Verzameld journalistiek werk. Deel 4. Nieuwe Rotterdamsche Courant oktober 1910 - november 1911

[p. 59]

Keizer Wilhelm te Brussel

Brussel, 26 October.

Er zijn nog andere menschen te Brussel, dan.... Den Brusselaar. Iedereen kan niet tot den winkelstand, den groothandel of de brouwerij behooren. Zelfs leest iedereen ‘Le Peuple’ niet. Er zijn dan ook in onze stad wel een aantal menschen, die om geheel andere redenen den keizer hebben toegejuicht, dan om die, u gisteren opgegeven. Ik neem het hun niet kwalijk. Er zijn er zelfs - de socialisten niet eens in acht genomen - die heelemaal niet hebben gejuicht. En ook dat kan ik hun niet kwalijk nemen. Maar die niet te minder het keizerlijk bezoek als een zeer gelukkige gebeurtenis noemden op andere gronden dan die van onzen vriend Den Brusselaar, waarvan ik u de simplistische psychologie heb ontvouwd. Vóor ik op die gronden inga (of moet ik zeggen: vóor ik die gronden betreed?) moet ik u echter vertellen van de galavertooning in den Muntschouwburg, die vanavond tot klokslag middernacht al die Brusselaars, ...die De Brusselaar niet zijn, vereenigd heeft.

Ik heb, in de laatste maanden van mijn leven, en zelfs daarvóor, nogal heel wat zien gebeuren: nooit heb ik iets prachtigs bijgewoond als deze ‘Galaoper’, zooals de Duitschers dat noemen. Tot in den engelenbak schitterde het van uniformen en van lichte, gedecolleteerde damestoiletten. Mij had men in de ‘fauteuils’ geplaatst, waar ik zat tusschen senatoren en Kamerleden: een gezelschap dat me geenszins vreemd is, maar waar ik me toch wel eenigszins bedremmeld tusschen voelde, want stel u voor:

[p. 60]

tusschen al die menschen waren er slechts twee zonder decoraties of eereteekens: oud-burgemeester Buls, die er nooit heeft gewild, en ik, die er nooit heb gekregen... Boven is de aanblik eenig. In de eerste loges zitten de hooge adel en de hofdignitarissen. Het fonkelt er van diamanten, diademen, van hertogelijke, prinselijke, gravelijke kronen, boven een keur van de schoonste gezichten, die men te Brussel, tusschen vijf en zes, in de Montagne de la Cour ontmoet. Het midden van den eersten rang is geheel in eene loge herschapen, beter gezegd in een geurigen tuin, waar chrysanten zich aan orchideeën paren.

Daar verschijnen, om kwart voor tienen, de keizer, de keizerin - zwarte zijde met oranje ordelint en fonkelende kroon - de koning, de koningin - in het wit met zwanendons - de aldoor maar schoonere prinses Clémentine - licht blauw -, de lieve en schuchtere prinses Victoria Louisa en de nobele prinses Karl von Hohenzollern, ook in lichte kleuren natuurlijk; prins Karel von Hohenzollern, in wit uniform van Duitsch officier; en dan het verdere gevolg. De keizer, luid toegejuicht, groet minzaam. Hier heeft hij wel niet te vreezen. Heel deze reis heeft hem trouwens bewezen, dat men in België zoo vreeselijk niet is, als hij misschien had gedacht. En hij groet maar, blijkbaar voldaan over deze schitterende zaal, zóó vol zwarte, blauwe, roode en witte uniformen, waar zóóveel bonte ordelinten over prijken en decoraties aan schitteren, dat men zich afvraagt, hoe het mogelijk is, dat al die menschen op dergelijk costuum recht hebben. De heer Buls beziet mij tersluiks. Het is als wou hij zeggen: wij zijn hier de gedistingeerdste, vermits we alleen zijn om anders gekleed te gaan. Waarop ik den heer Buls met een instemmenden blik bedank.... Men speelt en juicht

[p. 61]

het ‘Heil dir im Siegerkranz’ toe. En daarna wordt gehaald, en wordt een fragment uit Tinel's ‘Katharina’ opgevoerd, waar vooral de koren van opvallen. Mooi dansen de dames van ons uitmuntend balletkorps; het fluweelen gordijn zakt weêr; en.... niet één applausje... Boerke van Brussel, onze sympathieke volksvertegenwoordiger, waarschijnlijk over die onbeleefdheid verontwaardigd, wil in de handen klappen. Men doet hem begrijpen, dat alleen de keizer het signaal der toejuichingen geven mag... Intusschen wordt in de koninklijke loge eenige oogenblikken cercle gehouden, en dan gaat het tweede bedrijf van ‘Lakmé’, heel mooi gezongen en gespeeld, en weer... met een ballet. - Ik weet niet of het op uitdrukkelijk verlangen van den keizer is, maar weêr met een ander ballet wordt de vertooning gesloten. Ditmaal is het echt barbaarsch. Het zijn echte Russen en Russinnen die de Tartaarsche dansen uit den ‘Ivan le Terrible’ van Raoul Gunsbourg, in een prachtig decor van Bakst, uitvoeren; en ik mag u verzekeren, dat het iets verschrikkelijks was, zoo van muziek als van dans. Op een gegeven oogenblik dansen die dames en heeren... op hunne handen. Dat is nu het ‘dernier cri’; sommigen vinden het uiterst interessant; ik-zelf vraag mij af, wat zooiets met kunst te maken heeft....

