Verzameld journalistiek werk. Deel 6. Nieuwe Rotterdamsche Courant januari 1913 - november 1913

[p. 426]

Orde der werkzaamheden
I

Brussel, 23 Juli.

Wij zwemmen in de feestvreugde: wij gedenken de verjaring van onze onafhankelijkheid. Heden vooral is het de dag der dagen; overal vlaggen (ook vlagen, helaas), overal muziek, overal volks- en andere spelen. Ce ne sont que festons, ce ne sont qu'astragales. Nochtans hebben wij in geen weken in de Kamer van Volksvertegenwoordigers zoo hard gewerkt als heden. Wij hebben den laatste der drie roemrijke dagen - ‘les trois Glorieuses’ heeten zij in de officiëele Fransch-Belgische pers - allesbehalve in genoeglijke ijdelheid gesleten. Integendeel zou Ibsen in voorkomend geval hebben gezegd. Wij hebben gewerkt, - hetgeen wil zeggen: wij hebben weer maar eens terdege getwist. En geen wonder: wij hebben twistappelkens tegen den dorst bij heele hectoliters.

En eerst wel dit: de rechterzijde heeft er een plechtigen eed op gedaan, van zomer niet uiteen te gaan zonder de schoolwet te hebben gestemd. Bij eenparigheid van stemmen had men beloofd, iederen dag in alle volledigheid aanwezig te zijn, tot spijt der oppositie natuurlijk, maar tot meerder heil der Belgische schooljeugd. Men was er toe besloten, geen duimbreed te wijken voor obstructie en sabotage, die men aldus van lieverlede uitlokte. En moesten wij er alle vacantie bij inschieten: wij zouden niet uiteengaan of ons vaderland zou een nieuwe schoolwet rijker zijn, een definitieve ditmaal, waar Europa een voorbeeld aan zou kunnen nemen.

[p. 427]

Die schoolwet echter zou nog wel een paar maanden op behandeling mogen wachten. Immers, daar zijn nog vijf begrootingen die voor de vacantie dienen besproken. Bij de begrooting van binnenlandsche zaken is een ontwerp van wet tot stichting van een nationale maatschappij voor waterdistributie gevoegd, waarbij de ingenieurs der Kamer natuurlijk blijk zullen willen geven van hunne knapheid. Bij de begrooting van financiën komen de nieuwe belastingsontwerpen, die in de Kamersecties een onthaal hebben genoten, dat ons een lange, ingewikkelde en weinig malsche openbare behandeling laat vooruitzien. Waarbij komt, dat al de rapporten der afdeelingen nog niet zijn uitgedeeld, zoodat de linkerzijde bij rechte den tijd kan eischen die tot bestudeeren ervan noodig mocht blijken. En bij de begrooting van wetenschappen en kunsten zou dan eindelijk het onderwijsontwerp komen.... Nu kent gij, dank zij mijn tusschenkomst, genoeg de praktijk der Belgische Kamer, om te weten hoeveel tijd aldaar verloren gaat. Zelfs bij laagste schatting van dat tijdverlies, en aangenomen dat men ook 's ochtends zou zetelen, wat nooit heel veel voordeel heeft opgeleverd, zou het schoolontwerp dan nog niet voor half-september aan de orde kunnen komen. De oppositie zou er zeker voor zorgen, dat de discussie uitgesponnen worde tot bij November. En gij weet dat het einde der parlementaire vacantie gesteld is op den tweeden Dinsdag dier maand. Zoodat wij, zelfs in goede voorwaarden van de eene zitting op de andere zouden overstappen, zonder ons éen oogenblik rust te hebben gegund - en dit nog een jaar dat niet alleen druk, maar gespannen is geweest, en dat aan weerszijde der Kamer heel wat uitstaansvermogen heeft geëischt.

[p. 428]

Geen wonder dan ook dat protest is opgegaan. De linkerzijde wil van de bespreking der schoolwet in deze zitting niet weten. En Hymans heeft het hedenmiddag onbewimpeld verklaard: ‘Wij weigeren die behandeling aan te gaan. Na gewacht en getalmd te hebben, wil de regeering nu eene discussie in stormpas van eene kwestie die eene levensvraag is. Wij zouden aan onzen plicht te kort komen moesten wij op de vordering van de rechterzijde ingaan.’

‘Ik wil inschikkelijk zijn,’ antwoordt minister de Broqueville. ‘In persoonlijken naam stel ik dan ook voor, op 15 October in buitengewone zitting weer bijeen te komen, en er dan voor te zorgen dat wij tegen half November klaar komen.’

