Verzameld journalistiek werk. Deel 6. Nieuwe Rotterdamsche Courant januari 1913 - november 1913

III

Brussel, 7 April.

Zullen wij dan weêr maar eens ‘verwerken’?

Want gij weet dat het een Belgische specialiteit, neen: een Belgische natuureigenschap is, alles wat onder bevatting valt van welk zintuig ook, al wat wij, ook uit boeken of van op schilderijen, aan beeld mogen ontvangen, zonder heel groote inspanning, bij wijze van functie haast, naar zijn praktische bewerkstelling te voeren; het te onthalen, te smaken, en vooral te verduwen zoo, dat zelfs de hardste keien gaan eindigen met als koekebrood - of, Brusselsch gezeid, als kramiek - te gaan smaken. Men kan ons voor 't oogenblik niet verwijten, aan struisvogelpolitiek te doen. Men kan echter minder dan ooit ontkennen dat wij, op politiek gebied, magen blijken te bezitten als die van struisvogels. Wij slikken maar alles; aanvankelijk hebben wij er wel wat belemmering in den slokdarm door gevoeld, zoodat zelfs onze redelijke vermogens gaande werden gemaakt; maar het verduwingsproces, het onbewuste, het allesbehalve redeneerende verduwingsproces is ingetreden; wij distilleeren, wij assimileeren, wij verwerken;

[p. 207]

en per slot zorgt er onze sterke en joviale gezondheid voor, dat wij in elk geval, zonder den minsten twijfel, en zelfs met een maximum kansen van gunstigen uitslag, profijt halen uit wat voor ons het ergste gevaar leek. Nergens geldt het ‘tout s'arrange’ meer dan in België; het is ten onzent een physiologische wet, waar de werkelijkheid, de naakte feiten u onmiddellijk aan komen herinneren, zoo gij, redelijk mensch die aan de logica gelooft, het een enkel oogenblik mocht vergeten.

Daar komt het verloop der voorbereiding tot de algemeene staking een nieuw bewijs van leveren. Die staking moest, het spreekt van zelf, in allereerste plaats een ramp zijn voor de wereldtentoonstelling te Gent. En éen der beste argumenten tegen de algemeene staking was dan ook, dat zij die wereldtentoonstelling in den grond zou boren, - als ik mij aldus uitdrukken mag. De heer Coppieters, voorzitter van het stakingscomité, en tevens - gij wist het al - algemeen bestuurder der World's Fair, werd dan ook, zoo te Brussel als te Gent, niet anders meer dan met danig-kwade oogen bezien. Maar zie, nu is de heer Coppieters ineens komen verklaren: ‘Vrees niet, mijn vrienden: ik heb er voor gezorgd dat de staking overal uit zal breken,.... behalve op de terreinen der Gentsche tentoonstelling, waar men zich het vel van de handen zal blijven werken.’ En dit zal u misschien bevreemden vanwege den voorzitter van een comité van algemeene staking; vergeet echter niet dat deze stakingspraeses een tentoonstellingsdirecteur is, en... vooral een ‘verwerkende’ Belg.

Tweede verwerking die wij mogen vaststellen: de bestuurder van een kolenmijn, beducht om het onderhoud der dieptewerken die in zijne onderneming worden uitgevoerd,

[p. 208]

heeft zich leuk-weg gewend tot het plaatselijk stakingscomité, met de vraag om negentig werklui, die van de stakingsverplichting zouden worden ontslagen. En het comité.... heeft de vraag ingewilligd. In een mooie motie, door haar uitgevaardigd, luidt het: ‘Overwegende dat de staking niet tegen de werkgevers is gericht’; en verder: ‘besluit dat de andere stakingsorganisaties tot plicht hebben, dergelijke vragen welwillend in overweging te nemen.’ - Gij ziet, hoe wij alles ten beste overeen weten te brengen. Men kan zich echter afvragen, wat er met dat systeem van de algemeene staking gewordt. Maar dat is voor ons natuurlijk maar bijzaak; de hoofdzaak blijft dat wij, met de zielereinheid van een pasgeboren lam ‘verwerken’.

