Verzameld journalistiek werk. Deel 6. Nieuwe Rotterdamsche Courant januari 1913 - november 1913

XV (Slot.)

Brussel, 21 Maart.

Zij zijn weg. Als eene bende musschen zijn zij uiteengestoven. Er zijn, die in Italië het voorjaar gaan halen zijn. Anderen schieten forellen in de Ardenneesche wateren of zien, aan de eiken der Ardenneesche wouden, ontspruiten de looveren rood als doorschijnend bloed. Enkelen laten aan zee hunne vertroebelde gedachten uitwaaien, en de

[p. 169]

koensten wasschen zich in 't zilte sop van de bezoedeling der laatste debatten zuiver. En de koning, mitsgaders de koningin en ons heerlijk sprookje-prinsesje hebben het voorbeeld der volksvertegenwoordigers gevolgd: zij luieren - als ik mij aldus uitdrukken mag - in de jonge zon der Middellandsche kusten.

Want het gaat - gij hadt het al beet - over onze volksvertegenwoordigers, over onze met-verlof-zijnde Kamerleden. Eergisteren hebben zij met het eerste bedrijf van het militaire debat ineens kort spel gespeeld: na diepzinnige opmerkingen van de gezellen Berloz en Debunne, die het beiden onder de wapenen tot den graad van eersten soldaat hadden gebracht, heeft Vandervelde van het woord af te zien, niet zonder nogmaals de politieke naast de militaire gelijkheid te hebben geëischt, - en met een zucht van verlossing heeft men toen besloten, met Paaschvacantie uiteen te gaan tot op 16 April. Tot na het uitbreken der algemeene staking dus, hetgeen, gij weet het, op 15 April plaats moet grijpen?..... Hewel, ja. Het heeft niet gegaan zonder protest, wel te verstaan. In vrome verontwaardiging werd de meening geopperd dat men aan het dreigende gevaar wel eenige dagen vrijaf offeren mocht. Maar het protest was nogal platonisch. En men besloot ertoe, het dreigement maar weer eens te tarten, en er voorloopig, bij de gegunde, en trouwens zuur-gewonnen vacantie-gunst, zoo weinig mogelijk aan te denken. En zelfs de koning schijnt het zoo erg niet te hebben opgenomen, vermits ook hij, voor een niet bepaalden tijd, zijne heupjicht in de zuiderzon is gaan koesteren.

Is het dan ijdel, het dreigement? Men kan nooit weten, wat de Belgische, de weinig-ernstige wijl Belgische poli-

[p. 170]

tiek; maar... ditmaal geloof ik niet aan die ijdelheid. De verbazing, die in woede moest overslaan, door de jongste rede van minister de Broqueville gewekt, heeft, vooral buiten het Parlement, de gemoederen waarlijk al te diep geschokt. Bij herlezen van die rede was wel gebleken, dat zij dubbelzinnig genoeg, en in zekere mate zelfs ondubbelzinnig genoeg was, om heel veel hoop te laten koesteren. De minister, bij het aanprijzen van zijne kommissie tot gelijkmaking van de kieswetten voor gemeente en provincie, had ten duidelijkste verklaard: ‘Il est entendu que telle discussion ne saurait être unilatérale’; hij bekende hierbij, dat hij er zich niet tegen zou hebben verzet, indien de bespreking den weg der grondwetsherziening opging, - wat trouwens niet te vermijden zou zijn geweest. De liberale pers was de eerste geweest, om het zinnetje uit de redevoering op te pikken, en den optimistischen toon aan te slaan. Wel stemde de ministeriëele pers, die braveerend victorie kraaide, niet in; zij begroef den heer Woeste onder de lauweren, vertoonde echter de vrijgevigheid van den triumphator en zei gul: vermits wij het conversatiesalon gevonden hebben, waarom zouden wij niet converseeren? En de socialistische bladen, zij, gaven blijk van eene voorzichtigheid, die men hun ook in andere omstandigheden mocht toewenschen. Beters: in de socialistische vergaderingen, die de zitting van het algemeene stakingscomité moest voorafgaan zoo buiten als binnen de hoofdstad, en vooral in de groote nijverheidscentra, waar het meeste van de staking te verwachten was, hadden leiders als de leuke Furnémont, die anders, voor de mop, wel graag wat bravour verkoopt, en als Vandervelde, die hierbij zijne onheilspellende Kamerrede bedenke-

