Verzameld journalistiek werk. Deel 4. Nieuwe Rotterdamsche Courant oktober 1910 - november 1911

[p. 375]

Het einde

Brussel, 11 Mei.

Ditmaal ontleen ik mijn titel aan Stijn Streuvels. Leid er niet uit af, dat ik hierbij wensch eene landelijke historie te schrijven; dat ik eenige bijbedoelingen heb, die op het ‘Finis Galliae’ zou slaan, zooals in de laatste jaren door revolutionaire bladen werd geuit. Trek er vooral het gevolg niet uit, dat ik, na Cyriel Buysse, Stijn Streuvels meen te moeten citeeren, om allen wedijver te vermijden. Ik schrijf ‘Het Einde’, eenvoudig omdat ik waarlijk er mede bedoel, dat voor pas een half uur het bezoek van president Fallières te Brussel is afgeloopen. Op het oogenblik dat ik deze lijnen neerschrijf, is onze gast naar zijn vaderland teruggekeerd. Ik heb hem in de laatste dagen genoeg mogen gadeslaan, om te vermoeden, dat een glimlach in deze stonde zijn goedige wangen plooit. Ik heb nauwelijks wangen; maar toch plooi ik ze eveneens tot een glimlach; niet dat ik zoo blij ben dat president Fallières terug is gekeerd - integendeel! zou Ibsen hebben verzekerd, - maar omdat deze lieve heer eene rust tegemoet is gegaan, die hij wel verdiend heeft, en die hij Frankrijk zoowel als zichzelf verschuldigd is. Want de drie laatste dagen hebben wij eene nieuwe ethische wet veropenbaard: de wet der persoonlijke spaarzaamheid. Op me-zelf en door me-zelf is deze natuurlijk niet toe te passen: ik ben nu eenmaal de trouwe dienaar der omstandigheden. Maar voor iemand die aan het hoofd van een staat... staat, is het waarlijk de vraag, of hij het recht heeft zich - figuurlijk en overdrachtelijk - bloot

[p. 376]

te stellen, als president Fallières heeft gedaan. Er zijn nu toch al voorbeelden genoeg van staatshoofden die er voor geruimen tijd hunne gezondheid bij lieten: koningin Elisabeth is het jongste slachtoffer van feestelijk overwerk. En als dat overwerk niemand genoegen geeft, nòch hem, die er het slachtoffer van is, nòch hen die hem de karwei imponeeren, dan mag men zich afvragen of de vorstelijke bezoeken niet dienden anders ingericht, 't zij door ze te verbergen - want het is gevaarlijk, een man op jaren te belasten met wat men den heer Fallières heeft opgeleid -, 't zij ze òf geheel intiem, òf geheel openbaar te maken... Ik heb eenige ervaring in de zaak gekregen: ik vertegenwoordig de hyperaesthesis van het Brusselsch publiek. Ik ben een Brusselaar, vermenigvuldigd met een journalist, - ditmaal de ongelukkigste der journalisten. En ik verzeker u: niettegenstaande de harde taak en al de dwarsdrijverij waar men onder buigen moet, verkiest men nog zijn eigen lot aan dat der vorsten en presidenten, die naar Brussel stof tot copy komen brengen...

Maar ik ben geen leerling van Jeremias, al heb ik recht tot klagen en zelfs tot jammeren. De klacht geldt de inrichters der ontvangst. Het jammeren een allerongelukkigst toeval. Laat me toe, u dit te vertellen.

Gij weet dat president Fallières vanochtend naar Tervueren moest rijden. Hij heeft het dan ook gedaan. België mocht hem niet laten heengaan, zonder er hem aan te herinneren dat wij eene koloniale macht zijn, die zoowaar naar eene eerste plaats dingen. Dit is overmoed van onzentwege. Maar het is ook een teeken, dat we plichtbewust zijn. Daarom was het toegevoegde bezoek aan het Museum te Tervueren, dat door koning Leopold ter eere en verheerlijking

[p. 377]

van Kongo werd gebouwd en verleden jaar werd ingehuldigd, een uitmuntend denkbeeld, al kwam het op een laatste oogenblik de reeds overladen agenda van de officieele plechtigheden bezwaren. De president zal uit dit bezoek kunnen hebben opmaken, dat, zoo onze kolonie misschien nog wel aanleiding kan geven tot zeer gegronde kritiek - en daar twijfel ik allerminst aan, - en nog niet beheerscht wordt door de hoogere orde en de administratieve beschaafdheid die slechts de tijd verstrekken en verzekeren kan, - en ik vrees niet als ik voorspel, dat de tijd hierin zijn plicht zal weten te doen, - de president zal vanochtend hebben mogen vaststellen, dat ons Koloniaal Museum van Tervueren in zijn soort dan toch zeer bijzonder is, misschien niet zoozeer om zijne wetenschappelijke beteekenis, die verhoogd en gesystematiseerd kan worden en dient te worden, dan om de fraaie ligging in de thans opbloeiende gewassen en tegen de groenende bosschen aan, en om de waarlijk-koninklijke inrichting ervan. Hierin is het Museum van Tervueren eenig misschien. En president Fallières heeft, aan de zijde van den koning, bewezen door zijn lang verblijf, dat hij al de belangrijkheid ervan inzag...

Hier moet ik, lezer, eene parenthesis openen. Ik ben, moet ge weten, óók naar Tervueren gereden. Ik heb willen doen als een republikeinsch president. En ik ben voor dien overmoed gestraft geworden. Pas uit mijne auto gestapt, heb ik mijn voet omgeslagen. Een dokter was gelukkig in de buurt: die heeft me verzorgd. Maar het heeft me belet u te seinen vanmiddag. En het heeft me eveneens belet, den aftocht van den president bij te wonen, vanwege de hevige pijn. Thans is het echter een beetje beter, en ik dank u voor de vriendelijke belangstelling...

[p. 378]

De heer Fallières is dus heen. Na nog maar eens gegeten te hebben als uitgenoodigde van de Fransche Kamer van Koophandel, is hij naar den trein teruggekeerd. Hij zal gereden zijn door straten, die allen feitelijken tooi verloren hadden. Het zal hem misschien opgevallen zijn, dat de geestdrift der Brusselaren niet bestendig van duur is. En gelijk keizer Wilhelm zal hij hebben ondervonden, dat men te Brussel wel door gulle zon kan worden binnengehaald, maar dat mistroostige regen er u steeds uitgeleide doet als ge op 't vertrekken staat... ‘Partir, c'est mourir un peu.’ Misschien zit op dit oogenblik president Fallières over deze physiologische en sentimenteele waarheid te mijmeren. Men gevoelt en beseft echter de mogelijkheid van den dood hoofdzakelijk na rijker en voller dan gewoonlijk geleefd te hebben. Laat dit een troost zijn voor den heer Fallières, den sympathieken grijsaard, dien ik niet zonder melancholie zie heengaan.

Die melancholie komt echter van mijn voet misschien, waar ik heel wat pijn aan heb... Waarom slaan voeten om, als republiekspresidenten u bezoeken komen?....

N.R.C., 12 Mei 1911.