Verzameld journalistiek werk. Deel 5. Nieuwe Rotterdamsche Courant december 1911- januari 1913

[p. 61]

Vooruitzichten

Brussel, 10 Januari.

Wij bezitten dus, sedert tien dagen, de uitslag van de volkstelling. Die uitslagen zijn de vrucht van lange en spannende werkzaamheden. Helaas, die vrucht is een twistappel!

Wij moeten er ons natuurlijk niet al te zeer over verwonderen: het nieuwjaarscadeau der regeering kon wel niet anders dan verdacht zijn. Timeo Danaos, et dona ferentes, zal Vandervelde gezeid hebben, die graag zijne klassieken citeert. En onder de liberalen zijn er ook wel latinisten genoeg, om als hij te denken. Men had het al heel zonderling gevonden, dat met de bekendmaking dier uitslagen zoo lang getalmd werd. Had men het inzicht, ze binnen een katholiek keursje te pramen misschien? In welk klerikaal Procrustes-bed zouden ze worden besnoeid of uitgelongen? Men zou een oogje in 't zeil houden!

Men had daar geen ongelijk in. Want nauwelijks waren de cijfers in het Staatsblad verschenen, of men kon aan de ministerieele bladen merken dat de inzichten der regeering, zoo niet onzuiver, dan toch niet geheel vereenigbaar waren met den wil der oppositie.

Inderdaad, België telde einde 1910 niet minder dan 7,423,784 inwoners. Nu weet men, dat telkens als er 40,000 Belgen zijn, dezen recht hebben op een volksvertegenwoordiger. Verdeelt men nu het gegeven totaal door veertigduizend, dan bekomt men 185, met een overschot van 23,784. De nieuwe Kamer moet dus, naar alle recht en reden 185 leden tellen. De oude kon ons slechts laten genieten van de

[p. 62]

welsprekendheid en schoonheid harer 166 man. Wij zouden dus negentien nieuwe volksvertegenwoordigers van aangezicht tot aangezicht mogen aanschouwen. Negentien nieuwe wielen zullen voortaan den staatswagen op het rechte pad vooruitbrengen.

‘Pardon, gij vergist u,’ zegt de regeering: ‘er zullen er slechts achttien zijn, tenzij er twintig waren.’

‘Absoluut niet,’ anwoordt de eenigszins verbaasde oppositie, wier achterdocht gekitteld wordt door den angel der partijbelangen (natuurlijk in figuurlijken zin); ‘absoluut niet, vermits achttien zetels meer dan zestigduizend, misschien liberale en socialistische, zielen zonder vertegenwoordiging zouden laten, wat niet mag; en twintig zetels een vertegenwoordiger zouden geven aan slechts drie-en-twintig, waarschijnlijk klerikale, zielen, wat bij tekste der wet evenmin mag, vermits het in al de exemplaren der constitutie luidt: het getal der volksvertegenwoordigers mag de evenredigheid van eenen afgevaardigde op de 40,000 inwoners niet overtreffen. (Art. 49).’

- ‘Dat is heel waar,’ wedervoert de gouvernementeele pers; ‘edoch, gij vergeet dat het getal Kamerleden zich aan te passen heeft op het getal leden van den Senaat, en dat senatoriale getal eischt van de volksvertegenwoordigers een cijfer, dat paar is, in voorkomend geval dus achttien of twintig, maar geenszins negentien. Trouwens slechts de heidensche goden vonden genoegen in een onpaar nummer (welke Latijnsche dichter weer heeft ons met die bijzonderheid bekend gemaakt?); terwijl wij, katholieken...’

- ‘Het is allerminst het oogenblik, daar een grapje van te maken,’ vermaant de oppositie streng. ‘Ik weet

[p. 63]

alleen dat slechts twintig duizend man geen recht op een afgevaardigde hebben, en dat zestigduizend Belgen moeten vertegenwoordigd zijn.’...

En aldus gaat het krakeel voort in de bladen, totdat het Dinsdag e.k. voor de Kamer zal worden gebracht, en de minister zal uitgenodigd worden, te zeggen hoe hij erover denkt. Wat ons natuurlijk eenige aangename uren kan bezorgen...

