Verzameld journalistiek werk. Deel 4. Nieuwe Rotterdamsche Courant oktober 1910 - november 1911

[p. 460]

Twee feiten

Brussel, 30 Juni.

Zondag laatst sloot Hymans, leider der liberalen, zich te Luik plechtig bij algemeen kiesrecht aan. Maandag deden de liberalen van den Gentschen gemeenteraad hetzelfde op een basis - 25 jaar oud en éen jaar verblijf - die door de socialisten als overgangsmaatregel werd aangenomen. Dinsdag meende ik u te mogen voorspellen dat de overeenkomst, tusschen socialisten en liberalen gesloten voor de gemeente Gent, weldra voor het gansche land zou gelden. Sedert gisteren reeds is dit een voldongen feit. In een vergadering, door de liberale linkerzijden beleid, is het Gentsche stelsel aangenomen: en het lijdt geen twijfel, of de socialisten treden het stelsel bij, met voorbehoud, wel te verstaan, dat hun ideaal blijft: kiesrecht op 21 jaar en na slechts zes maanden verblijf.

In 1900 reeds hadden de vereenigde liberalen bevestigd, dat afschaffing van het meervoudig stemrecht op alle graden van kiesrecht in alle kieswetten wenschelijk was tot het bekomen van algemeene politieke gelijkheid, onder voorbehoud nochtans van gewaarborgde vrijheid voor alle liberalen die de meerderheid der partij niet wilden volgen.

In 1906 werd deze platonische wensch, die de deur openliet aan elke voorkeur, vervangen door een stipteren stelregel: volledige evenredigde vertegenwoordiging voor het gansche land en voor de verkiezing der provinciale raadsleden, met kiesrecht op 25-jarigen leeftijd, na éen jaar verblijf, en met dubbele stem aan elken huisvader van

[p. 461]

36 jaar oud.

Thans vervalt de meervoudigheid, en de liberalen verklaren eenparig: ‘toe te treden tot het zuiver algemeen stemrecht, vereenigd met de volledige evenredigde vertegenwoordiging, zonder voorwaarde van cijns of andere meervoudigheid, aan 25 jaar en éen jaar verblijf, voor de gemeente, de provincie en de Kamer.’ Zooals ge ziet: de Gentsche formule, in bijna dezelfde bewoordingen.

Eenheid in zienswijze mag dus van nu af aan worden beschouwd als een voldongen feit tusschen liberalen en socialisten, vermits alleen nog verschil van meening aangaande de toepassing van algemeen kiesrecht belette, een gezamenlijk regeeringsprogramma samen te stellen, dat gemeenschappelijk optreden, zonder misverstand of achterdocht bij de eene of de andere partij, mogelijk maakte, en het behoud aan 's lands bewind verzekeren zou.

Is dus de eensgezindheid der linkerpartijen van nu af aan verzekerd, en daardoor de definitieve ombuiteling der katholieke regeering bij de verkiezing in Mei eene mogelijkheid, die zelfs als eene waarschijnlijkheid kan worden beschouwd, het tweede feit, dat ik u heden mede wensch te deelen, komt de hoop op eene lange regeering der tegenwoordige oppositie bij liberalen en socialisten versterken.

Dat tweede feit is: het Staatsblad kondigt de volksoptelling van 1910 af. De cijfers ervan bevestigen de noodzakelijkheid het aantal zetels in de Kamer te vermeerderen. In plaats van 166, zouden wij voortaan 187 of 188 Kamerzetels hebben. En de oppositie meent, dat van die 21 of 22 nieuwe zetels een goed deel aan de linkerzijde toe zal komen. Aangenomen zelfs dat de Mei-verkiezingen

[p. 462]

in de verhouding van links tot rechts slechts weinig verandering brengen zouden, in dezen zin dat de eventueele linkermeerderheid over slechts enkele stemmen zou beschikken om haar wil aan de Kamer op te dringen, dan zouden de volgende verkiezingen, op grond van algemeen kiesrecht, de rechterzijde veel kunnen doen verliezen, daar het stelsel der meervoudigheid aan het Vlaamsche, katholieke platteland zeer ten bate kwam. Aldus zou de meerderheid links steeds aangroeien en sterker worden, en het leven eener linkerregeering voor geruimen tijd verzekerd zijn.

- Laat mij op die cijfers terugkeeren: zij hebben belang op nog een ander gebied dan dat der kiespolitiek; zij zijn voor de toekomst van het land en voor de verhouding van Vlaming tot Waal van het grootste gewicht.

Die cijfers leeren: op 31 December jl. telde België eene bevolking van 7,516,750 inwoners, waarvan 3,737,511 mannen en 3,782,219 vrouwen.

Op die 7,516,750 Belgen, woonden 4,776,934 in de Vlaamsche, en 2,739,816 in de Waalsche provinciën.

Niet allen, die in Vlaanderen wonen, zijn Vlaming. In de provincie Brabant is er zelfs een gedeelte, dat volledig Waalsch is. Dat gedeelte draagt 178,532 inwoners. Maar daarentegen bewonen 170,000 Vlamingen de Waalsche provinciën Luik en Henegouwen. Als men nu weet dat het doordringen van Vlamingen in het Walenland steeds grooter is, dan dat van Walen in Vlaanderen - iets wat voldoende verklaard wordt door de tweetaligheid der Vlamingen tegenover de éentaligheid der Walen, en door het feit dat vele Vlamingen naar Wallonië gaan als landbouwer, terwijl de Waal geheel door de Waalsche nijverheid wordt ingenomen, - dan mag men gerust de inwoners van de Vlaamsche provin-

[p. 463]

ciën voor Vlamingen houden, en die der Waalsche voor Walen, die kleine schommeling, welke eerder het Vlaamsche element bevoordeeligen zou, in acht genomen.

We staan dus voor 4,776,934 Vlamingen tegenover 2,739,816 Walen; een klein derde Vlamingen meer dus, of nader be schreven: 63.6 pct. Vlamingen tegen 36.4 pct. Walen.

Deze cijfers zouden niets anders dan de groote meerderheid der Vlamingen bewijzen. Zij houden echter veel meer in, want zij toonen aan dat de Vlaamsche provinciën in éen jaar tijd 58,359 inwoners bijwonnen, terwijl dit cijfer voor de Waalsche provinciën 6696 is; hetgeen voor Vlaanderen een aangroei van 1.24 pct. geeft, tegen 0.25 pct. voor Wallonië: aangroei die dus ongeveer vijfmaal sterker is in Vlaanderen dan in het Walenland.

Voeg daarbij dat Vlaanderen in steeds stijgende progressie, Walenland in regressie is; dat de Waalsche bevolking, - die der landbouwstreken, als Haspengouw b.v., uitgezonderdeenerzijds gewonnen voor een ongodsdienstig socialisme, zich anderzijds aangetrokken voelt door allerlei godsdiensterij, waar spiritisme en theosophie geen geringe plaats in hebben: een abnormale toestand, eene sociale nevrose, waar de, misschien weinig ontwikkelde, maar niet te minder sterke en levenskrachtige geestelijke gezondheid en gerustheid der Vlamingen weldadig afsteekt, hoe men nu ook denke over den grond van dien geestelijke toestand. Vergelijk nu gene steriliteit bij deze vruchtbaarheid, zoo moreel als physisch, en ge zult zien aan welke zijde de toekomst van België ligt.

Maar ik wilde alleen wijzen, voor heden, op feiten: er een besluit uit trekken lag niet in mijne bedoeling. Wat, bij zulke duidelijkheid, trouwens overbodig zijn zal.

N.R.C., 1 Juli 1911.