Verzameld journalistiek werk. Deel 3. Nieuwe Rotterdamsche Courant maart 1909 - september 1910

[p. 683]

Internationaal congres van archivarissen en bibliothecarissen
I

Brussel, 30 Augustus.

Nummer twee. Na de bibliografen, resp. ‘decimalen’, komen nu de archivarissen en de bibliothecarissen aan de beurt. En 't is opeens een heele drukte. Van uit alle windhoeken kwamen ze toegestroomd, voornamelijk van uit de landen van overzee, het Anglo-Amerikaansche element in de eerste plaats, en het krioelt er van ladies en van gentlemenlibrarians. Zondagnamiddag werd het congres open verklaard door den Brusselschen hoofdconservator der Koninklijke Bibliotheek Pater van den Gheyn, een der voorzitters van de regelingscommissie. De tweede voorzitter, de heer A. Gaillard, archivaris-generaal van het Koninkrijk, sprak een welkomstrede uit, en de secretarissen J. Cuvelier, onder-overste eener afdeeling van het Archief, en L. Stainier, administrateur-restaurateur van de Koninklijke Bibliotheek, brachten rapport uit over hun werkzaamheden. Waarna mr. S. Muller Fz., de bekende Utrechtsche rijksarchivaris, werd verkozen tot voorzitter van het departement der archivarissen, en de heer Henry Martin, administrateur van de Bibliothèque de l'Arsenal te Parijs, tot voorzitter van de afdeeling der bibliothecarissen.

De laatste sprak een openingsrede uit, die indruk maakte, en zelfs zekere ontroering verwekte toen de redenaar de vergadering verzocht te willen rechtstaan als hulde aan de nagedachtenis van den onlangs overleden aartsbibliothecaris Léopold Delisle. Het congres werd vervolgens in vier afdeelingen gesplitst: 1^o. de afdeeling betref-

[p. 684]

fende archiefzaken; 2^o. die voor bibliotheekwezen; 3^o. die betreffende verzamelingen toegevoegd aan archieven en bibliotheken; 4^o die betreffende volksbibliotheken. Achttien verschillende landen waren ambtelijk op het congres vertegenwoordigd (Nederland niet) en achttien malen achter elkaar hoorden wij wenschen tot welslagen uitspreken door diverse regeeringsvertegenwoordigers.

Het was een tamelijk woest gedrang op de gezellige vergadering des avonds in het Maison des Médecins op de heerlijke Groote Markt. ‘Un écrasement intime’ noemde een Fransoos deze gezelligheid.

De spraakverwarring van Babel werd hier in het gonzende hommelnest weer eens bewaarheid. De bezadigde Hollanders vonden 't echter ‘wel leuk’. De Groote Markt is trouwens een éénig décor, en de verlichting was tooverachtig.

Het eigenlijke congres zou eerst Maandagochtend ‘van wal steken.’ Aangezegd was dat de werkzaamheden reeds te half negen zouden beginnen, maar de niet zeer talrijke heeren die, na de herrie van Zondag, 't klaar hadden gekregen om zoo vroeg uit de veeren te zijn - om het tentoonstellingsgebouw te bereiken, waar de congresvergaderingen plaats hebben, heeft men voor zijn minst altijd een half uurtje trammens, en vergissingen zijn daarbij niet altijd uitgesloten - deze vroege heeren dus vonden porte close: de tentoonstelling gaat immers pas te 9 uur open. Dat hadden de inrichters blijkbaar niet vooraf geweten, en deze Brusselsche methode wekte reeds eenige vroolijkheid op, die nog aangroeide, toen door een heer van de inrichtingscommissie bij het opendraaien werd medegedeeld, dat aan mondelinge vragen om inlichtingen voortaan geen gevolg meer kon gegeven worden, daar het toch onmogelijk

[p. 685]

was dat alles te onthouden; waarna een viertal bladzijden raadgevingen van allen aard mondeling werden medegedeeld, die de leden dan zóó maar te onthouden hadden... Brusselsche methode?

De afdeeling der bibliothecarissen was gepresideerd door den heer H. Chatelain, conservator der Bibliotheek van de Sorbonne te Parijs, met den heer O. Grojean, adjunct-conservator te Brussel, als secretaris.

