Verzameld journalistiek werk. Deel 5. Nieuwe Rotterdamsche Courant december 1911- januari 1913

[p. 644]

De dood der gravin van Vlaanderen
II

Brussel, 27 November.

Het nieuws van den dood der gravin van Vlaanderen heeft in stad minder opschudding en zelfs minder verbazing gewekt dan men had kunnen verwachten. Alleen eene innige sympathie, die beter is dan luidruchtige demonstraties, blijkt uit de gesprekken, die men over straat of bij bezoeken hoort. Aan het Paleis der Regentiestraat, waar het gisteren zóó druk was van nieuwsgierigen, dat een bijzondere politiedienst moest ingericht, was het hedenochtend heel kalm, heel gewoon. De schildwachten stonden te huiveren onder de stormvlagen. Nu en dan trad eene of andere zwarte gestalte in of uit. Buiten dit duidt niets op eene bijzondere gebeurtenis.

Ook de stad vertoont een weinig ongewoon schouwspel. Alleen aan de ministeries, aan de gezantschappen en consulaten, in de winkelstraten, hangen, halftop en zwartomkript, de regen-zware vlaggen. Die van Sinter Goedele, daar heel hoog op haren toren, heeft de wind afgerukt. Aan het groote Postgebouw en aan den Muntschouwburg is ze al binnengehaald, maar zij prijkt nog aan de Bodega's, en niet zonder verbazing ziet men ze log dóórwegen boven den ingangstrommel van een nachtrestaurant. Aan vele magazijnen Fransche vlaggen; aan de Nederlandsche Kamer van Koophandel de Hollandsche; eene enkele Duitsche hier en daar. Voeg daarbij dat de modisten zich beijveren aan rouwuitstallingen: gij zult u het denkbeeld kunnen vormen hoe Brussel, bij het helsche weer dat heerscht, daags

[p. 645]

na het afsterven van de gravin van Vlaanderen er uitziet....

Eene innige sympathie onder het publiek. In het gezin des konings de diepste verslagenheid. Slag op slag heeft de dood het in de laatste maanden getroffen: op enkele weken afstand verloor de koningin haar broeder en eene zuster. Thans ziet de koning, zien de koninklijke kinderen zich het voorwerp hunner innigste liefde ontrukken. Want eene zeldzame genegenheid bond koning Albert, haar jongste zoon en haar troetelkind, aan zijne doorluchtige Moeder. Het paleis der Regentiestraat, waar hij werd groot gebracht, was in alle werkelijkheid zijn ‘thuis’ gebleven, en noch zijn huwelijk, noch zijne troonbeklimming hadden vermocht de warme vertrouwelijkheid te verbreken die heerschte tusschen hem en de gravin, wiens eenig kind hij was dat nimmer hare zijde had verlaten. Die kinderlijke genegenheid van den Vader deelden de kleinkinderen. Voor dezen was de gravin van Vlaanderen de teederste der grootmoeders. Gansche dagen verbleven de prinsjes bij haar, vooral Karel Theodoor die, zooals ik u zei, op wijlen den graaf van Vlaanderen, haar onvergetelijken gemaal, den stillen, bescheiden boekenliefhebber en edelen mensch, geleek. Ook de kinderen van prinses Josephine, echtgenoote van prins Karel van Hohenzollern, en van hare andere en oudste dochter prinses Henriette, gehuwd met Philips, prins van Orléans, kwamen haar vaak bezoeken. Dikwijls kon men, op de eerste verdieping, aan de ramen de vlasblonde kopjes der Duitsche, de pik-zwarte haren der Fransche kinderen zien, en wat dieper in de kamer, achter hen aan, het eeuwig-jeugdig, altijd-schoone gelaat der Gravin-zelve. De voorbijgangers keken omhoog, glimlachten

[p. 646]

bewogen, en groetten met iets meers en beters dan eerbied...

