Verzameld journalistiek werk. Deel 6. Nieuwe Rotterdamsche Courant januari 1913 - november 1913

[p. 313]

Nederlandsche schilders te Brussel

Brussel, 20 Mei.

De wisselwerking is dus begonnen: een paar Belgische salons in Holland, een groep Nederlandsche schilders in den Cercle Artistique te Brussel. Evenals de literatuur van beide landen ruim ‘verbroedert’, en met de welgekende gevolgen, nu ook de schilderkunst, hoewel dan in mindere mate.

Of de gevolgen nu even schitterend zijn zullen als voor de letterkunde?

Het moet mij van het hart: de Belgen winnen er ongetwijfeld bij; ik vrees echter dat de winst minder zal zijn voor de Hollanders. En het ligt evenzeer aan henzelf als aan ons, Belgen.

De Belgische salons, evenals de particuliere tentoonstellingen van Vlamingen, die in de laatste jaren zooveel bijval genoten Benoorden-Moerdijk, gingen van Hollandsch initiatief uit. De Belgen stuurden in op verzoek van dezen of genen kunsthandel, die ze gul ontving, smaakvol exposeerde, en tegen goede, bij ons ongekende, prijzen verkocht. Het waren daarenboven echte keuruitstallingen zoo naar getal als naar gehalte en naar verscheidenheid. Het lijdt dan ook geen twijfel of de Belgen keeren naar Holland terug, met hun beste werken, met hun blijde kunst die ten uwent zoo gewaardeerd en begeerd wordt.

De Belgen, daarentegen, doen niets om de Hollanders aan te lokken. De kunsthandel is bij ons onbekend; alle uitnoodigingen zouden dus moeten uitgaan van kunstkringen... die, het spreekt nogal van-zelf, eerst voor de

[p. 314]

eigen leden zorgen. Eene expositie van Nederlandsch schilderwerk kan hier dus bezwaarlijk anders dan op eigen risico en met eigen middelen gaan, vooral als het minderbekende meesters geldt. De Hollandsche schilder weet trouwens dat in België niet of weinig, en dan nog tegen betrekkelijk lage prijzen, wordt verkocht (bij tentoonstellen toch een belangrijke factor). Hij komt dan ook maar schaarsch naar België over, en dan meest nog met middelmatig werk. België staat op den Hollandschen index: ten bewijze de Nederlandsche deelneming aan de kunstafdeeling der Gentsche expositie, waar uwe landslieden heel wat schitterender hadden voor den dag kunnen komen.

Is zulke houding verkeerd? Berust zij op een wanbegrip? Och, de Belgen zijn nu wel niet toeschietelijk; uitnoodigingen zullen zij niet dan bij uitzonderingen sturen. Maar bewonderen zullen zij gretig, en, mits de prijzen niet al te hoog zijn, ook wel koopen. Wende zich een flinke groep met eersterangswerk tot den eigenaar van ééne der, doorgaans goed-ingerichte kunstzalen - Giroux, Boute, Galerie Royale, Salle Studio - dan zou ik durven instaan voor het sukses. De jongere Hollanders, die durf hebben, moesten het maar eens probeeren: dan zouden zij ten onzent wel evenveel bijval inoogsten als de Vlamingen die, zij het dan ook in betere voorwaarden, in België ongekend, naar Holland hebben ingestuurd. En dan zou de wisselwerking, de voor beide landen weldadige wisselwerking voor het Noorden evengoede vruchten afwerpen als voor het thans gunstiger behandelde Zuiden.

Intusschen hebben het een zevental uwer landgenooten te Brussel gewaagd. T. Colenbrander stelt niet minder dan zeven en dertig potten, kruiken, pullen ten toon,

[p. 315]

die, door de zachtheid van hunne stof, de rijpe fijnheid van hunne kleur, de stijlvolle gratie hunner ornamenteering ten zeerste de aandacht trekken. Het is natuurlijk eene kwestie van persoonlijken smaak, dit of geen, meer of minder naturalistisch plantenmotief als logisch of doelmatig aan te nemen. Sommigen kunnen er zich aan ergeren, dat een vaas ‘Bord de ruisseau’ moet voorstellen, of een abstractie als ‘Rudesse’ uitbeeldt. Maar... men kan ze heel goed bezien, zonder daarom na te kijken in den catalogus wat ze moet beteekenen. En dan zal ze doorgaans wel kunnen bekoren.

Er is verder werk van zes schilders: C. Breitenstein, A.H. Daalhoff, A.L. Koster, Willy Sluyter, H.J. Wolter en Ph. Zücken.

Laat ik maar onmiddellijk zeggen dat de meeste aandacht naar Sluyter en naar Daalhoff gaat. Voor Sluyter is dat niet te verwonderen: zijn breeden opzet, zijn gulle teekening, zijn zonnig palet, het levenslustige karakter van zijn kunst doen Vlaamsch aan, moeten Vlamingen bevallen. En ook diepere hoedanigheden, minder oppervlakkige kenschetsen treffen den toeschouwer. Het rake van lijn en kleur is niet bloot virtuositeit; het schijnbaar losse berust op grondige kennis; de durf gaat niet zonder ernstig weten. Om al deze redenen kan Willy Sluyter in België een zeer gezien schilder worden. Eene ruimere tentoonstelling van zijn werk zou hier zeker een groot sukses zijn.

Is het de tegenstelling, die van Sluyter naar Daalhoff drijft? Ook deze fijne, gevoelige, droomerige, haastonwerkelijke paneeltjes worden hier met vrome aandacht beschouwd. Nochtans is de bronzen, de rijpe en bezadigde maar niet klare, alles behalve luministische kleurgamma

[p. 316]

voor een Vlaamsch oog ongewoon, en, laat ik het maar zeggen, minder prettig. Wij zijn er sedert heele tijden aan ontgroeid. Iemand ging, bij mijn laatste bezoek aan de expositie, verder, en beweerde dat Daalhoff - en hij wees op diens ‘Clair de Lune’ - zich-zelf als fijn tonalist niet steeds gelijk blijft, - al bewonderde hij ook de schroomvallige behandeling der kleur in verband met de, werkelijke of gedroomde atmospheer. Ik voor mij-zelf betreur, dat men het ensemble van A.H. van Daalhoff - zeven schilderijen - niet afgezonderd heeft uit het meer-rumoerige werk der andere exposanten: hij-zelf, en wij niet minder, hadden er bij gewonnen.

De zeventien doeken van Breitenstein, forsch en koen, maar nog al log gedaan; de zeven stukken van Wolter, eveneens kranig maar niet zeer fijn, zijn niet uitzonderlijk genoeg om Belgische oogen, gewoon aan acuut impressionisme, te boeien. De tulpen en hyacinten van Koster vindt men beminnelijk en aangenaam schilderwerk. Zilcken is zeker gedistingeerd, - maar men verwacht in Egypte, in Algerië, in Italië, in Zuid-Frankrijk meer licht, dan men er vindt op deze fijn-tonige, gevoelig-genuanceerde, eerder grijze dan schitterende doeken, uit deze zonnelanden meegebracht. Althans, aldus meent de Belg....

Eene niet-onbelangrijke expositie dus. Maar die, gij geeft het toe, voor den huidigen kunstroem van Holland onvoldoende is.

N.R.C., 22 Mei 1913.