Verzameld journalistiek werk. Deel 5. Nieuwe Rotterdamsche Courant december 1911- januari 1913

[p. 360]

Politieke vergaderingen

Brussel, 7 Juli.

Deze week is er eene geweest van wat ik mij veroorloof te noemen: politiek-in-het-huishouden. Met het oog op de heropening van het Parlement, hebben de partijen elk op zich-zelf vergaderingen gehouden, waarin de toestand van den dag is onderzocht geworden; terwijl ook de hoofden der partijen, de bijzondere personaliteiten, of zelfs alleen de betweters ervan, zich met graagte interviews afnemen lieten. Trouwens, meer dan ooit zijn thans de vergaderingen der politieke clubs van beteekenis en van belang. Niet alleen wijzen zij op de gedragslijn die elke parlementaire groep te volgen heeft en volgen zal: ook in zake algemeene politiek bepalen zij de eigen opvattingen van, de eigen visie op de vraagstukken die zich onbetwijfelbaar gaan voordoen. Aldus geven ons die vergaderingen eene vingerwijzing naar, en als een voorsmaak van de zeer aanstaande debatten. Reeds worden deze erdoor afgebakend; zij krijgen bij voorbaat vorm en toon; men kan er het gehalte van meten; wij vermogen te oordeelen over de breedheid van den opzet en de waarde der aan te voeren argumentatie. Wanneer, als in België, het land voor de noodzakelijke oplossing van uiterst-gewichtige hervormingen staat, dan is het ook gewenscht, en noodig zelfs, die vergaderingen en hunne uitspraken aandachtig te volgen. Wat ik deze week, de week der politiek-in-het-huishouden, te uwen behoeve, geachte lezer, met vlijt heb gedaan.

Moet ik u zeggen dat alles om het algemeen kiesrecht

[p. 361]

draait? Gij, die mij de eer aandoet mij in deze brieven te volgen, - en ik twijfel niet, of gij doet het, - weet dat deze hervorming thans werkelijk de spil is, waar de Belgische politiek om draait. Zij heeft zelfs, die spil, de eeuwige vraag van leerplicht in den schaduw gesteld, en veel beter dan men van eene spil zou verwachten. Zelfs de kiesknoeierijen, die de eerste schotel zullen zijn van ons nieuw parlementair banket, en die koks als Kamiel Huysmans en Louis Franck aan 't gaar-koken en... peperen heeten te zijn, schijnen, zelfs bij de katholieken, aan dewelke men ze op de maag wil drukken, minder vrees en belang in te boezemen dan wat, vanaf November, zoodra de hors-d'oeuvres plaats hebben moeten maken voor soliederen kost, het gebraad moet worden waar onze politiek op teren zal.

Wel te verstaan, als men het tot op 12 November uithoudt. Want men vertelde deze week, dat een groep van katholieke Kamerleden het volgende middeltje had bedacht om alle indigestie te ontgaan: men zou heel eenvoudig een ontwerp van herziening der Grondwet, met het oog op het begeven van zuiver algemeen kiesrecht, van bij de eerstkomende Kamerzitting in Juli dus, neêrleggen; waarop de regeering antwoorden zou, dat zij aan die herziening niet denkt en dus van de hervorming niets komen kan. Over dat machiavellistisch plannetje heeft een blad den heer Woeste geïnterviewd. De heer Woeste, die de schoonmoeder niet meer is der regeering, heeft eerst zijne handen in onnoozel bloed gewasschen, maar heeft niet te minder verklaard, dat naar zijn oordeel de regeering den weg der oppositie niet zal opgaan. Zij zal gebruik maken van hare zestien stemmen meerderheid, om elken stormloop van links