Want ieder kende haar vooral als de voorbeeldige moeder. Toen zij, twee-en-twintigjarige bruid, in de schittering van hare beroemde schoonheid, aan het, toen jonge, levenslustige, glansrijke hof van koning Leopold verscheen, was zij er het edelste glanspunt van. Twee jaar later echter moeder geworden, ging zij zich geheel aan hare nieuwe plichten wijden en, zei ze aan het wereldsch leven geen afdoend vaarwel, het was voor het gezin - een kalm, aartsvaderlijk-verbonden gezin - dat zij haar hart en hare zorgen overhield. Eéne dierbare verpoozing echter gunde zij zich: de kunst. Aquarelliste van talent, laat zij ook merkwaardige etsen na, als ik mij niet vergis, door de firma Van Oest in album vereenigd. Ook van muziek was zij eene hartstochtelijke liefhebster, en, gelijk thans koningin Elisabeth, gaf zij er zelve les in aan hare kinderen.

Zoo sleet zij een vredig, meer en meer teruggetrokken, maar steeds meer en meer liefdevol en dan ook liefdadig leven, dat zijne hoogste geneuchten vond in hare kinderen en in hare kunst. In deze eerste genegenheid was ze reeds beproefd geworden door den dood van haar tweede dochtertje, dat slechts vier maand oud werd. De beproeving moest schrijnender zijn, toen haar oudste zoon, prins Boudewijn, de schoone, zeer beminde, zeer gevierde vermoedelijke troonopvolger, haar als twee-en-twintigjarige, plots, en op mysterieus-gebleven wijze, ontviel. Nu was het voor haar gedaan met alle openbare leven. Nog slechts bij het huwelijk harer beide dochters - twee echt-vorstelijke verschijningen, die den kunstzin harer moeder hebben geerfd - verscheen zij in den praal harer onverdelgbare

[p. 647]

jeugd. Waarna ze verdween in den zachten glans van den huiskring, verre van de schittering van een, trouwens reeds uiteengeschokt, hof, om nog alleen hare liefdezorg te wijden aan den doof geworden, tobbenden graaf van Vlaanderen. Zeer betreurd stierf deze in 1905. Zijne weduwe, die thans veel reisde, in Zwitserland, in Frankrijk, in de Ardennen ging verblijven, verscheen niet meer in het publiek vóór hare laatste groote vreugde, de bekroning van haar moedertrots: de troonbeklimming van koning Albert.

Hare laatste jaren moeten vol kalme innigheid zijn geweest: steeds omringd, zooals ik u zei, van hare kleinkinderen, deelde zij in de jeugdige gevoelens van hun pril bestaan. Niets was aandoenlijker, bijvoorbeeld, als de jaarlijksche plundering van den Kerstboom; te haren huize ten behoeve der armen van den wijk, hief hij ieder jaar, in de voorhal van het paleis der Regentiestraat, zijn stralenden schat van brandende kaarsen, van speelgoed, van lekkernijen. Ijverig in de weer, waren het de koninklijke kinderen, bijgestaan door hunne nichtjes van Hohenzollern en Orléans, die de hooge spar van zijn tooisel beroofden en het aan de arme kinderen van den wijk uitdeelden. Nimmer liet de gravin na, hierbij aanwezig te zijn, onze mooie prinsjes en prinsesjes bij te staan, de schamele, beschaamde wichtjes gemoedelijk toe te spreken.

Nu is zij dood. Gisteren, bij valavond, is de pers aan hare sponde toegelaten. Door de smaakvol-ingerichte zalen van het paleis - de woning van eene weelderige artieste, opgepropt met kunstwerken, - hebben wij het slaapvertrek betreden, het vertrek van den eeuwigen slaap.

[p. 648]

Twee witte zusters knielen bij het bed. Op het bed, in de blankheid der licht-overwaasde lakens, tusschen de donkere, glimmende haar-bandeaux is ons dit mirakel verschenen: de gravin van Vlaanderen, geheel gelijk aan haar groot staatsieportret dat veertig jaar geleden geschilderd werd. Want de dood is haar genadig geweest: voor de eeuwige rust heeft hij haar de jeugd teruggeschonken, de jeugd van een gelaat dat onder de edelste en de reinste, de schranderste en de schoonste is geweest.

N.R.C., 28 November 1912.