En toen, na lang poseeren in het groote vestibulum, totdat de hooge bezoekers weer weg waren gereden, kon ik u eindelijk een eersten indruk over het feest gaan seinen...

Dat deze Brusselaars (om daar nu terug op te komen), over den keizer anders denken dan... Den Brusselaar, zal wel geen lang betoog eischen. Dat ze er niet allen op

[p. 62]

dezelfde wijze over denken, staat echter even vast. Want onder die lui zijn er van onderscheiden castes en standen. Er is de adel; er is de diplomatie; er is de politiek; er is het leger. En er zijn eerst en vooral de nieuwe gedecoreerde, mild door den keizer beridderd en belint. Deze zijn hem om zijn bezoek vooral dankbaar. Hun gevoel is dat der erkentelijkheid. Het hart wint het waarschijnlijk bij hun op de redeneering; en roepen ze niet in geestdrift uit ‘kom gauw terug’, dan is het omdat men geen tweemaal na mekaar gedecoreerd wordt.

De adel, hij, vooral de hooge adel, heeft hoofdzakelijk een gevoel van beminnelijke, vriendelijke, haast toegevende vereering. Hij weet dat hij van denzelfden Wereld is, al is de keizer... nu ja: de keizer. Hij doet losjes, de adel; gevoelt zich bijzonder op zijn gemak; vertelt keizerlijke anecdotes waar steeds een familielid in betrokken was; en - bekommert zich waarschijnlijk niet verder om het bezoek, dan omdat het de reden was van deze schitterende ‘Galaoper’, waar hij, de adel, het schitterendste sieraad van uitmaakt.

En de diplomatie? Ja, die denkt natuurlijk heel wat dieper... Kent gij ‘La Carrière’ van Abel Hermant? Zoo niet, schaf het u dan aan: het is een heerlijk boek, dat u tevens leert hoe de diplomatie denkt... Geloof me, lees dat boek: gij spaart er me lange en ingewikkelde uitleggingen en verklaringen door...

En de Belgische politiek? Wel, de Belgische politiek is zeer, zeer voldaan. Zij is den keizer uit den grond des harten dankbaar om de nobele en schoone woorden die hij als antwoord op den toast van koning Albert heeft gesproken. Van onzen koning verwondert het niemand, dat

[p. 63]

hij zich met zijn volk vereenzelvigt en gelijk stelt; dat is zóo zijn gewoonte, en niemand zou hem daar van af kunnen doen wijken. Men weet echter dat de keizer deze zeer moderne opvatting van het koningsschap niet deelt; althans, in onlangs gehouden redevoeringen, scheen hij andere vorstelijke idealen toegedaan en voor te staan. Men heeft dit nu wel als een lapsus linguae voorgesteld; en waarlijk, deze voorstelling schijnt kans te hebben, de juiste interpretatie te zijn van 's keizers vorige verklaringen: gisterenavond althans, aan het hofdiner, heeft hij zóó lang uitgeweid over het Belgische volk en over het zijne - dat hij geen enkel maal ‘zijne onderdanen’ heeft genoemd, - hij heeft zich zoo beslist op hetzelfde terrein als koning Albert geplaatst, dat het iedereen werkelijk getroffen heeft, en de Belgische politiek met vreugde vervuld. Zij zag, de Belgische politiek, het keizersbezoek wel met vreugde tegemoet, maar ook wel met eenige vrees.

Alle vertoon van machtige, laat staan oppermachtige autoriteit - ik zeg niet: autocratie - boezemt haar een dergelijke vrees in, want zij kent den walg ervoor van het Belgische volk, dat zij vertegenwoordigt. Die vrees nu heeft keizer Wilhelm zich als het ware beijverd, te bannen. Van bij zijn eerste optreden al, van bij zijne aankomst is er niets aan hem moedwillig imponeerend geweest. Maakte hij werkelijk indruk, dan was het hoofdzakelijk door zijne jeugdig-uitziende knapheid, door zijn levendigheid, door zijn eenvoud. Dit heeft de Belgische politiek niet alleen gerustgesteld: het heeft haar voor den keizer ingenomen. En het is dan ook in volle oprechtheid, dat ze hem gisteren en heden lang en geestdriftig heeft toegejuicht.

N.R.C., 27 October 1910.