Verzameld journalistiek werk. Deel 4. Nieuwe Rotterdamsche Courant oktober 1910 - november 1911

[p. 540]

Voor en na het bezoek

Brussel, 7 Augustus.

Ik heb verkozen, u niet onmiddellijk na het vertrek van koningin Wilhelmina uit België te schrijven over de wijzigingen, die het hoog bezoek in de onderlinge betrekkingen van onze beide naties brengen kon. Daar had ik meer dan éene reden voor, en de eerste is wel dat ik vreesde te vervallen in de speciale rhethoriek, die als een natuurlijk correlarium van het vorstelijk afscheid is. Daar heet het ‘dat het bezoek alleen de banden toehalen kan’, ‘dat de wederzijdsche hartelijkheid der vorsten zeker weêrklank vinden zal bij hunne volkeren’, ‘dat eene nieuwe aera van verstandhouding, waarbij handel als nijverheid ten zeerste zouden gebaat zijn, thans zeker aan zal breken.’ Daar zulke gemakkelijke bombast elken gewonen krantenlezer bekend is, heb ik niet gemeend, er mijn persoonlijk vernisje over te moeten strijken.

Er is een tweede reden, waarom ik niet zulk afscheidsvlaggetje aan 't wapperen heb gebracht. Het is, omdat ik er eene strijdvraag bij had moeten aanraken, die het niet gepast was, naar me voorkwam, zoo maar dadelijk uit te vechten. Hare Majesteit Wilhelmina is met het spreken van de gemeenschappelijke taal Harer onderdanen en van de Vlamingen al heel karig geweest. Zelfs in het paar volzinnetjes, tusschen Haar en burgemeester Max gewisseld, is van die gemeenschap niet gerept, wat wél het geval was, zoo ik mij niet vergis, - al kan ik het op het oogenblik niet nagaan, - toen koning Albert werd ontvangen op het stadhuis te Amsterdam. Daarom heeft men van Vlaam-

[p. 541]

sche zijde gesproken van ontgoocheling en teleurstelling. Hadde ik nu onmiddellijk na de afreis hieromtrent mijn meening moeten neerschrijven, dan ware de teleurstelling bij de Vlamingen verbittering geworden, en dat heb ik willen voorkomen, want ik ben te fier, Vlaming te zijn, om grofheden te verwekken, die zich hadden komen voegen bij de reeds zeer betreurenswaardige onbeleefdheden, bij het bezoek door Vlamingen begaan, en die ons niet ter eere strekken. Zeker, ik ben de eerste om te betreuren, dat ons Nederlandsch niet heeft geklonken, ook aan de koninklijke tafel. Eene teleurstelling is dit echter niet geworden bij mij, omdat ik wist dat het niet anders kon, of alles moest in 't Fransch gebeuren. Het Hollandsche hof hecht nu eenmaal meer aan protokol dan andere hoven. Dat paar zinnetjes Nederlandsch op het Brusselsche stadhuis zijn er eene afwijking van, die misschien al gemor verwekt. En trouwens, is dit een negatie van het feit, dat eenzelfde taal benoorden- als bezuiden-Moerdijk klinkt? Zou eene officieele sanctie dit feit versterken? Heeft het tegendeel dit feit verzwakt?.... De taal der vorstelijke hoven en de taal der diplomatie hebben, goddank, geen weerklank bij het volk. Want dan zou Holland misschien meer verfranscht zijn dan België... Waar nog bij moet worden gevoegd, dat koningin Wilhelmina's bezoek vooral de Belgische vorsten gold, en dat ze dus, buiten het protokol om, wel het recht had de taal te spreken, die ze verkoos. Werd ze nu daarenboven, weze het ook in de Vlaamsche hoofdstad, ontvangen door de Belgen, dan kon zij niet vergeten, dat dezen een tweetalig land uitmaken. Uitsluitend-Nederlandsche toosten en toespraken zouden bij de Walen een protestatie hebben uitgelokt, waar

[p. 542]

geen koning schuld van zou willen dragen; dat koningin Wilhelmina zich dus niet in onzen taalstrijd heeft willen mengen, begrijp ik maar al te goed. En als ik nogmaals betreur, dat ze niet langer en met meer nadruk onze taal heeft gesproken - een gevoel dat ik met al de Vlamingen deel natuurlijk, al weet ik te verklaren waarom zij verwaarloosde het te doen en al neem ik die verklaring aan, - als zij het zelfs veel minder deed dan koning Albert te Amsterdam, dan kan het ook wel wezen omdat koning Albert in Holland geen protest te vreezen had, hetgeen in België wel het geval was. En ik, die anders den strijd voor het Vlaamsche recht alles behalve vrees, kan me goed voorstellen dat koningin Wilhelmina heeft verkozen hem te weren.

