Verzameld journalistiek werk. Deel 5. Nieuwe Rotterdamsche Courant december 1911- januari 1913

[p. 23]

Kookkunst
II

Brussel, 8 December.

Ik zei het u: onze nationale erfzonde heeft hoogtijd gevierd, meer dan eene week lang. Negen lange dagen heeft België mogen vaststellen dat, zóo het misdoet, het dan toch te misdoen weet in schoonheid. En voor een land als het onze, land van pracht en praal, land der optochten, bakermat der landjuwelen, moeder der massale en decoratieve schoonheid in Noordelijk Europa, is het halve vergiffenis, zijne leelijkste zonde vergoelijkt te zien door de wonne die zij der oogen biedt. Deze tentoonstelling, waar wij alleen onze oogen den kost mochten geven, - en velen hebben er om gezucht, - was, en het is onzen troost, een kostelijk schouwspel. Werden er, helaas, onze smaakorganen weinig bij gebaat, zij getuigde, de tentoonstelling van zooveel goeden smaak, dat de zwelgende gulzigheid onzer keel er haast tot zwijgen werd gebracht door de bewonderende gulzigheid onzer blikken... O! ik geef het toe: wij zijn nog weinig geestelijk-ontwikkeld! Maar, zoo het waar is dat ‘nihil in intellectu est quod non fuerat in sensu’: mag het volk, dat op zulke zinnelijke ontwikkeling, aan oogen en aan ooren, aan neus en aan lip, kan bogen, van nu af aan niet fier zijn op de intellectuëele beteekenis, gevolg van zulken sensuëelen rijkdom, die het onvermijdelijk in de toekomst verkrijgen moet? En dit is de les, dit is het logische gevolg dat uit deze expositie der kookkunst te trekken valt: wij worden éens, of we willen of niet, geestelijk een groot

[p. 24]

volk!....

Ik vermoed echter, dat het niet die philosophische gevolgtrekking is, of althans niet zij alleen, die aan deze tentoonstelling haren overgrooten bijval heeft verzekerd. Daar kwam ongetwijfeld bij, dat zij bezwaarlijk op beter tijdstip des jaars kon worden gehouden. Immers, naderen niet de twee hoofdweken voor de Belgische gulzigheid, de weken van Kerstdag en Nieuwjaar en Driekoningen, waar ieder op poene van aller verachting binnen de veertien dagen drie groote familiediners heeft door te maken? Komt er niet bij dat dit jaar het getal dier familiediners naar alle behooren van drie op zes zal worden gebracht, vermits Kerstdag en Nieuwjaar op een Maandag vallen, en Driekoningen op een Zaterdag, en dat het toch, sedert aller eeuwen gewoonte, natuurlijk is, den Zondagsrust te vieren met een supplement van spijs en drank?.... Zes banketten in veertien dagen: het is erger dan voor journalisten-in-expositietijd! En het is dan ook geen wonder dat de huismoeders, de ‘chefs’ uit de adellijke huizen, de ‘cordon bleus’ die den trots uitmaken der grootburgerij, hun wandeling langs de winkels, waar, onder de electrische flikkering, de trossen goud- en bronsverige fazanten hangen en de dichte pels der reeën, naast de borstelige everzwijnen en de witbuikige hazen, - hun wandeling voorbij de ramen, waar onder de witte laag spek en het druiveblad de borst rondt der patrijzen, het vet geelt der doorvoede lijsters, en op de witte schotels de rug bloedt der versch-gevlade keuntjes - hun trage slentering langs de etalages waar het geurend ooft aan roode appelen en overwaasde druiven, aan waskleurige peren en de vreemdvormige vruchten uit tropische landen, in

[p. 25]

bergen gestapeld staan; - het is geen wonder, nietwaar, o mijne lezers, dat zij, die de zorg dragen voor de behoorlijke voeding hunner medemenschen, hun geïnteresseerd gekuier langs de blijde straten voort gingen zetten in die groote, verbazingwekkende, pantagruëlische tentoonstelling...

