Verzameld journalistiek werk. Deel 6. Nieuwe Rotterdamsche Courant januari 1913 - november 1913

[p. 295]

Terugkeer tot de politiek

Brussel, 6 Mei.

Na de staking was ze zoowaar ingesluimerd. Ter weêrszijde der Kamer had men veertien dagen lang zijn best gedaan. Men had alle mogelijke krachten ingespannen. Nu was plots weer kalmte ingetreden; de zenuwen hingen slap, als ik mij aldus uitdrukken mag. En het was de voortgezette bespreking der legerwet niet, die de politiek uit haar dutje zou trekken.

Daar moest natuurlijk iets op gevonden worden. Er diende weêr leven ingebracht. Weêr moest de Kamer zich de aandacht van het land waardig maken. En daartoe gebruikte zij een sedert lang probaat-gebleken middeltje: zij behandelde weêr maar eens de financiëele politiek der regeering.

Het was de liberaal Buyl, die de bel aanbond. Buyl, oud-onderwijzer, moet een uitnemend leeraar in de rekenkunde zijn geweest. Rekenkunde is zijn passie, zoodra zij tegen de regeering uitdraait. Heele dagen brengt hij in de Rekenkamer door, telt 's lands facturen na, ziet of de kwitanties in orde zijn. Was hij geen Kamerlid, hij zou een pracht van een ambtenaar wezen. Intusschen is hij de pest van het ministerie van financiën. Geen middel, een paar honderd millioen schatkistbons uit te geven, of Buyl komt erachter. Wat erger is: hij laat het zwart op wit drukken in de bladen. En er zijn ministers, die zich daar nijdig om maken.

Minister Levie, anders de bezadigdheid in persoon, heeft zich nijdig gemaakt. Minister Levie is een meester

[p. 296]

van het getal: hij beheerscht het Belgische geld en laat geen enkel Bach-concert voorbijgaan, waar hij steeds mijn trouwe buurman is. Als getalvirtuoos was minister Levie de aangewezen man om onze financiën in het zuivere te trekken. Want onze financiën verkeerden, sedert de megalomanie van de Smet de Naeyer, graaf bij Leopold's genade, in de duistere poelen van het onzuivere. Minister Levie deed zijn best. Ik herinner mij van verleden jaar een charmante, een echte salon-Kamerzitting, waar minister Levie het bewees aan Louis Franck, ander specialist. Of althans trachtte te bewijzen. Want, ziet u, ik-zelf ben géén getalbeheerscher; ik heb er niet meer verstand van dan, met permissie, een varken van driehoekmeetkunde. Zoodat ik met alle bescheidenheid mijn eigen oordeel reserveer.

Buyl bond dus de bel aan. Levie, overtuigd dat hij dit luid-klinkend ornament niet verdiende - vroeger liepen de melaatschen met eene bel, en voor melaatsch wil de regeering niet doorgaan - Levie werd kregelig. Men dorst eruit op te maken, dat de regeering in het nauw zat. Zij antwoordde dat zij maar onmiddellijk uitleggingen zou geven, ten bewijze dat de hemel niet zuiverder was dan de grond van haar hart (dit natuurlijk de vertaling van een Fransch vers, dat gij nu maar eens moet raden). Zij aanvaardde dus den strijd, zonder uitstel; van beklaagde, werd zij uitdaagster. Het was Louis Franck die den handschoen opnam.

Louis Franck weet heel kranig handschoenen op te nemen. Hij doet het met volkomen ridderlijkheid. Hij weet hoe gevaarlijk het is, bij het schermen brutaal van leer te trekken, en dat het past, zijn tegenstander het eeresaluut

[p. 297]

te brengen, nog voor men begint. Hij bezit zelfbeheersching; hij glimlacht in het gevaar, hij is, als parlementair, een volmaakt ‘maître d'armes’. En zoo kon ook een oningewijde als ik vanmiddag met plezier naar hem luisteren.

Hij sprak van op de tribune. Het is een teeken dat het gewichtig was. Het bleef echter beminnelijk. Het was streng maar gratievol. Gij zoudt mogen denken aan een Rafaël Sanzio, indien het geen financie gold. Trouwens, oordeelt zelf.

