Verzameld journalistiek werk. Deel 6. Nieuwe Rotterdamsche Courant januari 1913 - november 1913

[p. 405]

Actualiteiten

Brussel, 10 Juli.

Al is de Kamer van Volksvertegenwoordigers in den sluimer gedompeld, die het eenige en natuurlijke uitvloeisel is van de bespreking der diverse begrootingen, toch wil ik u heden schrijven over politiek.

Ik verhaast mij het te doen (niettegenstaande de warmte), omdat het misschien éen der laatste malen zal zijn. Waarom? zie ik u met verwonderde oogen vragen. Wil men misschien in België de politiek afschaffen? Of gaat gij allicht voor onbepaalden tijd met vacantie? Of zijt gij het, correspondent, die aan politiek verzaakt?

Ik antwoord u: noch het eene noch het andere. De politiek - gij ziet het straks - is er verre van, bij ons uit te sterven. Aan vacantie is er - gij ziet het straks eveneens - voorloopig niet te denken. En ik, correspondent, ben een te vurig vaderlander om mij niet verder met hart en ziel, met hand en tand aan het gemeene best te blijven wijden.

Wat dan? vraagt gij andermaal.

Hewel, 't is maar dat ten onzent het publieke leven op het verhuizen staat. Kamer, Senaat, Ministeries, Rekenkamer: zij waren, sedert 1830 en zelfs vroeger al, metterwoon gevestigd in de hoofdstad, zooals het wel meer bij beschaafde volkeren gebeurt. Daar gaat nu echter verandering in komen, of beter gezeid: het kan goed gebeuren, dat daar verandering in komt.

Ge moet weten: wij bezitten in België hetgeen men in krijgskunde noemt ‘un réduit national’, eene nationale

[p. 406]

schuilplaats. Is er onraad, dreigt gevaar, dan verstoppen wij ons in die schuilplaats; en wie is het, die verwonderde kijkers opzet, als hij ons niet meer te Brussel vindt? Het is (gij hadt het al geraden), het is de vijand.

Iedere rechtgeaarde Belg wist dit. Hij wist ook, dat het ‘réduit national’ te Antwerpen lag. Maar tot op heden had niemand eraan gedacht, hoe men, den dag des onheils, zoo maar ineens heel het Belgische staatkundige leven, - al de ambtenaars en beambten dus, met al hunne paperassen, hunne lessenaars, hunne luie stoelen, enz., om niet te spreken van Kamerleden, Senatoren, huissiers en ander volk, en verder te zwijgen van heel de drukkerij van het Staatsblad, het uitvoerend beheer der staatsgelden, ‘et autres sociétés savantes’, zooals de diepbetreurde Alphonse Allais zou hebben gezegd, - hoe men dus zonder verwijl en met bekwamen spoed heel den rommel (als ik mij aldus uitdrukken durf) te Antwerpen onderdak zou brengen.

En nu weet ik waarlijk niet - ik zou er een eed op doen - of er gevaar te dreigen dreigt. En ik weet ook niet of de regeering het misschien weet, - al zet sedert eenige dagen de keukenmeid van den minister van buitenlandsche zaken een bedenkelijk gezicht. Ik weet alleen dit: minister de Broqueville, in overeenstemming met zijne collega's en de bureelen van Kamer en Senaat, treft voor het oogenblik maatregelen. Er worden naar Antwerpen verkenners gezonden, gewapend met een grooten meter. En te Brussel-zelf worden de papieren geïnventoriëerd, die meê zouden moeten, en de verhuizingsmiddelen bestudeerd, die heel onze wetgevende en uitvoerende wereld op de gemakkelijkste, prettigste en spoedigste wijze in hare Antwerpsche

[p. 407]

localiteiten moet installeeren.

Neen, neen, ik weet niet of er gevaar dreigt of op het dreigen staat. Maar een malheur is zoo gauw gebeurd, gelijk men te Brussel zegt; zoodat het maar goed is, zijne voorzorgen te nemen.

Met het gevolg, dat het best gebeuren kan - men kan nooit weten - dat ik van morgen af aan verslaggeven der Belgische staatkunde vaarwel zal hebben te zeggen, natuurlijk met tranen in de keel, en het uw Antwerpsche correspondent is, die u, van uit ons nationaal schuiloord, inwijdt in de arcanen onzer politiek.

Intusschen betrekt zij nog steeds de paleizen en zalen, die in het zweet des aanschijns van tallooze metselaren speciaal voor haar werden opgetrokken. Zij betrekt en - zooals ik de eer had u bij den aanvang dezes briefs te verzekeren - zij dommelt.

