Verzameld journalistiek werk. Deel 5. Nieuwe Rotterdamsche Courant december 1911- januari 1913

[p. 182]

Aanvullingen

Brussel, 29 Februari.

Laat mij in dit briefje terugkomen op een paar punten, die ik heb aangeraakt in mijne brieven, opgenomen in het Avondblad van Maandag en in dat van Woensdag. De omstandigheden laten mij toe, daarin verstrekte inlichtingen belangrijk aan te vullen, op eene wijze, die mijne uitgedrukte meening bevestigt. Het eerste punt raakt het vrouwenkiesrecht, voorgestaan door sommige katholieken: ik noemde het reeds toekomstmuziek, maar zie thans in dat het denkbeeld vlugger veld wint dan men zou hebben gedacht. Het andere punt geldt de redenen van het ontslag als minister van generaal Hellebaut: het heeft dus nog alleen retrospectief belang, maar bewijst dat ik gelijk had toen ik de noodzakelijkheid van dit ontslag meende te mogen toeschrijven aan het te groote vertrouwen, dat de generaal in de bureelen van zijn ministerie stelde. Anticipeerend of terugblikkend, bieden beide onderwerpen niettemin een actueel belang. Daarom durf ik er op terugkeeren.

Algemeen kiesrecht voor mannen èn vrouwen: ik vertelde u hoe het denkbeeld, deze hervorming te opponeeren aan het voorstel, onvermijdelijk zoo de linkerpartijen aan het bewind komen, van algemeen kiesrecht voor de mannen alleen, een eersten verdediger vond in den heer Mélot. Dinsdag laatst voegde ik er aan toe, dat Mélot hierin een warmen partijgenoot had gevonden in den heer Cyriel van Overbergh, die nog wel geen Kamerlid is en zoo'n heel groote kans, het spoedig te worden, zeker niet heeft, maar wiens

[p. 183]

politiek gezag, gaargekookt in ministerieele keukens, niet gering geschat wordt. Blijkbaar aangevuurd door die bijtreding, heeft de heer Mélot nu te Charleroi eene voorlezing gehouden, die symptomatisch is. Daarin moet hij o.m. hebben verklaard: ‘Het getal der Belgen, die algemeen kiesrecht vorderen, imponeert; het dwingt ons, na te denken. En de bijtreding van de liberale partij tot deze hervorming is misschien eene aanwijzing, die niet te versmaden is. Maar dan geloof ik, dat wij het integrale Algemeen Kiesrecht, het kiesrecht voor mannen èn vrouwen hebben voor te staan. En zoo ik dit zeg, schrijf het niet aan gelatenheid toe. Neen: ik ben overtuigd, dat sommige groote vraagstukken beter zouden worden opgelost indien de volksvertegenwoordiging zich gesteund bevond door vrouwelijke elementen, zoo, b.v., in den strijd tegen het alkoholisme. Maar ik weet ook dat het Belgische volk niet gaarne innoveert, en het zal waarschijnlijk den uitslag willen afwachten van de proefneming, die in sommige landen, en ook ten onzent, vermits de vrouwen er voortaan zullen kiezen voor de werkrechtersraden, gedaan worden.’

Ge ziet dat de heer Mélot in het openbaar, en niet langer in een almanak-artikel, dat slechts een kleinen lezerskring bereikt, met zijn denkbeeld vooruit durft komen. Zelfs uit den laatsten hier aangehaalden, voorzichtigen volzin blijkt, dat de goede uitslagen, die van het vrouwenkiesrecht inzake arbeidstribunalen te verwachten zijn, reeds aanleiding konden geven tot een onmiddellijk voorstel. Als men nu weet dat de heer Mélot algemeen gehouden wordt voor éen der leiders van de jong-katholieken, en dat hij, al heeft hij nu ook niet dan in eigen naam

[p. 184]

gesproken, verzekerd mag worden geacht van den steun zijner politieke vrienden (waaronder trouwens velen sedert lang voor Algemeen Kiesrecht zijn gewonnen), dan bestaat er reden te gelooven, dat sommige personaliteiten in de tegenwoordige regeeringspartij over het hoofd zouden worden gezien, met deze verontschuldiging, dat de katholieken, minderheid geworden, hoofd hebben te bieden aan de linkerzijden, en dat de nieuwe linkerregeering - want het is altijd in deze hypothesis dat we de zaak beschouwen - onmiddellijk zal gesteld worden voor een hoofsche... en listige tegemoetkoming inzake kiesrecht, die haar zou plaatsen voor het dilemma: ofwel vrouwenkiesrecht verwerpen, waarbij een goed deel der socialisten aan hun programma zouden verzaken, ofwel vrouwenkiesrecht aanvaarden, hetgeen voorloopig zou beteekenen de wapenen uit de hand te leggen, vermits het stelsel aan de katholkieken weer eene imponeerende meerderheid zou bezorgen....