De heer Paul van Rijcke, universiteitsbibliothecaris te Rijsel opende 't vuur met - een wensch betreffende internationalen ruil van dissertatiën, wensch die voornamelijk de Amerikaansche thesen gold. Een bibliografie der dissertatiën dient ook gedrukt te worden; iedere bibliotheek moest aan haar verzameling een bijzondere zaal wijden.

De heer Sury, universiteitsbibliothecaris, Brussel, bepleitte de inrichting van een inlichtings-bureau in iedere centrale bibliotheek. Een uitgebreid verslag van dr. Fick, Oberbibliothekar, Berlijn, geeft alle mogelijke toelichting omtrent het Auskunftsbureau aldaar.

De heer Grojean drong aan op ernstige scholing van bibliotheekambtenaars; hij verwacht heil hetzij van vakonderricht in speciale scholen, hetzij van examens volgens programma's goedgekeurd door nationale vereenigingen van bibliothecarissen.

Na een debat, waar bibliothecarissen van diverse nationaliteit deel aan namen, werd die wensch aangenomen.

De archivarissen van hun kant hadden zich vereenigd onder de hoede van de heeren P. Bailleu, van het Pruisisch staatsarchief, Berlijn, president, en Jos. Cuvelier, Brussel, secretaris.

[p. 686]

De heer H. Nelis (Brussel) besprak de publicatie van archief-inventarissen, waarna dr. E. Wiersum, gemeentearchivaris te Rotterdam, zijn rapport over het herkomstbeginsel, en in hoeverre deze methode van archiefregeling in verschillende landen in toepassing is gebracht, samenvatte. Naar mr. Muller's bepaling verstaat men onder herkomstbeginsel ‘de methode van archiefregeling, volgens welke het stuk wordt gebracht tot het archief en tot de afdeeling van het archief, waartoe het, toen het archief nog een levend organisme was, laatstelijk heeft behoord’. Dr. Wiersum's meening, die hier algemeene bijtreding vindt, is, dat van alle ordeningsmethoden die van het herkomstbeginsel niet alleen de meest logische classificatie is maar ook het best aan de historische onderzoekingen beantwoordt.

Mr. S. Muller Fz. vatte samen de conclusies van het rapport dat hij, met zijn collega's Feith en Fruin, had ingediend over ‘de orde van den inventaris’: deze moet dezelfde zijn als de orde van het archief: de inventaris is een wegwijzer; de rangschikking moet systematisch zijn.

De heer Pasquier (Toulouse) had het over private archieven, en onderzocht op welke wijs men over de bewaring en de raadpleging ervan waken kan. Spr. verwacht o.a. veel van staatsinmenging. Naar de heer Cassands mededeelde verbiedt de Italiaansche regeering den uitvoer van belangrijke dokumenten. Maar over 's heeren Pasquier's opvattingen was men het voorloopig niet eens.

De namiddag werd gewijd aan een bezoek in de Koninklijke Bibliotheek en het archiefgebouw. De tentoonstellings- en de periodiekenzaal, evenzeer als het prentenkabinet, waar de conservator Van Bastelaer de noodige toe-

[p. 687]

lichtingen verstrekte, wekten groote belangstelling op.

De stemming der congresleden is, dank zij vermoedelijk de prikkelende Brusselsche lucht, een voortreffelijke. En dan de meeste van deze menschen zijn nog maar aan hun eerste congres. De Noordnederlanders zien er allen fleurig uit, mr. Muller vooral, wiens guitige vinger uw verslaggever ten onrechte voortdurend als ‘heel gevaarlijk’ aanwijst, maar die zelf een zoo onbevangen kijk op de werkelijkheid heeft, als waarover een nuchter Hollander maar beschikken kan. Brussel is zoo'n plezierige stad, dat men er neiging voelt alle dingen met milden en Brabantsch-jovialen lach af te doen. Tot hiertoe valt dit congres eigenlijk gezegd niet tegen. Het is ook nog maar mijn tweede...

N.R.C., 31 Augustus 1910.