Verzameld journalistiek werk. Deel 6. Nieuwe Rotterdamsche Courant januari 1913 - november 1913

[p. 21]

De herziening?
I

Brussel, 23 Januari.

De heer de Broqueville, die voorzichtig blijkt te zijn, is geen loods die de haven uitvaart zonder windhoogte genomen te hebben. Voor hij zich in volle zee waagt, wenscht hij zijn vaart de beste kansen te verzekeren. Gisteren, heette het, zou hij van wal steken. En zijne vrienden, die volle vertrouwen hebben in hem, lieten reeds hooren: gij zult zien hoe wij tusschen al de hinderpalen heen den breeden pekelplas zonder de minste averij bereiken... Het moest dus gisteren al gebeuren. Maar de heer de Broqueville heeft eerst willen weten hoe het stond met wind en weer. En daar Boreas-Mansart, niet meer dan Zephir-Delport, veel gevaar schenen te voorspellen, heeft de heer de Broqueville het heden gewaagd. Hij is uitgevaren, en.....

‘Uitgevaren’ is een dubbelzinnig woord. Men kan iets uitvaren; en men kan ook tegen iets uitvaren. Waar het Belgische politiek aangaat, moet men deze tweede beteekenis nooit uit het oog verliezen. Integendeel, zal ik nu maar eens zeggen. De heer de Broqueville is echter onze eerste minister, en als zoodanig, vaart hij liefst tegen niets of niemand uit, en houdt het met de beteekenis van: buiten iets, naar iets varen; buiten het nauw, b.v., waar de oppositie hem in vast heeft gezet, naar de verwezenlijking van het programma, dat hem aan het bewind moet houden. Ik mag u verzekeren dat zoo'n vaart geen kinderspel is, en dat men de vrije zee niet bereikt, dan

[p. 22]

tusschen allerlei zandbanken, dewelke....

De socialisten zullen het mij voor heden niet kwalijk nemen, zoo ik ze, in 't voorbijgaan, met zandbanken vergelijk. Want zij zullen het zich-zelf wel bewust zijn geweest, hedenmiddag die rol gespeeld te hebben. Maar dan, natuurlijk, in actieven zin, in den zin van zeer bewusthandelende, van agressief-strijdbare, van vrank-op-den-man-afstuwende zandbanken, die....

Mevrouw, ik bid u, dwing mij niet deze onzalige beeldspraak vol te houden! Na de nogal woelige Kamer-vergadering, die ik daareven heb bijgewoond, heb ik al last genoeg met het samenhouden en bondelen mijner indrukken, en met de diepzinnigheden die ik er onderweg aan vast heb geknoopt, om van u te bekomen dat gij mij niet verder zoudt dwingen, mij in symbolische figuratie uit te drukken, die trouwens in nonsens uitloopt, en dat ik u mag gaan vertellen als een eenvoudig, zij het dan ook geestig journalist, die u per slot van rekening, gij zult het toegeven, niets meer verschuldigd is dan een bondig Kamerverslag.... Ik begin al.

Na de, nogal ontgoochelende, zitting van gisteren, heeft minister de Broqueville heden eene declaratie afgelegd aangaande de herziening van artikel 47 der Grondwet. Zijne bedoeling is zeer zeker geweest, diepen indruk te maken. Van aanvang af luidde het, met vaste omschrijving van de hoofdgedachte (een coquetterie, en tevens eene eerlijkheid die den premier eigen zijn): ‘De regeering heeft al gezeid wat zij in zake herziening dacht. Zij heeft verklaard dat zij een voorstel tot revisie niet in overweging wilde nemen, zoo zij niet stond voor een voorafgaand vergelijk aangaande vorm der kiesformaliteiten. Wat heeft

[p. 23]

men hierop geantwoord? Men heeft ons met algemeene staking bedreigd. Nochtans is alle obstructie tijdverlies. ook de liberale pers....’