Het heet zelfs, dat de koning, die zich te Laeken gevestigd heeft in zijn rustig park, waar het mediteeren op den politieken toestand kinderspel wordt (ik weet het bij persoonlijke ondervinding); het heet dat zelfs de koning bij het ‘verwerken’ een handje toe zou steken. En ziehier op welke wijze.

Wat heeft, zal ik u maar eens vragen, de staking uitgelokt? De houding, nietwaar, der regeering, althans naar socialistische opvatting. Zal de regeering die houding veranderen? Men had het tot op gisteren nog verwacht en gehoopt. Maar verwachting en hoop zijn ijdel gebleken sedert men weet wat gisteren Woeste op het banket der federatie van de katholieke kringen te Ronse, en minister Van de Vijvere op het banket der federatie van de jonge katholieke wachters te Brugge hebben verteld, en dat kan samengevat in de formule: ‘De regeering kan geen anderen plicht hebben dan de revolutionaire partij

[p. 209]

krachtdadig te keer te gaan.’ (Het zijn Van de Vijvere's eigen woorden). - De regeering geeft dus niet toe; de stakers zullen het dus ook niet doen. Maakt men echter de regeering onschadelijk, door ze eenvoudig af te zetten, dan heeft de tegen haar gerichte staking geen reden van bestaan meer, en....

Deze redeneering zou, naar verluidt, de redeneering zijn geweest van koning Albert. Eerst had men hem het inzicht toegeschreven, het politieke leven stil te leggen: de grondwet legt hem het recht op, het Parlement voor eene maand te schorsen. Maar dit zou in den toestand geen verandering brengen. Terwijl eene goede ministerieele crisis....

Het kabinetshoofd, minister de Broqueville, was, gij herinnert het u, uit gaan rusten... in Zwitserland. Hij bleef er tot voor een paar dagen, terwijl de koning al een heel tijdje in Brussel terug was. Het was, gij zult het toegeven, geen gemakkelijk middel om over een toestand te redekavelen, die zelfs mijn vriend de optimist als ernstig beschouwt. Erger nog: minister de Broqueville is terug - maar werd door den koning nog niet op verhoor ontvangen.... Niet dat de koning op baron de Broqueville boos zou zijn: hij moet het met hem eens zijn aangaande de legerhervorming. Maar in het ministerie van oorlog, zoo krachtdadig door minister de Broqueville in handen genomen, wil het maar niet vlotten. Minister de Broqueville, die trouwens rust noodig heeft - ik wil het graag gelooven! - zou naar de buitenlandsche zaken overgaan; een generaal, een echte, zou aan 't hoofd komen van den oorlog; en.... ‘Indien wij van de gelegenheid gebruik maakten’, zou de koning hebben gemeend, ‘om alles maar

[p. 210]

weêr eens op te knappen; om aan een nieuwen eerste-minister gelegenheid te geven het verzoeningswoord te spreken, dat baron de Broqueville niet meer zeggen kan, zonder zich-zelf te verloochenen; om aan de jong-katholieken, die, meerderheid in hunne partij, de grondwetsherziening zijn toegedaan, de vrijheid terug te schenken, die Woeste aan banden heeft gelegd?’....

Dit zijn natuurlijk maar geruchten, en de namen van de nieuwe ministers - Mélot, Verhaegen, Tibbaut, allen voorstanders der kieshervorming, die met Carton de Wiart en Renkin het kabinet uit zouden maken -, zijn uit de lucht gegrepen. Dat er echter iets gebeuren moet, en binnen weinigen tijd, valt niet te betwijfelen. Dat tevens het nieuwe ministerie jonger dan ooit zal zijn: de omstandigheden dringen het op. Zoodat de heer Woeste, die op zulke geslepene wijze weêr de hand op het gezag had gelegd, nog maar eens temeer van een kale reis zou terugkeeren.....

Allemaal maar geruchten. Maar de zekerheid haast, dat ook de koning aan 't ‘verwerken’ gaat. Zou mijn optimist dan toch gelijk hebben, als hij ons eene algemeene staking van niet meer dan acht en veertig uren voorspelt?

N.R.C., 9 April 1913.