Verzameld journalistiek werk. Deel 6. Nieuwe Rotterdamsche Courant januari 1913 - november 1913

[p. 104]

De militaire hervorming
V

Brussel, 21 Februari.

Wel neen, ik had het niet vergeten! Wie, die een rechtgeaard journalist is, zou het vergeten als hij over eene rede van Woeste moet schrijven? Eene rede van Woeste immers, het is.... Maar gij fluistert mij in het oor dat gij wel weet wat het is, eene rede van Woeste, en dat ik het u al te dikwijls genoeg heb gezegd. Ik dank u voor de inlichting. En ga maar onmiddellijk aan het verslagen van 's heeren Woeste's woorden van gisteren waarvan men hoopte..... (Straks zet ik den volzin voort).

‘Gij beschuldigt mij zeer ten onrechte,’ zegt de heer Woeste, ‘dat ik den heer de Broqueville zou hebben omgekocht. Dat is niet waar. Ik doe niet anders dan mijn plicht van goed katholiek: ik schaar mij aan zijne zijde in zake legerhervorming, gelijk ik mij aan zijne zijde heb geschaard in zake herziening der grondwet. (Ge moet zoo niet lachen, mevrouw: de heer Woeste méént het.) Het komt voor mij op niets anders aan dan te weten, of het wetsontwerp dat men ons voorlegt nuttig is, en of het met geen kwaad oog door onze buurluiden groot-mogendheden bezien wordt..... Het is een feit: er is een groot verschil tusschen het België van vroeger en het België van thans; ons verdedigingsstelsel dient herzien en aangevuld. De socialisten hebben mooi praten: zij dragen de verantwoordelijkheid niet der regeering; hunne vredesidealen, hunne propaganda hiervoor hebben trouwens al heel weinig opgeleverd, vermits de bewapening der naties

[p. 105]

grooter en grooter wordt. En wij zouden niet meêdoen? Wij zouden blijk geven van zulk slecht karakter, dat wij, tot eigen schade, niet meê zouden doen en in ons eentje zouden gaan zitten mopperen? - Het is trouwens niet alleen om het verwijt te ontgaan, dat ik een slecht karakter zou hebben: minister de Broqueville heeft ons zeer duidelijk in ons oor gefluisterd, - ge weet wel, den dag der geheime zitting -, wat ons te wachten staat, als wij ons geen nieuwe opofferingen getroosten. Hij heeft terecht een oproep gedaan op aller vaderlandsliefde. Bij mij gebeurt zooiets nooit tevergeefs. Blindelings volg ik dan ook den minister in al zijne voorstellen, en vraag mij zelfs af of hij wel ver genoeg is gegaan. Want ik ben een patriot, ik. Gij, socialisten, om uw gebrek aan patriotisme te verbergen, dit is: om den diensttijd van vijftien maanden te bevechten roept het voorbeeld in van Zwitserland en van Holland. Maar een oorlog in Zwitserland is weinig denkbaar; en Holland wil den diensttijd gaan verlengen. Frankrijk ❘, de republiek naar uw hart, schijnt hetzelfde te willen doen. En wij zouden ons met éen jaar, wat zeg ik, (ja, wat zegt hij?) met zes armzalige maandekens dienstduur tevreden gaan stellen? Ha, geloof mij, ik verheug er mij niet in, onze jongelingschap vijftien volle maanden in het hol der pestilentie, dat kazerne heet, over te moeten leveren aan de prikkelen der schaamtelooze beeldspraak en der vuile manieren! Maar vermits het nu eenmaal moet.... Ik zal er trouwens voor zorgen, dat in de wet een amendement komt, hetwelk aan de brave jongens toe zal laten hun godsdienstige plichten te volbrengen. Ik vraag mij zelfs af of de minister er niet zou kunnen aan denken, verder aan onze dappere maar arge-

[p. 106]

looze soldaatjes eenige onschuldige genoegens te verschaffen, die ze uit de kroegen en de slechte gezelschappen zouden houden. Nietwaar, mijnheer de Broqueville, gij wilt daar wel eens aan denken? Ik dank u van harte, en zal dan ook uw wetsvoorstel met beide handen stemmen’.

Zoover was de heer Woeste gisterenmiddag gekomen, en ik dacht bij mezelf: bij deze enkele beschouwingen kan een redenaar als de heer Woeste het niet laten. Hoe krijgen wij anders het maandenlange debat, waar ieder zich reeds, aan geduld en nieuwsgierigheid, op voorzien heeft? Moeten de socialisten het ons misschien bezorgen; door eene fijne obstructie aangaande de dienstduur-kwestie? Maar voorzitter Schollaert zal ze, binnenkort, wel beletten langer dan een kwartier te oreeren en peroreeren. Zoodat wij alleen eenig heil van de vrienden der regeering, inzonderheid den heer Woeste, te verwachten hebben... Ik hoopte dan ook van harte, dat de heer Woeste hedenmiddag zijne oratorische oefeningen voort zou zetten. En niet alleen hoopte ik: ik was zeker. En niets is zoeter dan de hoop op iets, waar men zeker van is. Ik was zelfs zoo zeker, dat ik er, eenheidshalve, het verslag der Woeste-rede tot heden om verdaagde. Waarbij ik den eed waagde (op den glimlach der Gioconda geloof ik) dat ik voortaan aldus en nooit meer anders handelen zou. Helaas, heden reeds dwingt de politiek mij, dien eed een knak te geven, daar ik al moeilijk kan zeggen, wat de heer Woeste vandaag niet heeft gezegd...

