Verzameld journalistiek werk. Deel 3. Nieuwe Rotterdamsche Courant maart 1909 - september 1910

[p. 446]

De tentoonstelling van Brussel

Brussel, 21 April.

Ik heb vanavond een visioen gehad. Eigenlijk niets verschrikkelijks - stelt u gerust -, eigenlijk iets doodgewoons, zonder de minste on- of bovennatuurlijkheid; feitelijk iets, wat ik verwachten moest, en wat ik dan ook wel, half bewust, verwachtte. En niettemin een visioen, dat ik misschien alleen vernomen of ondervonden heb; een begoocheling met zulken schijn van werkelijkheid, dat ik ze thans nog, nu ik veilig in den nacht zit te schrijven, aan de werkelijkheid, aan zeer werkelijke zaken zooals dezen almanak met zijn groot cijfer van ‘21 April’ voor mijn neus, moet toetsen, wil ik mij overtuigen dat ik me waarlijk heb vergist, dat een schijn me bedot heeft, dat ik bedrogen werd door mijne overspannen zintuigen.

Ja, ik moet me goed overtuigen dat we heden 21 April schrijven, en de lente op den dag af een maand al oud is; dat trouwens al de boomen der Louisa-laan in sappig voorjaarsgroen staan en dat ik op de tentoonstelling een perelaar ken die vol witten bloesem prijkt; dat duizenden jacinthen de expositietuinen kleuren en dat de hof van het Hollandsch paviljoen een wonder is van zonnige verven; - ik moet me zoo stipt mogelijk voorstellen dat het gisteren een heerlijke zonnedag was, en me-zelf verzekeren, dat het overmorgen, voor de opening, schoon weer zijn moet, om het visioen van vanavond te verdrijven, om er de ijdelheid van in te zien, en zeker te zijn dat ik me aan droomerijen heb overgeleverd, die een journalist toch nogal onwaardig zijn.

[p. 447]

Mijn visioen... Stelt u voor dat ik mij inbeeldde, op eene tentoonstelling te wandelen die, in plaats van overmorgen officieel geopend te worden, reeds in afbraak was. Was het wel opbouwen, wat men deed? Was men deze straten van oud-Brussel werkelijk aan 't plaveien? Was dit heusch in-orde-brengen? Mij kwam het voor dat deze ontallige werklui verdrietig vernielingswerk uitvoerden; dat de grond weer bevrijd werd van keien om, desolaat en armzalig, een naderenden winter af te wachten; dat het zorgvuldig bergen was, inpakken en verzenden was, wat men in de halls deed, in de akelig-galmende halls, waar men hamerde als aan doodkisten.

Mijn visioen... Het was alsof de herfst gekomen was, de trieste regenherfst van dit regenland, en dat men, onder het watergestuif, dat onder de windhozen uw aangezicht aansloeg en u huiverig maakte onder de dichtgeknoopte overjas en de moeilijk open-gehouden parapluie, de tentoonstelling van Brussel aan 't ontredderen was, dat het einde naderde, dat we binnenkort nog slechts de geraamten zouden zien van paviljoenen en gebouwen, spokerig en riffig, tegen de loome, looden, wolkbewogen herfstlucht aan.

Mijn visioen... Want het regende vanmiddag en vanavond, het regende ellendig, onophoudelijk, een jammerigen, vormloozen, weeken, maar venijnigen doordringenden, mistroostig-eindeloozen motregen. Daarin heb ik geloopen, over wegen die maar niet willen ophouden moerassen te zijn; onder de steile muren van galerijen en paleizen, waarlangs in lange geulen het water liep dat op mijn regenscherm kwam roffelen; de huisjes langs van Oud-Brussel, grauwverdoezeld, waarvan men eerst nu de namaak-frischheid

[p. 448]

gewaar werd.

De tentoonstelling onder den regen... Zie, het schijnt me ontzettend, u nog vóor de opening minder plezierige indrukken en stemmingen meê te moeten deelen. Maar ben ik niet bij u aangesteld, om u te vertellen hoe ik op de expositie reageer? Anders kon u best den officieelen catalogus doorlezen: dan wist u er meer van dan ik u ooit zal kunnen vertellen, al was het in honderd brieven. Alleen, daar zou leven aan ontbreken; en van wat leven de dingen, dan van wat wij er levends aan meêdeelen?

Eene arme, onvoltooide, als ontredderde tentoonstelling, onder de huilerige regenlucht: een herfstvisioen dat volstaat, om onze vurige beden naar een zonnigen zomer te wettigen, - een beteren zomer dan dien van verleden jaar, die, gij weet het, zoo jammerlijk-herfstig is geweest, heel den tijd lang.

In den avond ben ik weer naar stad getramd; en hier is mijne stemming wat opgelicht, wat opgefleurd. Werkelijk, er heerscht van nu af aan een lichte koorts, iets als een ijle champagneroes, een vreugdezindering, eene blijde trilling van nieuw leven over Brussel... Neen, mooi weêr was het nu beslist niet. Maar men vergat het nogal gemakkelijk, men deelde in de wassende nieuwsgierigheid, in de luchtige opwinding die de tentoonstelling voorbereiden, en er reeds een levensteeken van zijn. - En dan, de hoofdstad is al vol vreemdelingen. Overal ontmoet ik buitenlandsche journalisten. Duitschers vinden Berlijn wel veel mooier, maar bewonderen niettemin, prijzen de Brusselsche keuken en verheugen er zich over dat het Münchener bier hier minder duur is en bijna even goed als in hun vaderland. Hollandsche confrères komen mij

[p. 449]

om perskaarten vragen, die ik hun helaas niet geven kan. De Engelsche collega's gevoelen zich al bijzonder goed thuis, hebben Brussel blijkbaar geannexeerd en aan België's hoofdstad eene derde omgangstaal geschonken: de hunne. Maar niet alleen ons wereldje van buitenlandsche journalisten is vertienvoudigd: daar komen de tallooze tentoonstellers bij; kellners rijzen uit den grond in de verhouding van het stijgend getal der nieuwe hotels; en dan nog een andere wereld is met ontallige exemplaren verrijkt, alle van het vrouwelijk geslacht, die men iederen avond langs Boulevard en Nieuwstraat kan monsteren: en die men algemeen licht zal bevinden. Ook deze invasie moest men verwachten. Brussel wordt er niet leelijker op; slechts de zedelijkheid heeft er niets bij te winnen.

Maar ik dwaal af, en vraag er u verschooning om. Morgen keer ik naar de tentoonstelling terug, in feite en op papier. Laat ons hopen, voor mij en voor u, dat ik u dan wat zonniger indrukken meê mag deelen....

N.R.C., 23 April 1910.