[p. 362]

terug te stooten.... Moet ik u zeggen, dat ik den heer Woeste evengoed als de heeren die ons het voorstel vanwege katholieken tot grondwetsherziening doen, wel heel optimistisch vind? Ging de regeering inderdaad aldus te werk; nam zij - het is het minste wat van haar verwacht wordt en wat dan ook naar mijne overtuiging van haar te verwachten is, - de vraag der herziening niet eens in aanmerking, dan zou zij in het land de fatale maatschappelijke stoornis, de dreigende algemeene staking verwekken, en die zal zij ongetwijfeld willen te keer gaan. Want die staking is geen dreigement in de lucht. Van nu af aan - de correspondent van den gouvernementeelen ‘XXe Siècle’ getuigt ervan, - bereiden de werklieden der kolenstreken er zich op voor. De werklui uit Wallonië zijn zelfs voor een goed deel verbitterd, omdat de socialistische Kamerleden de staking tot in November hebben verdaagd. Men heeft het congres, den partijdag van Zondag jl. waar door de socialistische afgevaardigden tot die verdaging en tot vredeliefde besloten werd, in een katholiek blad ‘le congrès des mineurs’ genoemd; was de tucht onder de sociaal-demokraten niet zoo groot, dan zou die benaming ook onder de partijgenooten ongetwijfeld zijn overgenomen geworden, want de opgewondenheid, de wil en de durf zijn op dit oogenblik onder het werkvolk van Zuid-België veel grooter dan op den, trouwens niet zoo rustigen, partijdag zou hebben gebleken, ingetoomd als zij daar inderdaad waren door geliefde en energische leiders.

Het valt dan ook niet te betwijfelen, ik herhaal het, of minister de Broqueville zal, in zulke omstandigheden, nadat de motie der socialistische vergadering van Kamerleden en senators, die hier werd overgedrukt, nogmaals

[p. 363]

van eene krachtdadige houding getuigt, geen misbruik willen maken van zijne belangrijke meerderheid, om zoo maar zonder meer en met één handgebaar de hervorming, ook in haar princiep, af te wijzen. Te meer, dat een goed deel van zijne partij geneigd is om ze, zoo niet geheel naar socialistisch stelsel, dan toch in vooruitstrevend-democratischen zin bij te treden.

Hij zal het des te minder wagen, dat de houding van sommige liberalen er op wijst, dat zij de socialisten desnoods tot in het uiterste steunen zouden.

De zaak zal ongetwijfeld besproken worden op een algemeen liberaal congres dat in October plaats moet grijpen. Intusschen hebben wij deze week eene vergadering der Brusselsche ‘Association libérale’ zeer ernstig hooren twisten over de vraag, of zij, liberalen, de algemeene staking bij zouden treden. Weliswaar groepeert de ‘Association’, in tegenstelling met de ‘Ligue’, de progressisten in de partij, en is er niets abnormaals in deze houding van liberalen, die zich o.m. vanwege de kwestie van algemeen kiesrecht gescheiden hebben van hunne meer-gematigde, toenmaals behoudsgezinde partijgenooten. Ongehoord is het echter, eene burgerpartij de algemeene werkstaking te zien toejuichen, en bijna te zien goedkeuren. Het is nochtans wat deze week gebeurd is; en, was het niet dat sommigen de onvoorzichtigheid, die men begaan ging, hadden ingezien en aangetoond, dan had men het schouwspel mogen voorzien van eene kaste, die met de vijanden dier kaste tegen haar-zelf oprukken zou.

Zoover zal het nu wel niet komen: de redenaars der ‘Association’ hebben ervoor gezorgd dat men hun geen onvoorzichtigheid verwijten kon,... tot spijt der socialis-

[p. 364]

tische pers. Hare ingenomenheid met welk middel ook dat de overwinning van het algemeen kiesrecht kan verzekeren, heeft ze echter niet verborgen. Aan de eventueele stakers zou zij, zeer waarschijnlijk, - zij verzekert het althans, - hulp en steun verleenen. En dat zou de staking niet minder langdurig en niet minder gevaarlijk maken.

Daarom is het ook voorbarig, geloof te hechten aan eene beslist-weigerende houding van het Kabinet. Ook dit heeft dezer dagen vergaderd, waarna minister de Broqueville een lang onderhoud heeft gehad met koning Albert. Geen van beiden is zoo vriendelijk geweest, mij te vertellen waarover zij het in hun gesprek gehad hebben. Mijn voorgevoel zegt mij echter, dat zij ook wel over algemeen kiesrecht een woordje zullen hebben gelost. En wanneer ik u zal gezegd hebben dat men zelfs den vorst sommige hervormingsplannen toeschrijft...

N.R.C., 8 Juli 1912.