[p. 171]

lijk aanlengde met lenigende lindenthee, tegen de staking-quand-même uitdrukkelijk verwittigd. Hetgeen bewijst dat zij de mogelijkheid inzagen, goede visch te spellen uit de door de Broqueville voorgestelde kommissie, en vooral, dat zij de noodzakelijkheid van eene opgelegde staking uit al hunne kracht wenschten te voorkomen.

Zij hebben af te rekenen gehad met de ruim tweehonderd afgevaardigden der plaatselijke stakingscomité's, met de opruiers, met de kleinsteedsche oproermakers, wier devies mocht luiden als bij de stadsgenooten van Tartarin: ‘Feu dé brût!’ Anseele, die met een gelaat, stralend als eene zon, teruggekeerd was naar Gent toen, geen twee weken geleden, de bedreiging der staking was ingetrokken, - naar Gent, waar hij wethouder is, en waar de staking uit zou breken veertien dagen voor de opening der wereldtentoonstelling, - Anseele kreeg opdracht, de staking op 14 April in de zitting van het comité te verdedigen. Dat comité, na twee halve dagen, naar het schijnt woelige, bespreking, nam het dreigement weer op. En het is Anseele die, op het socialistisch congres van Maandag aanstaande, den datum van 14 April zal hebben te verdedigen... Weliswaar weten wij nog niet, of dit congres geheim of niet zal zijn; of de pers er ja dan niet zal op worden toegelaten. En zoowaar, dit geeft mij nog eenige hoop dat de socialistische tegenstanders der staking het misschien winnen op de voorstanders. Al is die hoop al heel gering....

Dat wij iets zouden mogen hopen van de regeering, is al even bedenkelijk. Er bestaan, wel is waar, twee kansen dat zij, voor 14 April, de algemeene staking voorkomen zou. De Kamer der Volksvertegenwoordigers is met vacan-

[p. 172]

tie... tot op 16 April, en tegen dien dag zwemmen wij misschien in de geneugten van een ontzenuwd oekonomisch leven (stel u die geneugte voor, bid ik u, mevrouw). Maar op 8 April heeft de Senaat nog een restantje werkzaamheden op te knappen; en dan... Maar is het wel waardig van minister de Broqueville, dat hij aan de patres conscripti toe zou gaan vertrouwen, wat hij verkoos te onthouden aan de eenig-echte, eenig-bevoegde, en eenig-machtige vertegenwoordigers des volks (Laat op dit oogenblik uw phonograaf de Brabançonne neuzelen, s.v.pl.!)?

En daar zijn dan nog de burgemeesters... Ja, we zijn, dank zij den heer Max, burgervader van alle Brusselaren (op zijn leeftijd al!), eene nieuwe politieke macht in den lande rijker geworden. En die macht, eigenlijk eene neutraliseerende, is reeds een eerste maal waarlijk machtig gebleken. Zal zij er een tweede maal in slagen, weer den noodigen, en - ik blijf er, niettegenstaande alles, in gelooven - onvervreemdbaren vrede te verzekeren?...

Een paar burgemeesters hebben reeds het hoofd bijeengestoken. Hunne positie is heel wat moeilijker geworden dan bij hunne eerste tusschenkomst: de socialisten kunnen immers niet meer achteruit; de bedreiging der werkstaking kan niet meer ingetrokken; en, zooals ik u verleden week schreef: langs dien kant zal wel alles verbrod zijn! De toegeving zou dus ditmaal van den minister moeten komen. Eene toegeving? Och, de minister zou slechts zijne woorden hebben te herhalen: ‘La discussion ne saurait être unilatérale’...

Maar zal de minister?...

Wij zijn met vacantie, mevrouw....

N.R.C., 23 Maart 1913.