Ik geloof dat thans, nu een tiental dagen over het bezoek heen zijn, vele Vlamingen denken als ik, al hadden zij er bij het bezoek zelf eene andere meening over. Het is de tweede reden waarom ik liever eenigen tijd heb gewacht, het gedrag van Hare Majesteit te vergoelijken, zoo niet goed te keuren.

Er is een derde reden, die de beste is. Die is dat ik u niets feitelijks mee kon deelen, en wist dat ik later wel wat mee te deelen zou hebben. Thans kan ik u een paar feiten, een paar werkelijkheden wijzen, die als het gevolg van het hoog bezoek kunnen worden beschouwd. Ik verheug mij, ze u over te brieven. Eerst dit, dat gelijkmaking van post-, telegraaf- en telefoontarief binnenkort tusschen beide landen verwezenlijkt zal zijn. Gij weet dat het principe hiervan in Holland als in België was aangenomen, doch dat het bezwaar bestond van het geldverlies, hetwelk hier uit moest ontstaan. Onze toenmalige minister

[p. 543]

van Financiën, de heer Liebaert, bleef hierom tegen het ontwerp gekant. Onze nieuwe minister, Michel Levie, heeft echter ingezien, dat dit verlies binnen weinige jaren zou zijn ingewonnen. Hij geeft dus toe; in Nederland, zegt men, geeft men insgelijks toe, en het leidt haast geen twijfel meer, of de hervorming komt er.

Andere hervorming: voor een paar jaar al werd gelijkmaking en wederkeerige uitvoerbaarheid der wetten op het failliet voorgesteld. Het ontwerp ging van België uit. In Nederland werd het minder goed ontvangen, en nogal verminkt naar het Belgisch bureel der toenaderingskommissie teruggestuurd, met het gevolg dat minister de Lantsheere verkoos, het maar te laten rusten. Nu heeft echter Carton de Wiart den heer de Lantsheere aan het departement van Justitie vervangen, het ontwerp weêr in handen genomen, en er bestaat thans weer kans, dat het in Holland goed onthaal zal vinden, en tot goede uitslagen leidt.

Gij zult zeggen: dit zijn geen rechtstreeksche gevolgen van koningin Wilhelmina's bezoek. Ik geef het toe, daar dit bezoek alleen uit beleefdheid, - weze het dan ook uit vriendschappelijke beleefdheid, - en niet uit politiek geschiedde. Er is trouwens geen gesprek geweest tusschen den Hollandschen en den Belgischen minister van Buitenlandsche Zaken, wat symptomatisch en onontbeerlijk schijnt te zijn. Men vergete echter niet, dat koningin Wilhelmina van bij hare aankomst, en onmiddellijk na het diplomatische korps, de leden van het bureel der Hollandsch-Belgische toenaderingscommissie heeft ontvangen, wat toch ook wel beteekenis heeft en zeker goede gevolgen hebben zal op de houding van sommige weigere leden dier commissie. En op het oogenblik dat we zien welk dreigement con-

[p. 544]

flicten als die van Marokko zijn voor kleinere staten, dan is, voor de toenadering tusschen onze beide landen, deze daad van Uwe koningin ook wel in het oog te houden, al kan er ook geen spraak zijn van offensief en defensief verbond, en al zijn Holland en België gevrijwaard door hunne onzijdigheid....

Maar ik wil niet verdwalen in beschouwingen over wereldpolitiek. Te meer daar ik u een paar meer gemoedelijke gevolgen van het bezoek heb te vertellen. Het schijnt nl. vast te staan, dat prins Hendrik dit jaar nog de gast zal zijn van koning Albert te Oostende. En het heet ook niet onmogelijk, dat koningin Wilhelmina over twee jaar de wereldtentoonstelling van Gent zou bezoeken. Het bezoek aan deze stad, waar nog steeds orangistische families verblijven, kan een triumphtocht worden, en het zekerste teeken der geheel-volvoerde verzoening tusschen beide vorstenhuizen.

Laat mij nu komen tot mijn besluit. Vóor het bezoek van koningin Wilhelmina - en dit mag thans wel worden gezegd - was men in België niet zoo geheel overtuigd van de hartelijke gezindheid die in Nederland, of beter gezeid in sommige Nederlandsche kringen tegenover ons werd gekoesterd. Na het bezoek is daar zeer stellig veel in veranderd. De belangstelling der koningin in de toenaderingscommissie en 't feit dat tezelfder tijd twee belangrijke toenaderingspunten hunne oplossing tegemoet gaan; de voorgenomen bezoeken andererzijds, bewijzen dat die achterdochtige Belgen zich hadden vergist. Het weze dan ook zoo: dan zal het bezoek Uwer vorstin voor beide volkeren een zegen zijn geweest.

N.R.C., 8 Augustus 1911.