Verzameld journalistiek werk. Deel 6. Nieuwe Rotterdamsche Courant januari 1913 - november 1913

[p. 290]

Wagner-festival
I

Brussel, 5 Mei.

De jaarlijksche Wagner-festivals, waarvan het derde voor het oogenblik zijn verloop neemt, zijn van meet af een glanspunt in het artistieke leven van Brussel geworden. Een paar maanden op voorhand aangekondigd, is de zaal geregeld zes weken te voren voor de geheele reeks vertooningen uitverkocht. Want men is gaan inzien van welk werkelijk nut deze modelopvoeringen, met geschoolde krachten, onder uitnemende leiding, voor de Wagner-bewonderaars zijn. Dezen hebben in den aanvang geklaagd, en ik met hen, dat, door het uitsluiten van elke uitvoering van den Bayreuther meester, het gewone repertoire van den Muntschouwburg een gevoelig verlies leed. Buiten Wagner en Richard Strauss wordt de Duitsche tooneelmuziek te Brussel genegeerd. Wel zagen wij de laatste seizoenen Oberon, Fidelio en de Zauberflöte heropgevoerd. Zeggen echter dat de Muntschouwburg ons op de hoogte zou houden van de Duitsche productie, evengoed als zij het voor de Italiaansche en vooral voor de Fransche doet, ware meer dan overdreven. Wij zijn aan de directie heel wat dank verschuldigd, dat zij Debussy's ‘Pelléas et Mélisande’ haast elk jaar voor eene gansche rij vertooningen telkens weer op het programma brengt; dat zij ons Dukas' ‘Ariane et Barbe-bleue’ te genieten gaf en met Bréville's ‘Eros vainqueur’ in kennis bracht; dat zij Vincent d'Indy's ‘Chant de la Cloche’ ten tooneele voerde, gelijk zij voor andere oratorio's had gedaan, als de ‘Damnation de Faust’

[p. 291]

en ‘L'Enfance du Christ’ van Berlioz: scenische adaptaties waar men kan over twisten en die zelden gelukkig uitvallen, maar waaruit de loffelijke poging blijkt, goeie Fransche muziek te populariseeren. Van welke beteekenis trouwens de ‘Théâtre de la Monnaie’ voor de verspreiding van Fransch werk is: Lalo, Massenet en Reyer, die hier eerste vertooningen van sommige hunner opera's de vuurproef zagen doorstaan, evengoed als de jongere d'Indy, wiens ‘Fervaal’ en ‘L'Etranger’ in Brussel het eerste voetlicht zagen, kunnen het getuigen. Ik geloof niet dat hier ooit Italiaansche muziekdrama's hunne eerste uitvoering beleefden; zij worden er echter, jaar aan jaar, goed of slecht, trouw bijgehouden. Alleen de Duitsche, en over het algemeen de Germaansche en de Slavische muziek, blijft zoo goed als uitgesloten, tenzij ze zich opdringt. Aldus Strauss met ‘Salomé’ en ‘Elektra’ (wat daarna komt blijft ons vooralsnog onbekend); aldus ook Humperdinck met de ‘Königskinder’. En wij moeten naar de Vlaamsche Opera te Antwerpen gaan, willen wij hieromtrent beter worden ingelicht.

Eigenlijk klagen wij er niet over: de zangers en zangeressen van den Muntschouwburg, doorgaans eerste-rangs-elementen, waaien ons uit Frankrijk over en zijn op Franschen leest geschoeid. Zij kunnen heel merkwaardig Fransch en Italiaansch werk leveren: buiten Lohengrin en Tannhäuser worden zij echter in Duitsch werk onmogelijk, op weinige uitzonderingen na. Het getuigt dan ook van doorzicht en van zin der perfectie, zoo het bestuur van den Muntschouwburg verkiest, hun zulk werk niet toe te vertrouwen. En verliezen wij erbij in den loop van het tooneeljaar, het Wagner-festival dat het nu sedert de Brus-

[p. 292]

selsche tentoonstelling telkens besluit is er eene hooggewaardeerde vergoeding voor.

De reeks vertooningen bestond dit jaar uit den Fliegenden Holländer, Tristan und Isolde, de uitvoering der Negende Symphonie van Beethoven, en den Ring. De drie eerste deelen hebben plaats gehad. De Tetralogie krijgen wij deze week.