‘Maar het ware ons recht beperken, de bespreking uit te breiden tot de principieele vragen die ze oproept!’ repliceert Hymans. ‘Wij vragen trouwens niet dat de Kamer thans hare werkzaamheden zou schorsen. Wat wij bekampen, is, behandeling der schoolwet in zomerperiode, juist omdat wij van zulk belangrijk ontwerp eene grondige studie wenschen te maken, die door niets belemmerd wordt. Neemt gij de verdaging aan, dan zult gij ons allen op onze bank vinden, dan zullen wij uwe medewerkers zijn in het zoeken naar de beste oplossing der moeilijke en gewichtige vraag. Maar niet zonder loyale afspraak, dat niets zal afbreuk doen aan de noodzakelijke breedheid der bespreking. Worden wij het hierover eens, dan vraag ik niet beter dan na de discussie over de belastingen uiteen te gaan, om dan in October of November terug te keeren en met onbevangenheid de schoolwet te behandelen. Behoudt gij echter uw dreigement van dwang en drukking, dan wordt het de parlementaire oorlog. En dien zult gij toch niet wen-

[p. 429]

schen!’

Minister Poullet geeft de redenen op, waarom, zijns inziens, de schoolwet tegen aanvang-November moet gestemd en uitvoerbaar zijn: het komt erop aan, de wedderooster van het leerpersoneel der lagere scholen tegen 1 Januari te wijzigen. Zijn wij met onze wet tegen begin-November niet klaar, dan kan daar niets meer van komen. Ik wensch een einde te stellen aan het uitzonderingsregiem waar onze onderwijzers onder bukken. Werkt gij mij hierin tegen, dan werkt gij de onderwijzers tegen. En daarom is het noodig, de wet nog in deze zitting te stemmen, liefst zoo spoedig mogelijk, om de administratieve werken haar normalen gang te laten gaan.’

De rede van minister Poullet laat niet na, de woede te ontketenen van Anseele. ‘Hoe durft gij van uwe liefde spreken voor onderwijs en onderwijzers’, roept hij uit, ‘gij wiens eenig doel uitroeiing van het openbaar onderwijs is! Hebt gij geen honderden onderwijzers tot den honger gedoemd? En gij komt u thans opwerpen tot hunne verdedigers! Ineens is er haast bij, gij die tot heden al den tijd hebt gehad. Is er dan niets dat voor uwe schoolwet, dat voor uwe belastingswet gaat? Is daar niet de wet op de invaliditeitspensioenen? Indien wij nu eens gingen eischen dat die wet er eveneens voor 1 Januari kwam? Indien wij ook eens tot dwangarbeid veroordeelden? Ik verzeker u: wij, zonen van werklui, wij kunnen er beter tegen dan gij. Probeer maar eens!.... Tot einde September kunnen wij nog zes en dertig maal bijeenkomen. En gij weet wat ons in zoo'n kort tijdsbestek nog zoo al te doen valt. Dat wilt gij nu in een paar dagen zoomaar uit de voeten bezemen, om er uw wil door te krijgen. Wel-

[p. 430]

nu goed: wij zullen zetelen, gansch den dag; maar gij zult ons aanhooren zoolang als het ons belieft. En al moesten wij er zelfs 's nachts om vergaderen, te beter dan: elke aanslag op de vrijheid heeft immers in het duister plaats.’

Louis Franck, die blijkbaar op nachtarbeid weinig belust is, heeft een voorstel: waarom zou de minister de maatregelen, die strekken tot verbeteren van de levensvoorwaarden der onderwijzers, niet uitgeschakeld en afzonderlijk bespreken? Wat het overige der wet betreft: men kon het dan verzenden tot de voorgestelde bijzondere zitting, die ze naar behooren in 't lange en in 't breede bespreken zou.

Vandervelde treedt hierin den heer Franck bij. ‘Ik verzwijg het niet’, zegt hij; ‘ik verlang vacantie. Wij hebben het druk genoeg gehad, om even te mogen uitblazen. Wij laten deze zitting uitloopen in beklagenswaardige voorwaarden. Eischt gij dat wij ze langer voortzetten, dan brengen wij zoowaar het respect van het parlementarisme in het gedrang. Trouwens, wat er ook gebeure, en ook bij verdaging, zullen wij alle beperking der discussie met hand en tand bekampen. Want gij zult ons niet dwingen tot overijld stemmen van eene wet, die wij gevaarlijk achten.’

Ook Kamiel Huysmans en Buyl spreken nog in dien zin. Waarop de voorzitter doet opmerken dat men nogal in het ijle praat, vermits nog geene enkele motie tot regeling van de orde der werkzaamheden is neergelegd.

Men scheen het inderdaad vergeten te hebben.

Zorgt men er voor tegen morgen?

N.R.C., 25 Juli 1913.