Verzameld journalistiek werk. Deel 5. Nieuwe Rotterdamsche Courant december 1911- januari 1913

[p. 258]

Naar Gent!

Brussel, 17 April.

Was deze Gentenaar naar Brussel gekomen, met de hoop, de zonsverduistering beter te zien dan in zijne woonplaats? Welke machiavellische inzichten waren het, die hem, van namiddag zes uur, gedreven hadden naar de straat, waar ik om dat uur gewoonlijk wandel,.... zonder daar aan wie ook rekenschap over verschuldigd te zijn? - Hoe het weze: hij trad mij met ingenomenheid maar tevens met besliste energie tegemoet, deze Gentenaar, nam mij beet bij den eenigen knoop van mijn colbert (men draagt tegenwoordig te Brussel colbertjasjes met één enkelen knoop), en sprak mij toe:

‘Ik wist wel dat ik het genoegen zou hebben u te ontmoeten! Er bestaat immers nog een god voor de inrichters van tentoonstellingen, is het niet? En gij herinnert het u: onder de inrichters van de Gentsche tentoonstelling ben ik. Martel uw hersenspijs maar niet af om in uw geheugen mijne hoedanigheid in dat wespennest op te roepen: het dient tot niets, vooral niet op het oogenblik dat ik voor u sta als een smeekeling. Want gij zijt in staat, - neen: gij zijt op het punt, mij, ons, de Expositie van Gent, Vlaanderen, België, en ook wel, en zelfs vooral, Holland een grooten dienst te bewijzen.’

Ik bloosde tot achter de ooren: ik wist niet dat ik, op bewust oogenblik, zoo'n gewichtig man was... Ik ging mij bijna excuseeren. Maar hij liet mij het spreken niet toe, en, als een prospectus, babbelde hij:

‘Gij weet, waarde vriend, welke nauwe banden Vlaanderen

[p. 259]

aan Nederland vereenigen. Ik zeg met opzet: Vlaanderen. Niet dat ik geen fierheid zou gevoelen, een Belg te heeten. Maar, al zijn nu oude oneenigheden ook voor goed uit den weg, men is toch maar blij, zoo weinig schuld mogelijk in de zaak te hebben en daarentegen zooveel reden mogelijk tot hartelijk verbroederen. Nu wilde ik u juist zeggen: laat ons, Vlaanderen en Noord-Nederland, maar weer eens verbroederen, nu wij er zoo'n heerlijke gelegenheid toe hebben; laat ons nu weer eens samenwerken aan iets grootsch, iets degelijks, iets dat ons voor eeuwig vereenigt.’

Ik dacht te moeten onderbreken: ‘Neem mij niet kwalijk, maar aan eene staatkundige revolutie doe ik in geen geval meê. Mijn positie als neutraal-objectief journalist....’

Hij brak in een schaterlach uit: ‘Maar gij begrijpt mij verkeerd!’ riep hij uit. ‘Ik vraag u niet, Holland bij Vlaanderen in te lijven! Het is veel eenvoudiger en vooral veel praktischer: het geldt alleen de officiëele toetreding van Nederland tot de expositie van Gent: is het niet de natuurlijke voortzetting van Holland in Vlaanderen? Het kanaal van Terneuzen: het is als de sleutel waarmee Zeeland en al wat er benoorden ligt in België binnendringt. En vice versa. Onze gemeenschappelijke oeconomische belangen, ze varen elkander tegen en tegemoet langs deze blijde waterbaan; voor alle Hollandsch-Belgische toenaderingscommissie, vóór wederzijdsche vorstenbezoeken, betraden de Hollanders te Gent een bodem van vriendschap, en waar zij wisten mijnen en bronnen in te schuilen, die voor het Noorden niet geheel verloren zouden gaan. Op geestelijk gebied: is het niet te

[p. 260]

Gent dat, in 1849 reeds, geen twintig jaar nog na de revolutie, de Nederlandsche Taal- en Letterkundige Congressen tot stand kwamen, die als het uitgangspunt mogen worden beschouwd van de intellectueele toenadering tusschen Noord en Zuid? Op wetenschappelijk gebied: is het niet te Gent dat de Natuur- en Geneeskundige Congressen werden gesticht die wederzijdsche waardeering en vooral vruchtdragende samenwerking zouden teweeg brengen? En stoffelijk: zou dan bovengenoemd zeekanaal eenvoudig uit tijdverdrijf en tot geldverspilling aangelegd zijn geworden? En gij dan zelf, waarde heer, gij, die, geboren Gentenaar, dag in dag uit, jaar in jaar uit Holland inlicht over....’

Weer dwong hij mij te blozen. Ik deed het met weerzin. Hij zag het en, ernstig ineens:

‘Alle gekheid op een stokje’, sprak hij, ‘het gaat hier om iets heel ernstigs. Zaterdag aanstaande wordt er beslist, of Nederland ja dan niet officiëel deel zal nemen aan de Gentsche wereldtentoonstelling in 1913. Vele grootmogendheden zijn dien weg reeds opgegaan; zal Holland op zijne beurt de definitieve toenadering, na de wederzijdsche reizen der doorluchtige vorsten, na de ijverige en weldra vruchtdragende bemoeiingen der Hollandsch-Belgische commissie, na de wederzijdsche literaire waardeering, na de wetenschappelijke samenwerking, zal Holland onze wederzijdsche vriendschap willen bezegelen, door te Gent, bolwerk der laatste orangisten in België, te komen erkennen, dat ons ook stoffelijke belangen gemeen zijn, of althans, dat, door officieele bijtreding der grootsche poging van Vlaanderen's hoofdstad, de stoffelijke welvaart zoo van Nederland als van België dient behartigd?’

[p. 261]

Dit was voor mij eene vraag, die mijn mond plots vol tanden zette.

‘Gij zult toegeven’, sprak mijn interlocuteur, ‘dat op het oogenblik, dat Nederland zelf eraan denkt, eene reeks tentoonstellingen te openen, haar initiatief in België ons tot eereplicht zou maken, haar wederkeerige beleefdheidsbewijzen te geven, en dat de beslissing van Zaterdag aanstaande misschien beslissen zal over beslissingen, die beslissen moeten of België....’

Het werd mij een beetje ingewikkeld. Ik maakte dan ook gebruik van de gelegenheid, dat mij een dood-onverschillige meneer allerbeminnelijkst groette, om afscheid te nemen; en...

Lezer: ik bezwaar niet gaarne mijn geweten nutteloos. Had ik deze intervieuw niet neergepend, Nederland zou misschien, door mijne schuld, te Gent in 1913 niet officieel vertegenwoordigd zijn geweest. En dat zou mij innig gespeten hebben.

N.R.C., 18 April 1912.