Verzameld journalistiek werk. Deel 6. Nieuwe Rotterdamsche Courant januari 1913 - november 1913

[p. 173]

In den muntschouwburg

Brussel, 23 Maart.

Het seizoen loopt naar zijn einde. Deze week en de volgende wordt het besloten door den gebruikelijken Wagnerfestival met Duitsche krachten, dat dit jaar de bijzonderheid biedt, dat Otto Lohse er tevens Beethoven's negende symphonie zal dirigeeren. Na de schroomvallig-klassieke interpretatie onder Zimmer, waar ik u verleden maand over schreef, is de aankondiging van eene uitvoering met Otto Lohse, over wiens vrije maar levenswarme vertolking van Beethoven ik u een en ander mededeelde, eene belofte die van nu af aan de verwachting gespannen houdt. Dat ik u over dit concert, en de verdere vertooningen van den Wagner-cyclus schrijven zal, spreekt van-zelf. Intusschen heb ik hier nog een paar woorden te reppen over de laatste opvoeringen van het tooneeljaar, die waarlijk niets gemeens hebben met de stuiptrekkingen voor den dood, en eerder gelijken op levensuitingen, die haast hebben zich voor te doen.

Het gaat trouwens gewoonlijk zoo: in den loop van het seizoen wordt veel tijd verloren, of verbeuzeld aan onwaardige productie. Zoo hadden wij heel goed Massenet's zwanenzang ‘Roma’ gemakkelijk kunnen missen. En slechts op 't einde van het speeljaar komt men voor den dag met interessant werk, gelijk ‘La Fille du Far West’ van Puccini is, of als het ‘Kaatje’ van Baron Buffin, een Belgisch werk dat ook wel de aandacht van het buitenland verdient.

Voor een maand al weliswaar had ik u over dat ‘Kaatje’ kunnen... en moeten schrijven (al is het niet einde Fe-

[p. 174]

bruari dat men met de belangrijkste nieuwigheden van het jaar moest afkomen). Maar gij weet welke strenge meesteres de politiek is!... Laat ik mij thans verhaasten een verzuim goed te maken, dat ik onwillekeurig beging.

‘Kaatje’ is een dubbel-Belgisch werk, - hetgeen u niet moet afschrikken. De musicus immers vond stof voor zijne inspiratie in een, ook te Parijs met lof vertoond, drama in verzen - in zeer gemakkelijke verzen - waarin, onder denzelfden titel, de Brusselaar Paul Spaak een wel heel banaal onderwerp nogal zoeterig en nogal weinig scenisch behandelt. Het is de geschiedenis van een jong Vlaamsch schilder, die in de geboortestreek zijn op hem verliefd nichtje Kaatje achterlaat, om naar Italië te trekken. Na een paar jaar keert hij naar het vaderhuis terug... met Pomona, die - gij hadt het al geraden - hem de liefde op zijn Italiaansch, in al hare weelde en in volle rijpheid heeft leeren kennen. Om die liefde ook in de lage, mistige, gure streken te blijven genieten, heeft hij Pomona maar meêgenomen! Maar Pomona heeft al gauw het land aan de Vlaamsche geneuchten. De jonge schilder, hij, voelt eenmaal weêr thuis, al het valsche, al het opgeschroefde van wat hij aan Italiaansche kunstverzuchtingen had meêgebracht. Gij ziet van hier wat gaat gebeuren: een mooien morgen trekt Pomona er met een bende Zigeuners van onder en de ontgoochelde schilder, die inziet hoe heel die Italiaansche reis eene sentimenteele vergissing was, zal troost en vrede zoeken in een zedig, maar innig huwelijk met Kaatje.

Ik heb u dit libretto in korte woorden verteld, alleen om aan te toonen hoe het, in zijne banaliteit, toch heel muzikaal is. Eerst: de binnenhuisjes-kunst, bijzonder

[p. 175]

geschikt voor muzikaal impressionisme op zijn Fransch, waarbij wat muzikale folklore op zijn Vlaamsch den pittoresken noot aan komt geven. En dan de tegenstelling der twee karakters van het stille Kaatje met haar kantkussen en de onstuimige Pomona, als ondergrond voor het romantische dweepersfiguur van Jan den Schilder, die zich zoo prachtig leent tot eene behandeling op zijn Italiaansch...

Den welbekenden, zeer knappen Franschen librettist Henri Cain waren de muzikale hoedanigheden van Paul Spaaks drama - dat trouwens door sommige lyrische, veel meer dan door de meer dramatische deelen inderdaad bij een niet al te geraffineerd publiek, een publiek dat het b.v. bij den André Theuriet van ‘Jean Marie’ of den François Coppée van ‘Le Violon de Crémone’ houdt, indruk maakt, - die muzikale hoedanigheden, zeg ik, waren Henri Cain bij eerste zicht al opgevallen. Hij dikte bij de verwerking tot operatekst aan, wat in de lijn der moderne operamuziek lag. En in baron Victor Buffin, den knappen Belg wiens debuut dit is, vond hij een musicus die zijne inzichten heel goed heeft begrepen en trouw heeft uitgewerkt.

Ik verhaast mij hieraan toe te voegen dat de grootste deugd van baron Buffin zijne bescheidenheid is: eene ‘discrétion de bon ton’ die uit zijn werk, dat geen blijk geeft van uitgesprokenen, besliste personaliteit, niet te min alle vulgaire navolging, alle brutaal aandikken der ondergane invloeden, en zelfs alle opvallende schoolschheid heeft geweerd, spreekt. Lezer, zijne behandeling van het orkest doet mij, onwillekeurig, aan Debussy denken, maar met een welgevallen dat voortkomt uit de onbetwistbare muzikale eerlijkheid van Victor Buffin. Ons Vlaamsch liedje van den Koekoek geeft hem aanleiding tot

[p. 176]

eene kleurige bewerking; maar zijne fijne natuur belet hem, zich te laten verleiden tot de gulle en overvloedige behandeling van een Jan Blockx. De passioneele deelen van het werk brachten hem in de verzoeking der lange, smachtende zinnen à la Massenet en à la Puccini: hij wist ze te beheerschen door eene fijnheid en een takt, die er alle vulgariteit uit weerden. En zoo werd dit ‘Kaatje’ wel geen groot, geen sterk, en zelfs geen zeer persoonlijk werk: het bleef echter een fijn, een gracieus en ook een liefdevol werk, van iemand die zich misschien wel wat gauw tevreden stelt met zijne vondsten, maar wiens vondsten steeds komen uit een kiesch en gelouterd gemoed.

N.R.C., 26 Maart 1913.