Verzameld journalistiek werk. Deel 3. Nieuwe Rotterdamsche Courant maart 1909 - september 1910

[p. 432]

De hondenmobiel

Brussel, 14 April.

Gij kent, nietwaar, het klassieke beeld van ‘De Brusselsche Melkboerin’? De prentbriefkaart zou bij u de vriendelijke verschijning populair hebben gemaakt, zoo ze 't niet allang was door de geïllustreerde weekbladen, reeds van uit den tijd van ‘den Hollander’. Gij herinnert u het groengeverfde, tweewielige karretje, met de blinkend-koperen kannen in hun strooien hulsel, en vóorenaan den grooten trekhond met den goedigen blik en de lange tong die uit zijn muil hangt. Daarnaast het melkmeisje onder de breedvleugelige kanten muts, en niet zelden bij haar een politiedienaar, die haar verkooppatent naziet. Aan de voorstelling is sedert het jaar '30 geen verandering gebracht. Deze nationale instelling is, in schijn, even oud als ‘Manneken pis’, Kriekenlambiek en andere traditioneele Brusselsche eigenaardigheden. Men durft ze, in de meest-sceptische vergadering, niet betwijfelen, althans niet buiten de hoofdstad. En in de hoofdstad-zelf zijn er, wed ik, duizenden, die meenen dat hun dagelijksche melk aangebracht wordt, nog steeds, in zoo'n groen hondenkarretje, in een ‘hondenmobiel’, zooals men zulke rijtuigen is gaan noemen in den laatsten tijd.

Helaas, ook dit lokaas voor spleenlijdende toeristen is nog slechts eene ‘schöne Vergangenheit’; ook deze overlevering is slechts een mooie herinnering; als ze niet nog erger is: een zoete begoocheling van onze idealistische voorouders. Want melkmeisjes met de prachtige kanten-muts en den gebloemd-zijden voorschoot, ik meen niet ze ooit ontmoet te hebben in de goede stede Brussel,

[p. 433]

zelfs in de vroegste morgenuren niet. En op al den tijd dat ik hier woon, wordt mij de melk voor het ontbijt gebracht in een grooten, wit-en-rood-geverfden, ijzeren bak op wielen, waaronderaan koperen kraantjes zijn, waarbovenaan eene klok bengelt die me iederen ochtend uit de zoetste droomen rukt, en waaruit het vocht getapt wordt door een man met een uniformpet die een kop heeft als een gendarm.

Waaruit gij niet afleiden moet - ik bid u: doe dat niet! - dat de hondenkar bij ons in Brabant een mythe zijn zou. Zij heeft, integendeel, een taai leven. Ik heb het in mijn jonge jaren bijgewoond dat, na de markt van den Vrijdag-morgen, eene welgedane boerenfamilie - vader, moeder en een paar opgetooide kinderen - pronk en zeepblinkend zich weer een vijftiental kilometers ver naar huis liet sleuren door een paar aêmechtige en balgjagende honden in dergelijk karretje, waarin men de waren - eieren, kippen met vastgeknoopte pooten, boter in enorme kolenbladeren, en zelfs een zwijntje soms - naar stad had gebracht. Sedertdien is zulk barbaarsch gebruik verboden geworden. Geen menschen meer, slechts varkens en andere waren mogen per hondenmobiel worden vervoerd. En dat is dan ook het eenige, waartoe de hondenkar wordt gebruikt - wat ook wel ten uwent gebeurt: tot het naar stad brengen van alle eetwaar, buiten menschenvleesch. Ik voeg er zelfs bij, dat sedert enkele jaren dit gebruik schijnt te verminderen: de trekhond ondergaat het lot van het vigilantepaard; hij wordt door hetzelfde vigilantepaard vervangen, dat door den automobiel achteruit werd geduwd.

Zoodat men de evolutie van het hondenras, als trekdier gebruikt, kon omschrijven door de formule: de hond, ver-

[p. 434]

moedelijk eerst makker der mooie melkboerin, leerde later menschenlichamen torsen, waarna hij alleen groenten, kippen en diergelijke dragen zou; om in eene naaste toekomst nog slechts tot last van eigen luiheid te zijn. Tenzij men hem bleef gebruiken in de tredmolens die in Vlaanderen en Brabant op de pachthoeven water helpen pompen, boter helpen kernen, graan helpen malen, - hetgeen minstens zoo brutaal is, en des te afschuwelijker dat men er het beest voor opsluit als een gevangene.

Maar gij kunt wel denken dat de mensch, die met rede en oordeel is begaafd, den trekhond niet verdoemen kon tot het onzalig niets doen, moeder van alle ondeugd. En de mensch stichtte tot 's honden welzijn een ‘Club pour l'amélioriation du chien de trait’, tot verbetering van den trekdog. Aldus bestaan er ten onzent verbeteringsscholen voor minderjarige gevangenen.

Feitelijk is dit, en gij hebt het wel begrepen, een eigenbatige maatregel. Wij zijn, wij Belgen, in het gelukkig bezit van 150,000 trekhonden. De dagelijksche arbeid van zoo'n hond kan op éen frank geschat worden. Hetgeen op het einde van het jaar in den nationalen rijkdom voor iets als een vijf-en-veertig millioen frank meêtelt, wat niet is te versmaden. Ge begrijpt wel dat de ‘verbetering van den trekhond’, in dit opzicht, van het grootste belang is! Temeer dat de trekhond zoo'n braaf beest is! Nooit heeft hij tegengestribbeld, nooit misnoegdheid getoond, nooit tot opstand geblazen!... Laat ons dus, niet waar, het ras van den trekhond verbeteren!...

Ik zou u dit alles, dat weinig actueel is, niet hebben medegedeeld, kwam er geen feit bij, dat er wél de tegenwoordige aandacht op riep.

[p. 435]

Er was namelijk een land in de wereld, dat, behalve in het Vlaamsche Noorden, den hond niet als trekdier gebruikte. Dat land is Frankrijk. Ik geloof zelfs dat Victor Hugo ons eens voor barbaren heeft uitgescholden,... omdat hij eene ‘Brusselsche melkboerin’ op een prentbriefkaart had zien staan. De dithyrambische woede van Victor Hugo heeft voor ons natuurlijk weinig beteekenis. Meer beteekenis heeft echter de Fransche wet, die het gebruik van den hond als trekdier zeer beperkte. Nochtans komt daar nu verandering in, misschien. Een Fransch ingenieur, de heer Paul Diffloth, heeft zich de moeite gegeven, de levensvoorwaarden van den trekhond in België te komen bestudeeren. Ik weet niet of hij de traditioneele ‘Melkboerin’ ontmoet heeft; maar hij stelt vast dat het bestaan van den sterken, kloekgebouwden, goed gevoeden en zorgvuldig afgerichten hond onzer groentenboeren niet zoo heel beklagenswaard is, - niet meer dan dat van den nederigen ezel en den levendigen pony. Misschien heeft hij geen ongelijk. En zoo komt het allicht, dat Frankrijk weêr binnenkort eene Belgische gewoonte overneemt.

Hetwelk heuglijke feit ik niet nalaten mocht, u bekend te maken.

N.R.C., 15 April 1910.