Nauwelijks had de minister van liberale pers gesproken, of het was gedaan met het aandachtige luisteren. Onheilspellende uitroepingen gaan op. Welke zijn die bladen? De Broqueville noemt er drie, waaronder de ‘Etoile Belge’. Een vooruitstrevend liberaal keurt ze smadend af. Het geeft moed aan de uiterste linkerzijde, en het spel der banderillos begint. Weldra staat de heer de Broqueville bekranst met bloemen van rhetorike, die niet altijd goed rieken, maar die altijd steken....

Minister de Broqueville biedt zijn stierenborst, neen, zijn plastron van kranig en keurig schermmeester. Hij koestert blijkbaar de illusie, dat men hem zijne elegante demonstratie voort gaat laten zetten. En hij argumenteert, en hij discussieert, en stoot nu eens zijn fleuret aan een strakken arm rechtuit, en effaceert zich plots in eene gratievolle ‘feinte’.... Maar hij is aangerand door een goede tien socialisten, de allerbesten vandaag, al hebben zij weinig verstand van fijne schermkunst; en zelfs de heer Hymans komt hem, op een gegeven oogenblik, een duw in de lenden geven, die releveert van het jioe-sjitsoe.....

Maar dit wordt weêral beeldspraak, mevrouw, gevaarlijke beeldspraak. Mag ik het erbij laten, en zeggen dat de argumenteering van den premier liep over deze drie punten (liep echter, gelijk een aal loopt die een Bollandsch betoog zou willen houden): 1^o. voor wij aan herziening kunnen denken, moet gij ons zeggen welk nieuw kiesstelsel gij ons voorstelt en moeten wij onderzoeken of wij daarop

[p. 24]

in kunnen gaan; 2^o. eenmaking der kieswetten voor staat, provincie en gemeente zou intusschen de herziening onnoodig maken; 3^o. het is in elk geval niet onder het dreigement van eene staking, waarvan enkelen onder de socialisten bekend hebben dat zij niet vreedzaam kan zijn, en na een triumph als van 2 Juni, dat wij aan een in-overweging-nemen kunnen denken....

Mevrouw, gij die mijne brieven met zulken aangehouden ijver leest, gij weet hoe dikwijls al ik u hierover geschreven heb!.... Nu had ik daar prachtige overwegingen, en fonkelnieuwe, op gevonden, toen ik daareven van de Kamer kwam. Maar hebt gij eraan gedacht, dat dit debat nog lang kan duren, en dat ik alle gelegenheid zal hebben, die overwegingen, hier en daar, op de beste plaatsen, als diamanten in eene keizers-kroon te plaatsen in het gebouw dat ik, aere perennius, aan de problematieke herziening aan 't wijden ben? Houd mij dan ook, bid ik u, die bespiegelingen ten goede, en luister liever naar den heer Anseele.

De heer Anseele is woedend, en als hij in dien toestand verkeert is hij prachtig. Zijn uitzicht is nooit heel vriendelijk, en het blijft arrogant, zelfs als het vriendelijk is. Tenzij de heer Anseele - ik noem hem ‘den heer’ om hem te embêteeren - zich gezellig onder vrienden gevoelt, zijne aangeboren oolijkheid, zijn Uylenspiegelsgeest naar boven voelt komen. En dan is hij van grootsche prettigheid, van eene volksche uitbundigheid, van eene schalksche Gentschheid, die....

Maar vandaag kan worden gezegd, dat de heer Anseele allesbehalve vriendelijk gezind was. Hij houdt niet veel van den heer de Broqueville. En het zou vandaag blijken.

[p. 25]

En hij is dan ook eene dier gloeiende redevoeringen begonnen, die....

Hij is ze ‘begonnen’, mevrouw, die zooveel belangstelt in de Belgische politiek. Mag ik er u het verslag van onthouden tot hij ze morgen ‘voleindigd’ heeft?....

N.R.C., 24 Januari 1913.