De Vliegende Hollander werd vertoond den dag der inhuldiging van de Gentsche expositie. Tot mijn spijt moest ik dus van het genot afzien, de voorstelling bij te wonen. Te hooger heeft mij Tristan geboeid. Laat mij, onder de vertolkers uw landgenoot Urlus in de eerste plaats noemen. Het groote sukses van den avond gold hem vooral. Urlus trad te Brussel voor het eerst op, naar ik meen, met de tenorpartij uit de Mattheus-passion, nu enkele jaren geleden. Zijn glansrijk en helder geluid, dat door zijne zuiverheid zoo gunstig afstak bij wat wij aan Fransche tenors - eigenlijk barytons die zich in de hoogte ontwikkeld hebben, maar nooit het echte tenor-timbre verkrijgen - was onmiddellijk opgevallen en bleef in ieders geheugen. Wat de zanger echter in Bach's meesterwerk niet in volle beteekenis vermocht te bewijzen: de dramatische uitwerking van dat geluid. En nu is de dramatiek in Tristan und Isolde ook wel voor een goed deel innerlijk; dat Urlus er volledige, zeer praegnante, zeer pakkende uiting aan gegeven heeft, en dit met zeer sobere middelen en vaak alleen door zijn expressieven zang, bewijst naast meesterschap en beheersching, eene groote scenische intelligentie. Zijne Tristan-vertolking, die vooral in het tweede bedrijf door kieschheid uitmuntte, kan genoemd naast zijn Siegfried van verleden jaar, en het is geen geringe lof.

[p. 293]

Ik heb u reeds geschreven dat Mevr. Fassbender-Mottl vooral trof door ‘le défaut de ses qualités’. Zij is eene uitnemende Wagner-zangeres, doordrongen van de Bayreuthertraditie. Eene Wagner-rol speelt en zingt zij niet alleen: het is haar of zij de priesteres is die een in al zijne bijzonderheden vastgestelden ritus volbrengt, waar in geenen deele van afgeweken mag. Wat men dan ook eerst en vooral in haar bewondert is: stijl. Wat men echter bij haar meestal ontbeert, is: warmte. Zij bezit alles om hare creaties leven in te blazen: een heerlijke stem, een prachtige plastiek, een expressievol gebarenspel. Maar alles is bij haar zoo goed overlegd, alle spontaneïteit is zoozeer uitgesloten, dat, hoewel telkens zeer schoon, de kunst bij haar de bezieling uitsluit, de onmiddellijke aandoening, die mededeelzaamheid uitmaakt, en het publiek het hooge en smartelijke genot van den scheppenden artiest gunt. - De Isolde van Mevr. Fassbender-Mottl kan de perfectie heeten. Zij zou het inderdaad zijn, zoo deze groote kunstenares zich wat meer liet gaan op eigen, zeer sterk, temperament, in plaats van te offeren aan de overlevering, weze deze dan ook heilig.

De Brangäne van mej. Clairmont was, zij, zeer levend. Het figuur kreeg bij haar een ongewoon karakter, een bijzondere, een zelfs misschien te groote kracht. De trouwe Kurwenal was de prachtige zanger Liszewsky; König Marke vond in Braun een imponeerenden vertolker. En de gepassioneerde en strenge Otto Lohse gaf van de Tristan-partituur eene interpretatie, waar de grootste zorg geenszins de innigste gemoedsuitrusting uitsluit.

Zijne vertolking der negende Symphonie genoot bij sommigen minder bijval. Hij had ze laten voorafgaan door

[p. 294]

wazig-uitgevoerde Parsifal-fragmenten, die hem welgemeend applaus bezorgden. De eerste deelen der symphonie leken echter wel heel individueel van opvatting. Gij weet dat Otto Lohse meent dat zeer groote bewondering voor Beethoven niet noodzakelijk sleur in het begrip van zijne werken meê moet brengen. Hij interpreteert deze dan ook op zeer vrije, weze het dan ook temperamentvolle wijze. Dit bleek nogmaals en ten overvloede. Bij de drie eerste deelen der symphonie zag ik dan ook oude liefhebbers, die de traditie kennen, bedenkelijk het hoofd schudden. Hetgeen niet belet dat het einddeel voor Otto Lohse een triumph was, al waren de koren - die van den Muntschouwburg - wel wat schraal bezet; al toonden de solisten (mevr. Pornot en Degeorgis, de heeren Andouin en Billot, allen van de Monnaie) zich te veel operazangers om Beethoven geheel tot zijn recht te laten komen. Wat wij van dit concert meêdroegen, was dan ook in eerste plaats den indruk van Lohse's sterke personaliteit, die hij met zulke overgave en tevens met zulke meesterlijke tucht aan zijn orkest en aan zijn publiek weet mede te deelen.

N.R.C., 7 Mei 1913.