Verzameld journalistiek werk. Deel 4. Nieuwe Rotterdamsche Courant oktober 1910 - november 1911

[p. 591]

De oorlog!

Brussel, 4 September.

Er gebeuren voor 't oogenblik in België dingen om griezelig van te worden, dingen zoo geheimzinnig en zoo bevreemdend, dat ik er haast niet over schrijven durf, en het alleen doe onder alle voorbehoud. Stel u voor: we krijgen, schijnt het, oorlog: oorlog op Belgisch grondgebied!

En dat is geenszins zoo maar een geruchtje zonder grond: generaal Hellebaut, onze minister van oorlog, heeft bevel gegeven, de forten der Maas, die ons tegen Duitschland als tegen Frankrijk moeten verdedigen, te bezetten en van oorlogswapening te voorzien, en dit feit - dat men anders eenvoudig als eene manoeuvre, als eene oefening, of zelfs als een spelletje zou kunnen aanzien, om onze soldaatjes wat bezigheid te geven, - dit feit valt samen met het verschijnen in een Brusselsch blad, van uittreksels uit een studie, die in de ‘Fortnightly Review’ moet verschijnen, en waarin een Engelsch kolonel, die meer dan eens van bekwaamheid en doorzicht blijk moet hebben gegeven, aantoont dat eene Duitsche invasie van Zuid-Oostelijk België om zoo te zeggen onontkomelijk is, in het geval, dat hij als waarschijnlijk voorstelt, waarbij uit de beraadslagingen aangaande Marokko een oorlog zou ontstaan, die Europeesch zou zijn en binnen de vieren-twintig uren uit zou kunnen breken.

Hoe België nu weer eens ‘le Champ de bataille du monde’ zou worden? De Engelsche strategist legt het vernuftig uit. Het doel der Duitschers zou zijn, meent hij, aan de Fransche troepen gedurende de eerste drie weken van den oorlog

[p. 592]

zulke schade te berokkenen, dat Engeland geen lust meer zal gevoelen soldaten naar Frankrijk te sturen, en Rusland er zich toe bepalen zou, een verdedigingsoorlog langs de Weichsel te voeren.

Frankrijk zou, vóór de officieele oorlogsverklaring, zijne legermacht concentreeren ten Westen der Vogezen, om tot een slag te komen in de omstreken van Reims of Châlons. Nu zijn de gaten in het verdedigingsfront tusschen Belfort en Montmédy ontoereikend om een ontplooien der Duitsche krachten mogelijk te maken, zelfs in het geval dat de Oosterversterkingen te niet zouden zijn gedaan. Voor een aanrander, van het Oosten komend, is de smalte van het front der Vogezen eene moeilijkheid, die opweegt tegen de verdedigingswerken van dit front. Het totaalfront tusschen Verdun en Lunéville is slechts 129 kilometers lang en laat niet toe, meer dan 500,000 man op te stellen. Zelfs als de versterkingen onmachtig zouden zijn gemaakt, zou het den Duitschers onmogelijk zijn, hunne troepen de noodige ontplooiing te geven.

Tusschen Verdun en Givet echter ligt eene grenslijn van 139 kilometers open. Wel zou men te Givet, Charlemont en Mézières weerstand kunnen bieden; maar tusschen Verdun en Mézières ligt de lijn geheel onverdedigd. Dáár nu houden de Duitsche strategisten het oog op gericht.

Wat zouden die strategisten nu in geval van oorlog doen?

Duitschland bezit, tusschen Thionville en Ocken, een ontplooiingsfront van meer dan 185 kilometers. Door een convergeerende beweging, waarbij men de Maas ter rechterhand zou laten, zou men ongeveer 128 kilometers onverdedigd grondgebied naar de Noord-Oostelijke grens van Frank-

[p. 593]

rijk hebben, en onderscheiden ijzeren wegen die aansluiten bij de hoofdlijn Brussel-Metz. Zelfs buiten die van Namen leiden daarenboven zes wegen rechtstreeksch naar de Fransche grens. De langste dier wegen heeft 128 kilometers, de kortste slechts 56. In éen nacht zouden, tusschen Francorchamps en Gouvy, 120,000 Duitsche manschappen op Belgisch grondgebied kunnen worden gebracht. En tegen zulke beweging zou België niet bestand zijn...

Wel heeft generaal Hellebaut onlangs in de Kamer verklaard, dat de bruggen voor de ijzeren wegen onmiddellijk onbruikbaar zouden worden gemaakt, en dat de baan Stavelot-Malmedy onder het vuur der forten van Luik onbegaanbaar zou worden. Doch, meent de medewerker der ‘Fortnightly Review’, dat dit slechts heel geringe bezwaren zijn: de Duitsche cavalerie zou alleen Stavelot en Gouvy in te nemen hebben, om te beletten dat de bruggen over de Amblève zouden worden vernietigd; en, werd de baan Stavelot-Malmedy gesloten - wat zou bewijzen dat wij eene eerste-rangs bewapening onzer forten bezitten - dan blijven nog wel andere, onbeschutte, wegen open, en geen enkele Belgische maatregel zou den Duitschers kunnen beletten, Libramont te bereiken, hetgeen hun eerste strategisch doelwit zou zijn...

Bij dat al blijft natuurlijk de vraag open: en de Belgische neutraliteit? De onschendbaarheid van ons grondgebied? Het antwoord luidt: o, alles zou op de beleefdste wijze der wereld geschieden! De Duitschers zouden eenvoudig verzoeken, Luik te mogen verdedigen... 't Is elegant, 't is zelfs grootmoedig, en 't gaat ongetwijfeld van een goed hart uit. Wat zouden wij er dan ook tegen in kunnen brengen? En trouwens: waar zijn onze verdedigings-

[p. 594]

middelen? En winnen wij niet meer bij inschikkelijkheid dan door tegenstand?... Ik weet wel, zegt de Engelsche schrijver, dat de sympathie voor Duitschland in België niet zoo heel groot is; maar dat de keizer voor België een nuttig beschermer is, is ook waar; en dat die bescherming aan België de versterking van Luik zou kosten: is dit misschien te duur betaald?

Dit alles is, helaas, waar. Zelfs in het geval dat het oorlogsgevaar slechts in het brein van den Engelschen strategist zou bestaan, - en wie zou het niet hopen? - zelfs met de zekerheid dat wij vooralsnog niets hebben te vreezen: de studie in de ‘Fortnightly Review’, die ik naar de uittreksels in ‘La Chronique’ heb geresumeerd, bewijst wat voor België eene mogelijkheid is, en dat wij tegen die mogelijkheid onvoldoende gewapend zijn. Is verdere bewapening te wenschen? Is het andererzijds waar, dat wij onze neutraliteit zoo maar zouden prijs moeten geven? Het zijn moeilijke vragen.... Intusschen heeft minister Hellebaut de forten der Maas laten bewapenen en bemannen. Feitelijk zouden zij het altijd dienen te zijn. En zelfs als het voor het oogenblik geene onmiddellijke noodzakelijkheid zou zijn, kan men zich gelukkig achten, dat men er toe over is gegaan, ook al is men geen pessimist.

N.R.C., 5 September 1911.