Die tentoonstelling: gij stelt ze u moeilijk voor. Zij is niet geweest alleen de uitstalling van vetgespannen zwijntjes, in wier huid de bevoegde hand eens verliefden varkensslachters het portret had gesneden zijner Dulcinea; zij toonde heel wat anders nog dan schapen, wier staart met fierheid in een strikje de nationale kleuren droeg. Zij was het pralen niet alleen van reusachtige ossen, gelijk de beenhouwers hunne waren op de meest-smakelijke wijze den verbruikers voor hadden gelegd. Zij was meer dan de slibberige vracht der monstertarbotten waar slangdikke palingen langs kronkelden; zij bood meer aan dan de schichtige vlucht, binnen de aquaria, der bespikkelde forellen; zij mocht aan zeldzaamheid op beters wijzen dan op den vreeselijken haai, die over de collectiviteit der vischhandelaars regeerde. Niet de frissche geuren der zacht-kleurige groenten alleen; niet slechts de felheid of de teederheid der lokkende vruchten; en heel wat merkwaardigers nog dan de bedden waar men plots leuke paddestoeletjes uit groeien ziet: rechtmatige trots nochtans der handelaars in vegetaliën. En heel wat fijner ook dan de blanke ganzen en de gele eenden met de blauwe kuif boven de kraaloogjes; lekkerders dan de Brusselsche kapoenen en argeloos-gemeste duivejongens die nooit de pennen ter vlucht zullen hebben gerept: zij alle die waren den blakenden hoogmoed van welgedane poeliers. En

[p. 26]

smakelijkers zelfs dan de edelste wijnen; begeertewekkenders dan de zeldzame likeuren; kostbaarders dan den azijn, door den hertog van Orleans-zelf met eigen hand gefabriceerd, en de olie waar heel de zon van Provence in zingt. Zij toonde heel wat meer, deze expositie, dan deze.... natuurproducten: zij toonde de vruchten van het menschelijk vernucht; zij bood ons kunst.

Of hoe noemt gij het anders, dat wondere bereiden van worst en paté, die, aangesneden, de rozige weelde toonen van hun omarmde bestanddeelen; hoe anders, deze pyramide waar rivierkreeftjes tegen opkruipen ter verovering eens reuzentruffels; hoe anders de roomige rijkdom der ‘chaudfroids’; de korstige sappigheid der reeënruggens in hun geheel vóor een geurig houtsvuur gebraden en van den molligen overvloed der pepersaus overgoten; de vaart, door klippen van vleeschgelei, der eeuwenoude karpers; de vlucht der kreeften eindelijk die, in ontelbare menigte, onder gedaante van monoplans, over den volke zweefden? - Of zijn het geen voortbrengselen eener geraffineerde kunst, die aangerechte disschen, waar, op het sneeuwige linnen, voor het glinsterend krystal der roemers, in het schelpen-teêr porcelein, de oxtail klaar staat, en wachten, tusschen slingers van bloemen en haarfijn geblaart, de heerlijkste gerechten?

Maar er was beters nog, er was schooners, er was échte kunst, heusche beeldhouwkunst. Of zult ge smalen om deze trojka met haar vurig vierspan en haar zweepende moedjiek, gekneed en gesneden zoo waar uit vet? Weegt deze Sinte Michiel, eveneens gehouwen in 't produkt dat zorgvuldig-gevoede zwijnen voortbrengen, niet op tegen het Ferrer-gedenkteeken? En zijn deze korfjes, dit automo-

[p. 27]

bieletje en dit kruiwagentje, gesneden en gevlochten uit aardappelschijfjes en - strookjes, geen charmante dingetjes van kunstnijverheid?....

Maar lezer, dit is nog niet alles: er is hoogers, er is nobelers. O, ik spreek hier niet van vruchten in marsepein, hoe bedriegelijk ook nagebootst, noch van Stadhuizen en Kiosken in chocolade! Maar ik vraag, ik vorder, ik eisch uwe verbaasde aandacht voor deze wonderen der ceramiek, deze graciele vaasjes waar de fijnste ‘pâte de verre’ niet aankan, deze hooge lijzen met hunne zachte en diepe glazuren, en.... die allen van suiker zijn gemaakt; ik breng u voor deze mirakuleuze orchideeën, deze sumptueuze rozen, deze chrysanthemen zwaar van herfst, en... die eveneens uit de handen komen van een geniaal suikerbakker. En ik ga haast betreuren dat Stijn Streuvels, die lekkere taarten vervaardigde vóor hij boeken ging schrijven, het niet liefst bij die eerste bezigheid liet: wie weet welke meesterstukken zouden wij van hem niet... verslonden hebben!....

Ziedaar, lezer, het eenvoudig verslag van éene der schoonste tentoonstellingen die ik ooit in Brussel mocht zien.

En voorwaar mijn patriottischen hoogmoed, den hoogmoed nochtans van een erfelijk belaste, is erdoor vertienvoudigd geworden....

N.R.C., 11 December 1911.