Verzameld journalistiek werk. Deel 3. Nieuwe Rotterdamsche Courant maart 1909 - september 1910

[p. 427]

De tentoonstelling te Brussel
I

Brussel, 6 April.

Het is begonnen. En het is begonnen zooals het, volgens de natuurlijke orde, beginnen moest: met een eetmaal. Ik dispereer van de toekomst van het menschelijk geslacht nog steeds niet: zoolang wij blijven hechten aan het atavisme van inhuldigende ‘déjeuners dinatoires’ en inaugureerende banketten - de daarbij behoorende redevoeringen zijn bijzaak - zijn we geen decadenten, die hun einde, als ras, nabij zijn. En nu weêr hebben we, ruim twintig dagen vóor de officieele opening der Internationale Tentoonstelling van Brussel, gegeten. Waaruit ik besluit....

We hebben zelfs gegeten op roerende wijze. Of beter gezeid: de aanleiding tot dit eerste eetmaal was voor ons hoogst-vereerend en buitengemeen vriendelijk. Want het was te onzer eere ingericht, ik bedoel: ingericht door het bestuur tot kennismaking met de correspondenten der buitenlandsche bladen. En die attentie heb ik des te fijner gevonden, dat ik, na lang zoeken aan het lage eind der tafel, mijne plaats vond heel hoog-op, tusschen een van de bestuurders der tentoonstelling, den werkzamen, handigen, vurigen Keym, en den algemeenen architect ervan: den zoo beminnelijken Acker, een man van bijzondere gevoeligheid en die door zijn gratie boven een gewoon-Brusselsch midden met eene triumpheerende bescheidenheid uitblinkt.

We hebben gegeten... Och, verwacht van mij geene spijskaart! Want deelde ik u deze eerste spijskaart mee, dan

[p. 428]

werd het voor mij plicht, u ook de volgende op te geven. En gij weet dat geen officieel menu bestaat, of het is afgeschreven op al de officieele menu's van het loopende jaar. Ik ben bang, in herhalingen te vallen. En dat zult gij goed begrijpen, als gij weten zult, dat mijn vriend Julius Hoste, bestuurder der ‘Vlaamsche Gazet’. en die nooit gelogen heeft, mij verzekert dat hij, gedurende de laatste Wereldtentoonstelling in 1897, bij de vijftig banketten heeft bijgewoond. En gij weet of de wereld sedert 1897, vooruit is gegaan.

Belanglooze confraters bezorgen mij de gerustheid, mij te overtuigen, dat ik in den loop der maand nog minstens vier maal zal gespijsd worden. Zoodat ik niet behoef bang te zijn voor de verschrikkingen van den hongerdood, althans niet van den zomer.

Maar mijne bedoeling was minder over me-zelf en eetaangelegenheden te spreken, dan over.... Ja, over wát dan wel? Dit moet een eerste brief worden over de Brusselsche Wereldtentoonstelling van 1910, en - zelfs dat is eene onmogelijkheid: ik heb er u al een paar maal over geschreven, u belangrijke data medegedeeld, het uitstorten van het eerste karretje zand dat den grond moest effenen, en later, wat een gevoelig netvlies lijden kan onder de overdreven reclame-zucht van dezen tijd. Dit alles echter gold iets dat niet zoozeer de expositiezelve betrof. Het was een symbolieke daad en het was een bloote indruk. Symbolisme en impressionisme: literaire ziekten van den dag. Nu echter weet ik heel wat meer. Ik weet hoe er dit en dát uitziet. Ik zou al objectief kunnen vertellen van de muziekhalle in de Duitsche afdeeling, en hoe kleverig de grijze verf is dewelke men in

[p. 429]

de dito Hollandsche over sommige planken strijkt. Ik ware dus wél in staat, u een eersten brief, een echten, over de expositie te schrijven, indien....