‘De regeering’, aldus Louis Franck, ‘bracht voor het oogenblik vierhonderd vijftig millioen schatkistbons in omloop, iets wat men in een voorspoedig land nimmer zag gebeuren. Onder liberaal bewind was de schuld geconsolideerd; het daarop volgend Beernaert-kabinet wist eveneens zuinig te blijven. Maar met de Smet de Naeyer - ein treuer Diener seines Herrn, om nu maar eens Grillparzer aan te halen - werd het anders. Onze openbare schuld rees onrustbarend, zoo, dat niet alleen de oppositie, maar zelfs een Beernaert, een Cooreman, een De Lantsheer protesteerden. Liebaert was een waardige volgeling van de Smet de Naeyer: hij leidde ons naar de afgrond. Zijn opvolger had het natuurlijk lastig: er waren verbintenissen voor zeven- à achthonderd millioen. Door eene groote kredietoperatie aan te gaan, hadde hij zich kunnen redden. Maar de verkiezingen stonden voor de deur: het was het oogenblik niet voor eene belangrijke leening. En de regeering ging voort renetetitels uit te geven. Gevolg: de Belgische rente werd gedeklasseerd. En toen nam men zijn toevlucht tot schatkistbons: eigenlijk rentetitels, op hoogen interest, na korte termijn af te lossen. De schade

[p. 298]

der dragers van officiëele rente was er ontzaglijk door: die rente daalde tot 76 frank. Het heeft u niet belet met uw stelsel van schatkistbons voort te gaan. En aldus is in de laatste jaren onze schuld met twee milliard en half gestegen.

In dertig jaar tijd is zij per inwoner verdriedubbeld. Slechts Frankrijk teekent grootere individuëele schuld aan. Is nu die aangroei door uitgaven, die het land ten goede moeten komen, te billijken? Neen. Daar heeft zelfs een katholiek als Cooreman op gewezen. Wij dragen de militaire lasten niet der grootmogendheden. En nochtans vinden die staten middel om hunne schuld te delgen op veel belangrijkere wijze dan wij. Gij echter, regeering, waart op eene galjoot ingescheept, waarvan ge wel wist dat ze u naar pijnlijke avonturen zou voeren; en... gij moest varen. Er is een tijd geweest, dat gij weer tot spaarzaamheid kondet terugkeeren: gij hebt het echter niet gedaan.... omdat uw verder bestaan van uwe vrijgevigheid afhing. Met het gevolg echter dat niemand u nog leenen wil. Met het nieuwe gevolg, natuurlijk, van nieuwe belastingen te moeten heffen. De last, immers, alleen voor de schatkistbons, bedraagt tot twintig millioen 's jaars. Uw tekort is, in één jaar van zes en dertig tot drie en veertig millioen gestegen, voor uitgaven, die heetten prachtige vruchten te moeten dragen. En indien uw budget eerlijk was opgemaakt, dan zouden wij het dubbele boeken. Mag zulke financiëele politiek duren? Het land zal oordeelen!’

Minister Levie vindt al die aanklachten niks prettig. En als het applaus, dat de lange, de bij de drie uur lange rede van Franck heeft uitgelokt, verbergt hij nauwelijks

[p. 299]

zijne kribbigheid. ‘Graux’, zegt hij, ‘de liberale minister Graux heeft evengoed schatkistbons uitgegeven als wij. Is de Smet de Nayer misschien wat ver gegaan, hij heeft aan ons oeconomisch leven een impuls gegeven, dat gij wat al te gemakkelijk negeert. En Liebaert, die geen nieuwe belastingen heeft geheven, heeft beslist gespaard. Is in België de rente gedaald, zij is het ook in al de andere landen. Ik vraag niet beter dan eene leening aan te gaan. Maar ik acht het oogenblik niet gekomen. Alle financiemannen deelen dit oordeel. Wat blijft er mij dan over, dan het uitgeven van schatkistbons? Ik heb gedaan wat ik kon, - en het was geen reden om het aan het klokzeel te hangen, met het gevolg dat het de markt zou beïnvloeden! En...’

Maar neem mij niet kwalijk, mevrouw: de heer Levie bracht het voor heden niet verder. Hoe zoudt gij dan zoo wreed zijn, van mij te eischen dat ik dit verslag voort zou zetten?...

Gij hebt trouwens al genoeg vernomen, om in te zien dat ik van een ‘grooten dag’ terug kom. Dat het bureel der kamer trouwens op een ‘grooten dag’ gerekend had, bewezen de politiemaatregelen die hoofdzakelijk tegen ons, persmannen, genomen waren. Wij hadden alle moeite der wereld om doorgelaten te worden. Wij hadden nochtans geen schatkistbons gestolen.

N.R.C., 8 Mei 1913.