Verzameld journalistiek werk. Deel 4. Nieuwe Rotterdamsche Courant oktober 1910 - november 1911

[p. 207]

De abdij Ter Kamere

Brussel, 10 Februari.

In den jare 1200, toen Brussel nog maar een klein stadje was, met in de vlakte een kerkje op een eiland in de Senne en boven op den heuvel een burcht, regeerde over Brabant hertog Hendrik de Oorlogszuchtige. Dezen bijnaam voerde hij wel niet ten onrechte, maar een verwijt mag men hem van deze eigenaardigheid niet maken. Wat zou hij anders te doen hebben gehad, dan, in volle rusting te paard gezegten, aan het hoofd van een stoet getrouwen, zijn land tegen de invallen van naburen verdedigen of deze naburen zelf in hun eigen gebied bestoken? Voor regeeren toch bestond geen gelegenheid; eenige stadjes, benevens wat grootgrondbezitters en een paar kloosters, die de overige bevolking aangenaam en vooral nuttig bezig hielden, wat viel daaraan te besturen? In die rustige, patriarchale dagen kwam een rijke vrouw, Gisela geheeten, met het plan voor den dag op goederen, die haar in de buurt van Brussel toebehoorden, een klooster voor vrome zusteren te stichten. Alras riep de Brusselsche geestelijkheid moord en brand; concurrentie, zouden wij nu zeggen. Zij wist echter Brabant's eersten prelaat, den abt van Villers, en Brabant's oppersten zieleherder, den bisschop van Kamerijk, en bovenal den oorlogszuchtigen hertog voor haar doel te winnen en aan den ingang van het Zoniënbosch, aan een beekje, de naar de veertjes der daar huizende eenden en zwanen genoemde Pennebeke, (welk een rustige tijden beleefde men!), verrees weldra een abdij voor adellijke jonkvrouwen, welke den naam kreeg van ‘la Chambre de Notre-Dame’

[p. 208]

of ‘onze Vrouw ter Kamere.’

Nu gingen de vrome zusters een gouden eeuw tegemoet, pausen, kerk- en landvorsten begiftigden haar ruimschoots met geestelijke en wereldlijke voorrechten, wonderschoone gebouwen verrezen en, wat meer was, wonderbare gebeurtenissen deden het klooster weldra een faam verwerven tot aan de uiteinden der Christenheid. Bonifacius, de bisschop van Lausanne, zelf Brusselaar, eens goudsmids zoon, door een oproerige geestelijkheid naar het leven bedreigd en daarna verstooten, vond er een toevlucht en eindigde er zijn dagen in reuk van heiligheid en roep van goede werken. De vrome kapelaan Godefridus, hoewel veertien jaren lang doodziek anderen door voorbeeld in het geloof voorgaande, werd onder het gezang van een hemelsch engelenkoor ontslagen van de banden, die hem aan deze aarde verbonden.

Is het wonder dat de abdij drie eeuwen lang een der eerste van de Nederlandsche was; dat de dochters uit de edelste huizen, ook uit het noorden, als de Egmond's en de Wassenaer's, om strijd de rangen der vrome vrouwen aanvulden; ja zelfs een aartsbisschop van Kamerijk er zich liet inwijden? Toen echter was het einde nabij: de legerbenden van den verdediger van het katholieke geloof, Philips II, te Hal in garnizoen, verbrandden in 1581 de abdijgebouwen, om te verhinderen dat de Brusselaars ze als versterking zouden gebruiken. De inwonenden doolden rond tot 1599, toen de herstelde godsdienst in het zuiden hun weer de voor hun vrome werken noodige rust verzekerde. Maar ook hier kwam een einde aan door de alles gelijkmakende revolutie, deze nieuwigheid die niets ouds duldde. Bij decreet van den 30en Vendémiaire jaar V werd de abdij opgeheven, zoo luidt het eenvoudig; een zes eeuwen oude

[p. 209]

stichting werd op 21 Oct. 1796 uit de rij der levende organisaties geschrapt, zou men beter zeggen. De gebouwen werden ingericht tot bedelaarskolonie, later tot militaire academie.

Waarom ik U dit alles vertel, lezer? Omdat wat ons van deze abdij overblijft van waarde is. Een eind-15 eeuwsche Gothieke kerk, fraaie 17-eeuwsche kloostergebouwen, om een binnenhof gelegen en afgesloten door een monumentaal poortgebouw, en daarbij een hoogst aantrekkelijke ligging (gij hebt het van den zomer, naar de tentoonstelling gaande, links van de nieuwe Avenue de Mot, misschien wel in het groen in de diepte zien liggen?) maken het geheel tot iets dat men niet gaarne missen zou. En nu heeft in de Maandag j.l. gehouden vergadering van de Brusselsche Société d'Archéologie de president medegedeeld, dat de Rijkscommissie der Monumenten besloten heeft de geheele abdij, welke sedert verleden jaar door de militairen verlaten is, tot ‘monument’ te verklaren; de kerk wordt parochiekerk van de nieuwe, zeer rijke wijk van Beneden-Elsene, de gebouwen museum wellicht. Een zeer belangrijk bouwwerk is dus behouden; zoo iets laat in onzen tijd geen Nederlander onverschillig, en daarom vertelde ik U dit alles.

N.R.C., 12 Februari 1911.