Want de heer Woeste heeft vandaag gezwegen als een visch, misschien wel omdat het Vrijdag is, en in vollen vasten. Hij heeft heel den tijd in zijne bank gezeten met de koelbloedigheid eens visschen. Terwijl ik, daar-

[p. 107]

boven, vlak boven zijn smal hoofdje, dat naar de kleur en den vorm herinnert aan de kruin van een schelvisch, te branden stond van...

Maar laat ik mij niet opwinden, mijnheer en mevrouw. Laat ik u liever zeggen wat doctor Persoons in te brengen heeft tegen het ontwerp van den heer de Broqueville.

De heer Persoons is de Vlaamschgezinde liberaal, die den, volgens de meeste flaminganten slechten, inval heeft gehad, zich tegen de verdeeling van het Belgische leger in Vlaamsche en Waalsche regimenten te verzetten, of althans die verdeeling niet te zijn bijgetreden. Gij weet, mijnheer en mevrouw, dat ik het hierin met dr. Persoons hou. Reik me dan ook de hand, bid ik u, dr. Persoons.

‘Het bewijs’, meent deze, ‘dat het ontwerp niet beantwoordt aan eene werkelijke behoefte, ligt in de wijze waarop men het ons heeft opgedischt. Minister de Broqueville is een uitnemend regisseur: hij heeft het geval gedramatiseerd, heeft het verknoopingstooneel in geheime zitting laten spelen (He, had ik, correspondent, hierbij niet gedacht aan Adolphe Dennery, mijnheer en mevrouw?). Maar bij ons pakken zulke middeltjes niet. Wij vragen ons af: strookt het hervormingsontwerp met het nationaal gevoel? En wij antwoorden, na rijp onderzoek: neen!... Gij weet het, steeds hebben wij den persoonlijken, - pardon: persoonlijken dienstplicht voorgestaan. Maar dan als princiep, en met het oog op het nationaal gevoel. Zoo zouden wij hem niet hebben doorgedreven dan bij erkenning van de rechten der Vlamingen. Wij zouden er niet hebben aan gedacht, zonder eerst de gelijkheid der politieke rechten te hebben verzekerd. Gij, regeering, gij hebt het tegendeel gedaan, gij hebt de politieke rechten

[p. 108]

verschacherd tegen de stemming van uwe militaire inzichten... Wat zullen zij ons kosten? Hoe zullen de kosten gedekt worden? Gij zegt het ons niet. Gij zegt ons zelfs niet welke nieuwe feiten uwe nieuwe vorderingen billijken. Maar daar laat gij het niet bij. Niet alleen zegt gij niet op wat gij uw ontwerp staaft; niet alleen verzwijgt gij ons hoe gij de lasten ervan zult kwijten: uw ontwerp zelf blijft eene spelonk vol duisterheden. Twee jaar geleden zegdet gij dat 180,000 man u volstonden. Waarom volstaan zij thans niet meer? Nu komt gij ons zeggen dat 175.000 man noodig zouden zijn voor het veldleger. Maar waarom vraagt gij ze ons niet? En verder: waarom acht gij éen jaar militaire vorming voldoende voor militairen die een diploma M.O. bezitten, terwijl de anderen vijftien maanden zullen moeten “doen”? Kan daar waarlijk reden voor bestaan? ... Wij, behalve andere meeningen, die op tijd en stond zullen verdedigd worden, staan den dienst tijd van éen jaar voor. Wat men in vijftien maand kan doen, kan ook wel in twaalf maand gebeuren. Voor wat de taalkwestie betreft: het is een blijk, zou ik meenen, van vaderlandsliefde, dat ik, Persoons, de verdeeldheid van het land wil tegenwerken, door met energie de splitsing in Waalsche en Vlaamsche regimenten te verwerpen.’

Aldus Persoons. En heel anders Verhaegen, die hem opvolgt. De heer Verhaegen ziet er woedend uit, gelijk hij er altijd uitziet als hij eene moeilijke stelling aan het verdedigen gaat. En dan gebeurt het telkens, dat, terwijl de heer Verhaegen zich voordoet als een Andalusische stier, de lenigste onder de socialisten zich gauw verkleeden gaan in geestige banderillieros. En dan wordt het een van die sierlijke gevechten, dewelke....

[p. 109]

Mijnheer en mevrouw, van den heer Verhaegen weet ik zeer bepaald dat hij niet geëindigd heeft, vermits hij nauwelijks mocht beginnen. Trouwens, de heer Verhaegen is niet op Woestiaansche grapjes uit. En hij zal dan ook Woensdag zijne rede voortzetten... Wat zoudt gij ervan zeggen, indien ik deed als hij, mevrouw?...

N.R.C., 22 Februari 1913.