Verzameld journalistiek werk. Deel 4. Nieuwe Rotterdamsche Courant oktober 1910 - november 1911

[p. 575]

Kinematografische archieven

Brussel, 22 Augustus.

Het stuk, dat ik voor eenige dagen over bovenstaand onderwerp in deze courant inzond, heeft o.m. blijkens een ingezonden artikel van den heer A. Dijkgraaf, onderwijzer te Schoonhoven, in de kringen der opvoeders de aandacht getrokken. In verband daarmede is het blijkbaar goed de zaak nog eens dieper te beschouwen, dan ik het in mijn vorigen brief deed. Immers wij staan hier voor twee wel te onderscheiden vragen, die evenwel ten nauwste met elkaar verband houden.

Ten eerste hebben wij de kwestie: hoe moet er voor gewaakt worden, dat de kinema-vertooningen, waar onze jeugd zoo belust op is, haar niet alleen een oogenblikkelijke sensatie verschaffen, maar haar tevens iets van meer blijvenden aard bijbrengen? Het antwoord op deze vraag is ten deele reeds gegeven, doordat de overheid waakt dat geen stuitende voorvallen voor onze oogen mogen afgedraaid worden; maar met dit zeer gedeeltelijke antwoord is de zaak nog niet opgelost. Dagelijks verschijnen er nog films, die nu wel niet kwetsend voor de goede zeden zijn, maar die dan toch een zeer verkeerden invloed oefenen op het kind en ook op de groote massa. Aan de ouders is hier dan wel in de eerste plaats de rol toebedeeld deze met hunne kinderen te mijden en aan de overheid om het de ondernemers van zulk een bedrijf even lastig te maken als zij het wel anderen doet, die zaken hebben welke haar niet bevallen. In meerdere steden zou zij ook meer positief kunnen optreden door b.v. de kinderen der gemeen-

[p. 576]

tescholen eens per week op overheidskosten naar de kinema te zenden, en aldus den eigenaar der inrichting in de gelegenheid te stellen zijn nut te zien in het vertoonen van aantrekkelijke en ontwikkelende films. Zeker het particulier initiatief kan in deze wel wat doen, maar m.i. behoort hier toch de overheid zich niet te onttrekken aan iets wat onweersprekelijk haar plicht is. Heeft een bepaalde stad eenmaal één kinema in den goeden geest werkend, welnu de concurrentie zal de andere confraters dwingen dit voorbeeld te volgen. Ik spreek hier volgens de ondervinding van hetgeen te Brussel gebeurt, waar in de laatste twee jaren, dank zij den grooten naijver, het peil der kinema-vertooningen zeer zeker gerezen is.

Dit nu wat het hedendaagsche geslacht betreft, maar wij kunnen reeds nu wat doen voor de kinderen, die over 5 of 10 jaar de kinema zullen bezoeken; en dit is het wat de kinematografische archieven beoogen. Ook in deze zou ik geen voorstander zijn van het ingrijpen van bijzondere personen, maar zou ik de zaak breed opgezet willen zien; ik verzuimde in mijn vorigen brief over dit onderwerp aan te geven hoe ik mij de praktische uitvoering dezer archieven zou denken, laat ik dit bij deze gelegenheid dan herstellen. Om werkelijk voortdurend voor iedereen toegankelijk te zijn moet een archief niet aan een particulier persoon of vereeniging behooren, maar staatsof stadsbezit zijn. En nu lijkt mij een archief van een gemeente, dat onder beheer staat derzelfde overheden, die voor zorg en opvoeding der stadsjeugd te waken hebben, als vanzelf aangewezen. Wat zou het vooruitstrevend Rotterdam hier een prachtige gelegenheid hebben om wederom te bewijzen hoe het steeds met zijn tijd medegaat. In

[p. 577]

mijn geest zie ik reeds een voorloopige bespreking tusschen den wethouder van onderwijs en den gemeentearchivaris. Hoe nu, men fotografeert elk poortje dat verdwijnen gaat en het verdwijnende leven laat men zonder ‘in memoriam’ zich zelf begraven? Het intense leven onzer grootste havenstad is dat gekinematografeerd; kan men door levende foto's aan de tegenwoordige schooljeugd laten zien welke inrichtingen het waren, die voor vijf, tien jaren door de graanelevators en de kolentips vervangen zijn? En moet men geen maatregelen nemen tegen het moment waarop ook deze weder door meer moderne hulpmiddelen vervangen zijn? En dit is slechts een voorbeeld uit duizenden; de electrische tram verdrong de paardetram en de stoomtram; de mechanisch bewogen draaibrug, de ophaalbrug en zooveel meer. Wij allen weten deze zaken ons nog voor den geest te tooveren; maar het nu opgroeiend geslacht zal zich over 10 jaren reeds moeilijk rekenschap geven van veel wat vader en moeder nog zagen en het vertellen. Men schatte de snelheid, waarmede de moderne tijden ons voorbijmarcheeren, vooral niet te gering!

Voor de kosten behoeft een stad als Rotterdam de luxe van een kinematografisch archief niet te laten, deze zijn zeer gering. In Brussel is daartoe een som van 2000 franken 's jaars uitgetrokken en deze wordt lang niet opgebruikt. Hoe dat komt? Wel men herinnere zich dat ik in mijn vorig schrijven mededeelde dat voor de ondernemers de opnemingen heel spoedig hun actueele waarde verliezen en dan weggegooid worden, een enkele vraag en de ondernemer staat gaarne deze oude film aan ons archief af. De eenige uitgave, die het zaak zal zijn terstond te maken, is een toestel aan te schaffen, want men loopt gevaar

[p. 578]

dat - evenals dit met de fotografische platen en de lichtbeelden gebeurd is - de formaten veranderen; maar dit zou desnoods nog bij een deskundige nader te informeeren zijn. In ieder geval zijn de kosten, zelfs indien men eigen opnemingen laat doen, niet van overwegend belang; het is een kapitaal dat reeds na vier, vijf jaar aan de schooljeugd zijn vruchten zal afwerpen.

Dus Rotterdam aan het werk, kinematografische opnemingen verzameld over leven en bedrijf in de wereld-havenstad!

N.R.C., 23 Augustus 1911.