Verzameld journalistiek werk. Deel 5. Nieuwe Rotterdamsche Courant december 1911- januari 1913

[p. 332]

Nog: de einduitslag

Brussel, 4 Juni.

Of beter: nog altijd geen einduitslag; de werkzaamheden gaan blijkbaar heel traag; wat ons beloofd werd voor gisterenmiddag, zullen wij eerst hedenmiddag hebben. Al staat van nu af aan vast, dat van de 20 nieuwe Kamerzetels de rechterzijde er twaalf, de linkerzijde er acht krijgt; verder winnen de katholieken vijf stemmen, maar verliezen er ééne te Soignies Wat hun de aangekondigde meerderheid van 16 stemmen verzekert.

Die uitslagen vinden te Brussel een onthaal, dat veel kalmer is dan men had verwacht. Gisterenavond, na u geschreven te hebben, ben ik nog wat gaan wandelen. Het weer was veel mooier geworden, - al was dit nu toch waarlijk geen Juni-avond. Het had veel volk buiten gelokt. De Brusselaar houdt wel van drukte, vooral als het leger, de gendarmerie en de burgerwacht er bij gemengd zijn.

Hij is van uitmuntend humeur, de burgerwacht, en eet broodjes met ham, ja zelfs harde eieren. Ik ga hem bezoeken in het stadhuis, waar hij caserne speelt: de militiezaal, waar de heeren op de ongevallen wachten, heeft waarachtig een krijgshaftig uitzicht, dat echter zweeft in een atmospheer van bonhomie. Het aspect van de binnenplaats is meer imponeerend. In de duisternis onderscheidt men er ontallige schichtige paarden, flitst staal van sabels, ziet men grimmige berenmutsen. Hier wachten, zwijgend, de gendarmes.

Men moet tot laat in den avond wachten, vóór men van eenig incident hoort. Eindelijk verneem ik dat een op-

[p. 333]

stootje heeft plaats gehad in de omstreken der Schaerbeeksche poort, waar zich een belangrijke katholieke kring en een groot katholiek onderwijsgesticht bevinden. De stoet der manifestanten wordt echter gauw uiteengedreven door de toegesnelde gendarmes; de straat wordt afgespannen door onze kranige burgerwachten; en alles keert tot de orde terug, eene nog wel wat woelige orde, maar die geen dreigement inhoudt.... Wat later nog moet een tram, die door een groep betoogers wilde dringen, deze snood-klerikale daad ontgelden... Toen ik tegen één uur 's nachts naar huis ging, was de stad al bijzonder rustig geworden.

In de provincie is het niet zóó kalm toegegaan. Te Gent heeft burgemeester Braun energische politiemaatregelen moeten treffen. Te Charleroy zijn de glasblazers in werkstaking gegaan, maar hebben geenszins twee kloosters in brand gestoken, zooals gisteren het gerucht liep. Zij wandelen door de stad, niet dreigender dan gewoonlijk een stoet werkstakende lui is, en veel minder dreigend dan sommige het wel vroeger geweest zijn. Op het oogenblik, dat ik dit schrijf, verneem ik dat het er te Luik vannacht veel heviger is toegegaan. Barricades zouden zijn opgeworpen, en de ophitsing zou de gendarmes hebben gedwongen, gebruik te maken van hunne vuurwapens. Vier manifestanten zijn gedood, wel een veertigtal hevig gekwetst.

En zulke baldadigheden zijn wel diep betreurenswaard; wijzen doen zij echter niet op de algemeene omwenteling, die sommigen voorspelden en onvermijdelijk achtten, omdat in het Walenland eene zeer geringe beweging zou bestaan die de ongunstige uitslagen zou willen gebruiken om een naasting van België door Frankrijk aan te prediken. De

[p. 334]

bijval, die haar wacht, zal gering zijn....

Binnen enkele dagen mag men dan ook wel verwachten, dat de toestand door geheel het land weer normaal zal zijn. Ook de gemoederen worden reeds heel wat kalmer. Men is den uitslag aan het beredeneeren gegaan. De Etoile Belge, het liberale hoofdblad, dat tot op heden gezwegen had, zegt niet veel anders dan wat ik gisterenavond mededeelde uit een gesprek met een bezadigd en gezaghebbend liberaal. De resultaten wijzen het aan; in het eigenlijke Vlaanderen, waar van de macht der kloosters de meeste drukking uitgaat en waar de katholieken de hevigste propaganda hebben gemaakt, is de toestand voor de oppositie niet verslecht. Alleen in Kortrijk verliezen zij een zetel, en... Kortrijk is een nijverheidscentrum. De groote winsten der katholieken zijn gelegen eveneens in nijverheidscentra van het Walenland, of in streken die onder den invloed van het Walenland staan. Deze vaststelling leidt tot de conclusie: dáár waar het conflict van kapitaal en arbeid het heftigst bestaat, hebben de liberalen met de katholieken gestemd, omdat de regeeringspartij de eenige is, die algemeen kiesrecht nog voor eenigen tijd kan weren. Of zelfs de rechterzijde hier lang weerstand aan bieden zal of kan; of het niet integendeel op haar weg zal liggen, eene wijziging in ons kiesstelsel te verdedigen, is eene andere vraag....

Intusschen bevestigt de Etoile mijne eigen woorden: er is antinomie tusschen het princiep waarop het kartel gesteund en gesloten werd, en de persoonlijke belangen van vele liberalen. Dat de theoretici der Kamer - die trouwens niet verder konden, dan met de socialisten mee te gaan! - het niet hebben begrepen, heeft aanleiding

[p. 335]

gegeven tot de, dan toch onverwachte neêrlaag van Zondag. En dat wijst eens te meer op den moeilijken toestand, waarin België thans verkeert....

N.R.C., 5 Juni 1912.