Indien de expositie geen zes maanden duren moest; indien mijne bedoeling niet was, ze grondig te bestudeeren in praktisch en in aesthetisch opzicht; indien ik derhalve niet bang was, heden dingen te vertellen die ik morgen herroepen moet. Ik bezit de lastige hoedanigheid der oprechtheid, voor zooverre deze laatste menschelijk is. Daarom wil ik niet beginnen met bedrieglijke voorstellingen....

Laat me dan maar beginnen met wat zeker niet bedriegelijk is, en geen zinsbegoocheling van mijnentwege. Na gisteren zoo uitmuntend gegeten te hebben, hebben wij namelijk iets heel goeds gedaan. Wij, dat zijn: de Brusselsche journalisten en hunne confraters der buitenlandsche pers. Wij hebben namelijk een comité gesticht, dat er voor zorgt dat geene pseudo-dagbladschrijvers onze werkzaamheid komen belemmeren en een slechten faam op ons beroep afwerpen, en tevens dat de collega's uit andere landen, die de tentoonstelling bezoeken, behoorlijk ontvangen worden. Dat comité bestaat uit het bestuur van den Brusselschen persbond, door de inrichters der expositie aangesteld, en door de vertegenwoordigers te Brussel van éen blad per nationaliteit. Gekozen werden: de correspondenten van de ‘Frankfurter Zeitung’. de ‘Daily Chronicle’. de ‘Temps’. de ‘Nieuwe Rotterdamsche Courant’ en een Amerikaansche afgevaardigde.

Waar ik u verder niet in bedriegen zou: in 't verhaal van een wandeling door de tentoonstelling. Maar hierbij wensch ik, om bovengemelde redenen, mij bij algemeenhe-

[p. 430]

den te houden. Die waarheden van algemeene orde zijn: weinig tentoonstellingen zullen, aesthetisch, bij die van Brussel mogen vergeleken worden; de gevel der Hollandsche afdeeling is, naar het oordeel van den heer Acker, mijn reeds genoemden tafelgenoot, de schoonste der tentoonstelling, waaronder nochtans zeer merkwaardige; de heer Regout, commissaris-generaal der Nederlandsche regeering, is bepaald de vriendelijkste der commissarissengeneraal; de wegenis der tentoonstelling laat nog veel te wenschen over; ik verloor een overschoen in het slijk van de wijk ‘Brussel-Kermis’; diezelfde wijk, bezocht onder toezicht van collega Fritz Rotiers, is een wonder van smaak en belooft genot: nooit werd het oude Brussel, van de vijftiende tot de achttiende eeuw, met evenveel talent gereconstrueerd; wat was de dag van gisteren heerlijk en het Ter Kamerenbosch prachtig van het terras van den ‘Groenen Hond’, centrum van dat oude Brussel; en, om te sluiten, wat...

Neem me niet kwalijk, maar hier begin ik eene nieuwe alinea. Het geldt immers iets zóó nieuws en zóó ongewoons, dat ik het haast niet schrijven durf: wij komen, namelijk, tegen de opening klaar!

Ik bedoel: uiterlijk althans. Het bestuur en de meeste afdeelingen zullen met hunne gebouwen nagenoeg tegen einde der maand, tegen de opening dus, geheel klaar zijn. En dat is, verneem ik, met nog geene enkele wereldtentoonstelling gebeurd.... Wat of hoe het echter zal zijn binnen-in de gebouwen...., ja, dat hangt natuurlijk van de ten-toonstellers af, en als die niet meêwillen....

Intusschen, en in afwachting van verdere voorbereidende brieven, kan ik u al verzekeren, dat men zich niet

[p. 431]

zal hoeven te vervelen te Brussel, tusschen de maanden Mei en October. Slechts ééne klasse der samenleving zal er zich, naar maag en hersenen over te beklagen hebben, dat er in 1910 te Brussel eene tentoonstelling was: die der journalisten.... Maar des te beter, nietwaar?

N.R.C., 7 April 1910.