Verzameld journalistiek werk. Deel 4. Nieuwe Rotterdamsche Courant oktober 1910 - november 1911

[p. 16]

Tuberculose-congres
II

Brussel, 10 October.

Van bij den aanvang zijner werkzaamheden af is dit Congres geruststellend geweest: de vraag, of men met tuberculose geboren kan worden, werd door den heer Landouzy ontkennend beantwoord. Laten de zuigelingen maar op hunne beide ooren slapen: tuberculeus-geboren zijn zij niet. Althans voor den Franschen geleerde. Andere congressisten spraken minder beslissende woorden, en dr. Landouzy moest toegeven, dat kinders van aan tering lijdende ouders natuurlijk meer predispositie tot krijgen der ziekte vertoonen, dan die van gezonde menschen. Waaruit men besluiten moet dat het goed is, maar eerst zijne ouders voorzichtig uit te kiezen, vóor men geboren wordt.

Bij de vraag der predispositie sluit zich die van bescherming der kinderen tegen tuberculose aan, een vraag, die lange verslagen en besprekingen uitlokte, waarbij zich o.a. dr. Pijnappel onderscheidde. Of al de middelen van prophylaxie, op dit congres verdedigd, wel praktisch zijn?... Zelfs het radikaalste, dat werd voorgesteld, is het minst uitvoerbare: het gaat niet aan, als voorbehoedend middel, ieder die tuberculeus is of het dreigt te worden in afzonderlijke, afgelegen sanatoria gedwongen op te sluiten. Dat men weigere, personen, die aan tering lijden, een ambt toe te vertrouwen dat ze onmiddellijk in aanraking met kinderen brengt - onderwijzers b.v. - is redelijker. Dat men ze buiten inrichtingen houde, waar eetwaren behandeld of bereid worden, is uitmuntend. Maar

[p. 17]

in gemoede: kan men aan de wet de zorg eener rechterlijke contrôle opdragen? En zoo ja: berooft het niet van hun brood menschen, die slechts licht aangetast zijn en gemakkelijk zouden zijn te genezen? Een dokter zei me op dit Congres, dat 90 ten honderd der gevallen, mits niet al te ver gevorderd, thans met goed gevolg te behandelen zijn. Alles komt op goede behandeling aan. Nu is de vraag: zou het niet beter zijn in de wet te schrijven, dat al wie een openbaar ambt bekleedt en aan tering lijdt - dit laatste bevestigd zijnde door geregelde en vooral bevoegde contrôle - op staatskosten verpleegd zal worden, en na genezing voor zoover mogelijk is zijn ambt behouden? Het ware menschelijker dan brutale en definitieve verwijdering. En het zou ook meer in de lijn van de tegenwoordige wetgeving liggen.

Het beste zal echter wel zijn, de kinderen beter tegen de tering te wapenen, eerst door zorgvuldig na te gaan, of de school, of alle wegen tot de tuberculose - holle kiezen, verkeerde ademhaling, enz. - goed afgesloten zijn; of de voedingsmiddelen smetteloos zijn; of intellectuëele overspanning de physieke gezondheid niet uit het evenwicht brengt; of de schoollokalen ruim zijn en goed verlucht; of de grondbeginselen van voorbehoedings-hygiëne bij meer gevorderden met de noodige overtuigingskracht onderwezen worden. Al deze vragen werden door geneesheeren en sociologen, met meer of minder geleerdheid uiteengezet. ‘Het kind en de tuberculose’ kon een uitmuntende betiteling van dit Congres zijn geweest, het behandelde onderwerp was er in elk geval de hoofdschotel van, als ik mij aldus uitdrukken durf. En dat de behandeling voor nagenoeg ieder goed was te volgen, heeft niets van de beteekenis ervan

[p. 18]

afgedaan. Bij dit onderwerp sluit zich eene nieuwe, naar ik meen nog niet behandelde vraag aan: de wenschelijkheid en mogelijkheid van scholen voor tuberculeuse kinderen. De kwestie is verleidelijk: wij weten wat hier en daar scholen voor achterlijke kinderen aan goede gevolgen hebben opgeleverd. Maar achterlijke kinderen zijn alleen geesteskrank, tuberculeuse kinderen integendeel soms zeer schrander. En nu rijst de vraag: is het wel wenschelijk kinderen, die op onderscheiden graad aan tering lijden, samen te brengen; zullen de minder-zieken niet geschaad worden door de aanwezigheid van meerder-aangetasten? Waarbij komt dat de vader van het achterlijke kind alle baat heeft, het naar eene school ad hoc te sturen; terwijl het, zoo niet een krenking in zijne rechten, dan toch een pijnlijke dwang zal zijn, hem op te leggen, zijn teringlijdend kind naar een speciaal gesticht te zenden,... waar het niet gezonder wordt... Men ziet: eene zeer kiesche kwestie, waar inmenging van staatswege weer zeer moeilijk en allicht weinig vruchtdragend bij wordt.

Eveneens van overwegend socialen aard waren de rapporten over vooruitgang van en strijd tegen de tuberculose in de onderscheiden landen, bij het Congres aangesloten. Dat voor Nederland werd door dr. Pijnappel ingediend. Daarover in bijzonderheden te treden gaat hier natuurlijk niet aan. Algemeen, of kwasi-algemeen, schijnt de ziekte te wijken. Althans, het sterftecijfer vermindert bijna overal. Hetgeen niet belet dat volgens de wekelijksche statistiek der stad Brussel over de dooden, gaande van 25 September tot 1 October, als sterfteoorzaak de longtering de tweede plaats inneemt, onmiddellijk na kinderdiarrhée...

[p. 19]

Of die vastgestelde vermindering wezenlijk is toe te schrijven aan de actie der tuberculose-congressen? Alle congres-voorzitters zijn overmoedig; maar me dunkt dat het optimisme van senator Bourgeois, praeses van de tering-congressisten, met al zijn zoetgevooisde welsprekendheid de zelf-voldaanheid wat al te ver drijft. Mijne overtuiging is dat prophylaxie en goed onderricht van het volk in deze van heel wat grooter gewicht zijn, dan congressen, waar men te veel aan vermaak denkt. Laat cabinetsgeleerden aan hun werktafel de uitkomsten van hun onderzoekingen te boek stellen; laat artsen daar de uitslagen van op hunne zieken toepassen; laat de onderwijzer eenvoudig en praktisch voorbehoedmiddelen tegen, en gevolgen van de tering aan zijne leerlingen overtuigd mededeelen.

Hetgeen natuurlijk niet belet, dat ik alle waardeering heb voor de werkelijk-wetenschappelijke verslagen die hier uitgebracht werden, o.a. over radiografische behandeling der tuberculose, over internationale overeenkomsten bij teringonderzoek, enz.: vragen, die ik onbehandeld laat, daar mijne bevoegdheid niet zoo ver reikt.

N.R.C., 13 October 1910.