Verzameld journalistiek werk. Deel 4. Nieuwe Rotterdamsche Courant oktober 1910 - november 1911

[p. 607]

Cijfers

Brussel, 3 October.

Het is een verdrietig en vermoeiend werk, aldoor op denzelfden spijker te kloppen. Maar voorhoofden zijn nu eenmaal harder dan muren; en het geldt hier in België als een spreekwoord, zonder dat ik echter bij zulke uitspraak met een eigen oordeel tusschen wil komen, dat de Hollandsche voorhoofden de hardste voorhoofden zijn van Europa... Althans: benoorden-Moerdijk - en dit weet ik bij ondervinding, zoodat ik hierin wel partij kiezen moet - benoorden-Moerdijk geldt het nog steeds: Brussel is eene Fransche stad; in Brussel komt men alleen met Fransch terecht. Waaruit volgt: Fransch is de hoofdtaal in België. Zelfs Nederlanders die in België verblijven, maar zelden met het eigenlijke volk in aanraking komen, blijven stijfhoofdig hechten aan dit axioma, uit hun vaderland meegebracht; zij spreken in Brussel uitsluitend Fransch, - en wélk een Fransch meestal!... Het is dan ook maar natuurlijk dat de Hollanders, die hier voor een paar dagen overkomen, gewoonlijk alleen met Fransche of Italiaansche kellners en Duitsche hotel-portiers te doen hebben, en zich ongaarne de moeite geven, een inderdaad verbasterd maar toch wel begrijpelijk, Vlaamsch-Nederlandsch dialekt te verstaan, wagen aan eene Fransche taal-acrobatie,... waar ze zich doorgaans zeer slecht bij bevinden. Daar zou ik talrijke voorbeelden van kunnen aanhalen. Ik wil echter niemand in 't bijzonder, noch, vooral het Hollandsche volk in 't algemeen aan den schandpaal nagelen waar ik trouwens anderzijds wel heel vaak mocht ondervinden

[p. 608]

dat hier en daar een Nederlander heel wat beter Fransch praatte dan het meerendeel der Brusselaars.

Ik wilde vandaag, in dit korte briefje, niet anders doen dan eenige cijfers mededeelen over de gesproken talen in België's hoofdstad. Holland kent, als geen enkel land, de waarde van cijfers. Misschien kunnen hier dan ook de aangegeven getallen beter dan elke redeneering tot het uitroeien medehelpen van het vooroordeel, als zou Brussel, evengoed als b.v. Luik, Namen en Bergen, eene Waalsche stad zijn waar men alleen met Fransch terecht komt. Die getallen zijn deze van de laatste tienjaarlijksche volkstelling. Ik verkies er geen woord aan toe te voegen.

Brussel heeft eene bevolking van 189,000 zielen. (De voorsteden natuurlijk niet inbegrepen. Die voorsteden zijn trouwens voor het meerendeel overwegend, en zelfs uitsluitend Vlaamsch).

Van de 189,000 inwoners spreken uitsluitend Fransch: 47,385.

Spreken uitsluitend Vlaamsch (dus Nederlandsch): 29,087.

Spreken Fransch en Vlaamsch: 85,414.

4537 inwoners spreken Fransch, Vlaamsch en Duitsch.

430 spreken Vlaamsch en Duitsch.

1247 ingezetenen spreken alleen de derde nationale taal: het Duitsch. 4285 spreken Fransch en Duitsch. Verder zijn er 418 ongelukkigen, die geene der drie talen spreken; behalve de 4487 kinderen beneden de twee jaar, die volgens de regeering, geen begrip hebben van wat eene taal is, en dus buiten de volkstelling staan.

Voor onze telling komen hierbij in aanmerking: de alleen Fransch-sprekenden, de alleen-Vlaamschsprekenden;

[p. 609]

de tweetaligen (Fransch-Vlaamsch, Fransch-Duitsch, Vlaamsch-Duitsch); en de drietaligen (Fransch-Vlaamsch-Duitsch).

Nu weet men dat het bijna alleen Vlamingen zijn, die Fransch en Nederlandsch kennen; ook zij die Fransch, Vlaamsch en Duitsch kennen zijn, op zeer enkele uitzonderingen na, Vlamingen. Wij staan dus voor de balans: uitsluitend-Fransch en Fransch-Duitsch, tegenover: Vlaamsch, Vlaamsch-Fransch, Vlaamsch-Fransch-Duitsch en Vlaamsch-Duitsch. Als ik mij niet misreken geeft dit op: 51,670 inwoners, die men niet mag beschouwen als Vlamingen, tegenover 119,462 inwoners, die men voor Vlamingen mag houden. Dus: ruim tweemaal meer Vlamingen dan niet-Vlamingen, zonder de minste overdrijving, en alle goedwillige Walen afgerekend.

De statistieken, waar ik deze cijfers aan ontleen, bevestigen tevens dat, zoo 42,132 inwoners van Brussel hebben verklaard dat het Fransch hunne gewone omgangstaal is, 50,147 daarentegen hebben verzekerd, dat ze over 't algemeen Nederlandsch praten. Nu weet men, dat het antwoord op de vraag: ‘Welke taal spreekt gij het meest?’, voor de volkstelling aangenomen, in een stad als Brussel, een cosmopolitische stad, waar een wereldtaal als het Fransch voor handelaars, nijveraars, beambten en intellectueelen natuurlijk de noodzakelijke omgangstaal wordt, geenszins een natuurlijke, een logische, en vooral een waarachtige aanduiding kan geven voor hetgeen rasverdeeling en volksaard aangeven kan. De omgangstaal van een groot getal Vlamingen in Brussel is op die wijze natuurlijk het Fransch. Nochtans zien wij, dat 8000 Brusselaars bij voorkeur, dit is: bijna uitsluitend, Vlaamsch spreken. Hetgeen, bij de vorige cijfers gevoegd, wel ten

[p. 610]

overvloede bewijst, dat Brussel hoofdzakelijk en oorspronkelijk Vlaamsch is.

Ik heb beloofd, mij van alle commentaar te onthouden. Ik raad mijn lezers alleen aan, bij het lezen, op de cijfers te letten. Zij moeten er in zien, dat het geenszins noodig is, extra-lessen in het Fransch te gaan nemen vóor zij naar België's hoofdstad reizen. En het gemeenschappelijk stambewustzijn van Hollanders als van Vlamingen wordt er zeker bij gebaat.

N.R.C., 5 October 1911.