De grond der zaak is deze. Regeering en oppositie zijn het nagenoeg eens - al zeggen zij het natuurlijk niet!-dat eene vermeerdering van achttien zetels negen nieuwe leden rechts, en negen nieuwe leden links zou geven. Een negentiende zetel zou hoogstwaarschijnlijk, onbetwijfelbaar zelfs, naar de linkerzijde gaan: verlies van één zetel dus voor de katholieken, en winst van één zetel voor hunne tegenstrevers, hetgeen in de moeilijke omstandigheden van tegenwoordig van werkelijk belang is. Terwijl een twintigste zetel met bijna evengroote zekerheid der regeeringspartij zou toekomen, met omgekeerde gevolgen. Wordt nu, bij de algemeene verkiezing van Juni e.k., gekozen gelijk voor twee jaar (hetgeen echter weinig waarschijnlijk is: de gemeenteverkiezingen van October hebben heel duidelijk gewezen op een kentering in het politiek geweten der menigte), dan zouden achttien nieuwe zetels ons dus het status quo bezorgen; negentien zetels zouden de katholieke meerderheid belangrijk kleiner maken; terwijl twintig zetels het evenwicht weer herstellen zouden en de katholieke partij aan het bewind voor een tijd bevestigen.

Maar het mag als zeker worden beschouwd, dat de Juniverkiezingen zeer duidelijk op eene schommeling in de meening van het kiezerskorps wijzen zullen. Het dient

[p. 64]

gezeid dat de houding der onderscheiden ministers bij de jongste ondervraging over het leger, de kolonie en het geldwezen, van aard is geweest om aan hun partijgenooten nieuwen moed in te geven. Zij hebben zeer zeker de hun ten laste gelegde fouten slechts ten deele kunnen rechtvaardigen; hun werd echter toegegeven dat zij niet alleen, maar veel meer hunne voorgangers schuld aan de wantoestanden droegen; men erkende hunne persoonlijke eerlijkheid en hun talent: de rechterzijde in haar geheel nam het compliment voor haar zelf, en maakt er ongetwijfeld een kieswapen van. Maar de linkerzijde heeft toch nog betere troeven in hare hand: zij zal er op wijzen, dat een klerikale regeering bij alle uitsluiting gedoemd is tot eene zakenpolitiek, waarbij alle hervorming - definitieve dienstplicht, leerplicht, kiesrecht, en wat dies meer, - onmogelijk wordt; terwijl het juist de allereerste bedoeling van liberalen en socialisten is, daar doorslaande en afdoende verbetering in te brengen.

Hoe het nu echter ga, of nu ook de regeering aan het bewind blijve of wel de oppositie aan het bewind kome - en rechtuit gezeid: het eene is al zoo dubieus als het andere, - de regeeringsvoorwaarden worden er stellig niet gemakkelijker om. Blijven de katholieken meester van den toestand, dan herbegint eenvoudig het gesukkel, en België blijft, dank zij de hardnekkige tegenkanting der vereenigde linkerpartijen, voor twee jaar langer van alle levensbarende, vruchtdragende politiek gespeend; want zelfs waar het zou gelden linkeridealen te verwezenlijken, zou de regeering - wij hebben het gezien - op obstructie afstuiten: een recht waar liberalen als socialisten gebruik zullen blijven van maken tot hun eigen

[p. 65]

eindtriumph. Komt de linkerzijde aan het staatsbeheer, dan zou zij, zelfs met eene stevige meerderheid, tegenover haar een Senaat vinden die, katholiek gebleven, hare beste pogingen zou verijdelen.

Gij ziet het: de toestand is niet gemakkelijk op te lossen. Daardoor echter belangwekkend. Zoodat wij eene plezierige toekomst mogen tegemoet zien.

* _* *

In een gisteren, onder voorzitterschap van koning Albert gehouden ministerraad, is besloten het aantal nieuwe Kamerzetels op 20 te bepalen.

N.R.C., 12 Januari 1912.