Wat echter ook gebeure, het aanhouden van het vraagstuk - hetgeen blijkt geene onmogelijkheid te zijn - zou ons dan toch belangwekkende debatten bezorgen, iets waar wij ons over te verheugen hebben. Meer zelfs: het brengt misschien inzake kiesrecht eene oplossing meê, die een einde zou stellen aan veel getwist, hoe men nu ook denke over Algemeen Kiesrecht op zich-zelf. En dan zou de Belgische politiek, de groote, de beginselenpolitiek, zich nog alleen bezig te houden hebben met die eeuwige kwestie: het neutrale of niet-neutrale van den thans door ieder aangenomen Leerplicht....

Maar ik moest u nog vertellen over generaal Hellebaut. Hoezeer deze verblind was in zijne achting voor de onfeilbaarheid van het ministeriëel legerbeheer, die er

[p. 185]

hem toe bracht de bevoegdheid van de werkdadige legeraanvoerders zoo goed als te negeeren, moge blijken uit volgend historietje, medegedeeld door ‘Le Soir’, waarvan in deze de betrouwbaarheid volkomen mag worden geacht, vermits het blad blijkbaar zijne inlichtingen uit den mond van gezagvoerders heeft.

Toen de gebeurtenissen te Algeciras waren losgebroken, had het ministerie een wijs besluit genomen: het had veertig Hotchkiss-mitrailleuses besteld. Twee daarvan werden beproefd, en defect bevonden. Het feit werd aan den minister bekend gemaakt, met advies dat noodzakelijke verbeteringen dienden aangebracht. En zoowaar, dit gebeurde.... voor de twee aan de proef onderworpen stukken. De acht-en-veertig andere mitrailleuses bleven echter ongewijzigd, want men kan toch niet aan alles in eens denken.

Toen nu in Augustus j.l. de Fransch-Duitsche verwikkelingen dreigden, nam men weêr een wijs besluit: een gedeelte der mitrailleuses werd naar de vestingen van Luik, een ander naar die van Namen gestuurd; en de minister, altijd met zijn oneindig vertrouwen in zijne bureelen, kon te goeder trouw verklaren: wij staan klaar om den betreder van ons grondgebied te ontvangen. Dit was echter eene dwaling: niet alleen deugden de mitrailleuses niet, maar de soldaten waren in de behandeling ervan zeer onvoldoende geoefend. Het bleek onmiddellijk bij het eerste gebruik dat men van de wapenen maakte. Van den tweeden dag af waren een goed deel der wapenen onbruikbaar. En was het dreigend gevaar in werkelijkheid uitgebroken, wij zouden zoo goed als weerloos onder het vuur van den indringer hebben gestaan. Ik spaar u hier een aantal bij-

[p. 186]

zonderheden; zij zouden u het totaal gebrek aan zin der werkelijkheid, aan begrip der noodwendigheden vanwege de ministerieele bureelen bewijzen, die bureelen waar men toch moest weten dat de mitrailleuses onbruikbaar waren, die bureelen waar men verwaarloosd had, de noodige voorafgaande oefeningen te bevelen. En aan die bureelen gaf generaal Hellebaut blijkbaar den voorkeur op het oordeel en de praktische wetenschap der aanvoerders. Dat oordeel werd wellicht ingewonnen: het werd echter ontzenuwd op zijne lange pilgrimagie door de hiërarchische bureelen, en wanneer het den minister bereikte, was het met machteloosheid geslagen.

Het is op dat gebrek aan rechtstreeksche voeling met de hangende nooden dat generaal Hellebaut gevallen is. Baron de Broqueville heeft zijn portefeuille op zich genomen. Maar naar verluidt zou hij reeds bevonden hebben, dat alleen heil en redding te verwachten is van iemand, die de zaken met eigen oogen, en niet door een administratieven bril heeft bezien. En men zegt dat ons voor binnen kort deze verrassing wordt voorbereid; generaal Hellebaut zou vervangen worden door een militair uit den werkdadigen dienst, die onder zijne felste aanklagers was toen in de Kamer over de legerontreddering geklaagd werd.....

N.R.C., 1 Maart 1912.