Weldra echter wordt zij terdege wakker geschud. Want nog twee zeer belangrijke ontwerpen van wet moeten in deze zitting behandeld. Het eene - dat over de nieuwe belastingen - dringt zich op ‘par la force des choses’. Het andere - de nieuwe schoolwet - kon heel goed nog een beetje wachten, tot bij heropening van het Parlement in November, bijvoorbeeld. Maar, nadat een blad, dat anders uit rechtstreeksche bron is ingelicht, had aangekondigd, dat de bevoegde minister inderdaad de bespreking tot na de vacantie zou verschuiven, zijn er aan de rechterzijde zulke protestbetuigingen ontstaan, dat de behandeling onmiddellijk na de wet op de belastingen plaats zal grijpen. Beide ontwerpen zijn echter nog ter studie in de afdeelingen. En anderdeels moet men niet heel bedreven zijn in de malacologie, om op te merken, dat de bespreking

[p. 408]

der begrootingen een slakkengang gaat. Van parlementaire vacantie zal dit jaar dus niet veel komen. En daar men ons een lang verloop van stik-heete dagen aankondigt, kan het, in eene slecht-geventileerde en... opgewonden Kamer, bijzonder prettig gaan worden. Ook beschuldigen sommige slechte tongen de rechterzijde juist dit afmattend seizoen, dat komt aan het einde van eene bijzonder drukke Kamerzitting, te hebben uitgekozen om bewuste schoolwet er te gemakkelijker door te krijgen. Hetgeen op zijn minst naïef zou zijn....

Van de twee wetten zal ik niet veel zeggen: wij zullen de openbare behandeling afwachten. Laat ons echter dit verschijnsel aanteekenen, dat de eerste, die over de belastingen, nog vóór zij in de Kamer is gekomen, al geheel is omgewerkt. Levie, minister van financiën, blijkt de geïncarneerde inschikkelijkheid te zijn. Zijn ontwerp lokte natuurlijk verzet uit, en niet het minst in zijne eigen partij: het is nu eenmaal eene menschelijke zwakheid, dat niemand een oproep tot zijne beurs gaarne verneemt, al heeft hij zelf de uitgave geëischt, die moet worden gedaan. Minister Levie moest dus heel wat klachten hooren. Die klachten echter vonden bij hem vriendelijk gehoor. Overal waar het maar eenigszins doenlijk was, schrapte en wijzigde hij. Zoodat de Kamer eene wet zal te stemmen krijgen, die met den oorspronkelijken tekst niet veel anders gemeens zal hebben... dan de gevolgen.

De schoolwet, zij blijft vooralsnog onwrikbaar, al lokt zij heftige kritiek uit. Men verwijt den minister te veel uitzonderingen op den leerplicht te hebben toegestaan. Hij zal antwoorden, dat die uitzonderingen ontleend zijn aan de Duitsche wetgeving, deze die, in zake leer-

[p. 409]

plicht, de beste vruchten afgeworpen heeft. Wat echter moeilijker te verantwoorden zal zijn: de gelijkstelling van alle, dus ook geestelijke, gediplomeerde onderwijzers. Men beschuldigt den minister op onrechtstreeksche wijze, de kas der kloosters te vullen, vermits de onderwijsgevende paters en nonnen de gelofte van armoede hebben afgelegd en het geld, dat zij als leerkracht verdienen, in den gemeenschappelijken kloosterpot zal gaan. Waarop van rechts wordt geantwoord, dat gelijke arbeid gelijk loon verdient, en de Staat zich niet te bekommeren heeft, waar het aldus verdiende geld naar toe gaat. En dan blijft natuurlijk het groote argument, dat ook vóór twee jaar gold: het ontwerp gaat tegen de grondwet in, vermits het in art. 15 onder meer luidt: ‘L'instruction publique, donnée au frais de l'Etat, est réglée par la loi’. Die tekst is nogal dubbelzinnig. Moet men lezen: ‘L'instruction publique est donnée au frais de l'Etat’ (in welk geval het ontwerp natuurlijk grondwettelijk zou zijn)? of is bedoeld: ‘Seule la partie de l'instruction publique, que subsidie l'Etat, est réglée par la loi’ (hetgeen privaat onderwijs natuurlijk buiten staatsbezoldiging zou stellen)? Daar zal natuurlijk weêr heel wat over getwist worden, - en, even natuurlijk, vruchteloos.

Intusschen staat vast, dat dit nieuw ontwerp groote kansen heeft erdoor te komen. En dan zal minister Levie weer maar eens een nieuw belastingsontwerp moeten verzinnen....

N.R.C., 12 Juli 1913.