Verzameld journalistiek werk. Deel 3. Nieuwe Rotterdamsche Courant maart 1909 - september 1910

[p. 450]

De tentoonstelling te Brussel

Brussel, 22 April.

Waarde lezeressen en lezers, het regent over de tentoonstelling.

Vrees echter niet dat ik hier den brief wil herbeginnen, dien ik u vannacht schreef. Ik vertel u geen nieuw visioen, eerst omdat ik er geen gehad heb, en daarna, omdat ik wel wat beters te doen heb. Ik ga namelijk eene belofte houden, en, behalve dat ik er u misschien genoegen mee doe, is het vervullen van eene belofte van zulk groot moreel profijt voor wie ze heeft gedaan, dat de vreugde die ik er om gevoel den treurigen motregen zegevierend heeft getrotseerd, en dat de stemming die ik u wensch mede te deelen met melancholie slechts heel verre betrekkingen heeft. Ik deed u, gij weet het misschien nog, de belofte, mij door bevoegde hand door een deel van de Hollandsche tentoonstelling te laten leiden, en er u daarna over te vertellen. Die wandeling heeft nu van middag plaats gehad, en ik verhaast mij, er verslag over uit te brengen.

Gij moet eerst weten dat bedoelde deel der Nederlandsche expositie de tuin is, die vóor uw paviljoen ligt, en dat de ‘bevoegde hand’ behoort aan den heer H. de Lange, den tuinbouwer, die door uwe regeering met de beplantingen, naar ontwerp van architect Cuypers, gelast werd. De heer De Lange had dus de vriendelijkheid, me vanmiddag zijn werk te toonen; gij zult het zeker niet kwalijk nemen dat ik er hem geluk mee wensch, en er tevens geluk mee wensch de Hollandsche tentoonstelling in haar geheel,

[p. 451]

uw heerlijk bloemenland, en tevens mezelf en al de bezoekers van de Brusselsche worlds-fair.

Ik zal zelfs maar bekennen dat ik egoïstisch genoeg ben, er vooral mezelf geluk mee te wenschen. Eerst omdat ik veel van tuinen- en niet het minst van Hollandsche tuinenkunst houd, en daarna omdat ik in dezen Hollandschen tuin meen ontdekt te hebben, wat ik bij herhaalde bezoeken in de tentoonstelling vergeefs gezocht heb.

Wij zullen het gauw eens zijn, dat men naar geen wereldtentoonstelling gaat om rustig van de natuur te genieten. Eene wereldtentoonstelling is een lawaaierige rommel, geen oord voor afgetrokken meditatie; en wie bang is voor hoofdpijn, voor drukte, voor rumoer, doet beter thuis te blijven. In eene wereldtentoonstelling verzorgt men geen neurasthenie: men doet er neurasthenie op. En wie het andersom zou verlangen, zou door slechts een gering gedeelte van het menschdom voor wijs worden gehouden... Wij weten het dus op voorhand: men gaat niet naar een expositie, om uit te rusten. Maar gij zult begrijpen dat de journalist, die zes maanden lang dag aan dag in die herrie en die drukte te leven heeft, die tevens honderd banketten krijgt te slikken, en er, voor 't overige, niet heengaat voor zijn plezier, - gij zult begrijpen dat de journalist naar een preventief middel tegen overspanning zoekt; dat hij, in de tentoonstelling zelf, die hij kwasi niet verlaten mag, naar een hoekje uitziet, waar hij nu en dan even kan uit gaan blazen, genoeglijk wat rust kan genieten, en dat zoo'n hoekje voor hem een lievelingsplekje wordt.

Zoo'n plekje nu heb ik gevonden in dezen Hollandschen tuin. Goed afgesloten binnen zijne vier ijzeren hekkens -

[p. 452]

degelijk Hollandsch kunstsmeêwerk -, heerlijk gelegen tusschen het rijzige, gratievolle, hoofsche Hollandsche paviljoen en de lagere, lompe, massale Duitsche gebouwen, bijzonder ruim en bijzonder sierlijk van aanleg en kleur, biedt hij den wandelaar, om den centralen vijver, zijne breede banken aan, waar het heerlijk zal zijn, te gaan zitten en de prieelen en borduren te overzien, waar thans reeds de gele primula naast de purperen tulpen bloeit, waar even verder de vlammen laaien van andere, oranje en roode bollen, en waar sedert vorig najaar de rozen en de bol-begonia's zijn aangelegd, die over een paar maand nieuwe kleurschakeeringen, nieuwe weelden voor onze oogen zullen laten prijken. Zwaantjes en pyramiden, naar nationale wijze uit buksboompjes gesneden, wisselen af met coniferen van vrijere lijn, op den ondergrond van de fel groene, malsche zoden. En dit alles is geschikt binnen de beminnelijke nobelheid der alleeën, binnen de stevige gratie der geheele tuinteekening.... Ik herhaal: één der mooiste, en misschien het rustigste hoekje van deze rumoerige, overweldigende tentoonstelling.

Tevens - en dit wilde ik hier bijzonder doen uitschijnen - als tuintentoonstelling een zeer geslaagd geheel. Zeker, de Fransche tuin is lang niet te misprijzen en de Belgische, vóór den hoofdingang, mag mooi heeten, al doet de bontheid der hyacinthen wel wat heel druk aan. Maar hier, in Holland, is er iets liefderijk verzorgds, iets compleets, dat inneemt en dadelijk een zachte stemming wekt. Zoo is er niets storends als de tallooze, witen geelhouten etiketten van den Franschen tuin. Hier heeft men die etikken groen geverfd, met, zeer duidelijk maar niettemin binnen de kleurenharmonie, de namen in geel:

[p. 453]

eene gelukkige innovatie, waar het geheele bij wint, zonder dat de tentoonstellers erbij verliezen....

Ik heb heden niet lang in den Hollandschen tuin mogen vertoeven. Vooreerst omdat het weêr regende; daarna... omdat ook hij, hoewel zeer gevorderd, nog niet geheel klaar is.

Niet klaar zijn: de algemeene ziekte der tentoonstelling, niettegenstaande de koortsige drukte, die eindelijk de werklui is gaan bezitten, niettegenstaande alle belofte en alle verwachting.

Ook uw paviljoen is, langs binnen, verre van geheel voltooid, al gaat het er beter toe dan in de meeste paviljoenen. Ik ben er vanmiddag nogmaals doorgeloopen. Overal zijn timmerlui, schilders, behangers bedrijvig. Een paar tentoonstellers hebben zelfs al waren geborgen in de vitrines. Een graankoopman bezit het record van het eerste klaar. Maar.... morgen, geen twintig uren meer van dit oogenblik af, komt koning Albert ook dit paviljoen inaugureeren, en - ik vrees dat er nog wel twintig dagen verloopen vóór alles gereed is. Trouwens, dan is Holland nog de meeste landen vooruit!...

- Vanmiddag ontdekte ik het rustige plekje der tentoonstelling, vanavond gaan wij er 't vermakelijkste van... ontdekken: Oud-Brussel ofte ‘Bruxelles-kermesse’ wordt met een raoût geïnaugureerd. Ik doe er u natuurlijk getrouw verslag over!

N.R.C., 23 April 1910.