Verzameld journalistiek werk. Deel 3. Nieuwe Rotterdamsche Courant maart 1909 - september 1910

[p. 401]

‘Eros Vainqueur’ in den Muntschouwburg

Brussel, 8 Maart.

Het heeft den Brusselaars-uit-de-hooge-wereld in deze laatste acht dagen waarlijk niet aan nieuw genot ontbroken. Op een tijd dat tooneelnoviteiten gewoonlijk geweken zijn - en dat zou men, bij 't heerlijk lenteweder waar we van genieten, tegenwoordig nu juist niet spijtig vinden -, kregen onze kunstsnobs en onze geblaseerde mondaines twee ‘grandes premières’ te smaken, waarvan de éene geheel ‘inédite’. en daartusschenin nog het minder ongewone, maar toch nog wel gaarne-gesmaakte van het halfvastenbal in den Muntschouwburg. Eene week, dag op dag, na de gebeurtenis-‘Chantecler’. mogen wij de gebeurtenis-‘Eros Vainqueur’ aanstippen.

‘Gebeurtenis’ is, voor 't speciale wereldje der Brusselsche aristocratie, die van naam en die van intellect, geen te sterk woord. Evenals de ‘gloriole’. de ‘panache’ van Rostand een onweerstaanbare reden was om bij ‘Chantecler’ vooral toch niet afwezig te zijn, hadden de adellijke hoedanigheden van den auteur van ‘Eros Vainqueur’. veel meer nog dan zijn, velen onbekend, muzikaal talent, het in zich, dat hij door alle titeldragers te Brussel moest gehuldigd worden. En daar we dit jaar door het bestuur van den Muntschouwburg nu juist niet met nieuwe muziekdrama's overladen werden, was deze ‘Eros’ te meer welkom, ook voor niet-barons.

Misschien wel vooral voor niet-barons. Immers, Pierre de Bréville, die op eene lyrische fantazie van wijlen Jean Lorrain dit muzikale sprookje dichtte, is den letter-

[p. 402]

kundige niet meer dan den musicus een onbekende. Enkele jaren leverde hij in ‘Le Mercure de France’ fijn-gestelde ‘chroniques musicales’. en wie hem daarin volgde moest deze eerste uitgebreide praestatie - ik bedoel ‘Eros’ - zeker interesseeren. Nooit verzweeg hij er zijn groote bewondering in voor den Belg, die het hoofd der jongere Fransche muziekbeweging werd: voor Cesar Franck. En tevens zijne liefde en zijne hooge waardering voor Vincent d'Indy, voor Paul Dukas, voor Claude Debussy. Bij een jong toondichter gaat bewondering nooit of zelden zonder het ondergaan van invloeden. Kon men dus op voorhand wel eenigszins raden, wat van ‘Eros Vainqueur’ te verwachten was, dan kon men zich tevens afvragen welke nieuwe stem in het koor zijner beroemde voorgangers Pierre de Bréville brengen zou, welke verandering, welke eigenheid, welke persoonlijkheid hij in het onontkomelijke schoolsche als zijn geluid, als zijn onvreemdbaar eigendom zou doen gelden. Dat personeele geluid heeft nu, tot onze vreugd, gisterenavond wél geklonken, al is het nu ook heel broos en zóo weinig forsch!...

Al dadelijk bij de eerste noten werd men het gewaar: de bijval en ook wel het zeldzaam-nieuwe van ‘Pelléas et Mélisande’ heeft niet meer Pierre de Bréville dan de meeste jonge schrijvers der jongste Fransche dramatische muziek met vrede gelaten; Debussy heeft in de Fransche muziek een nieuw chauvinisme geschapen; de jonge toondichters scharen zich onder zijne vlag tegen de zware, zwoele, bevangende orchestratie der Duitschers, tijdgenooten van Richard Strauss. Zij vergeten het voorbeeld, dat een Moussorgski voor Debussy geweest is, om aan de schrijfwijze van dezen laatste de zuiverst Fransche hoedanigheden toe te kennen: klaarte, distinctie, eenvoud, - die men helaas

[p. 403]

ook bij Massenet ondergaat, met, ik erken het, eene grovere zinnelijkheid en eene onuitstaanbare zoetheid. Evenals Debussy dus zet Bréville in op een thema van schaars drie noten, laat zijne harmoniseering grootendeels bestaan uit het ontwrichten en combineeren van een zeldzaam-klinkend akkoord, en geeft verder in zijn orkest de grootste rol aan het strijkkwartet en de harp, aan de pijpen en aan sourdine-hoornen. In ‘Pelléas’ klonk dit alles vrij nieuw en was het werkelijk pakkend; na ‘Ariane et Barbe-Bleue’. en zelfs na ‘Monna Vanna’. waar ik hier verleden jaar over schreef, werkt het wel een beetje wrevelig, want men wordt er al te veel den opzet, het systematische in gewaar. Daarbij komt dat bij Bréville de ingeniositeit, het verrassende impressionisme, en de zeldzame dramatische zin van Debussy ontbreken, en dat zijne bedrevenheid geenszins den indruk van het ‘schon-dagewesene’ verdrijven kan.

Daarentegen heeft, zooals ik zei, Bréville wél eene persoonlijke beteekenis: in de melodische vinding namelijk. Waar Debussy er gaarne van afziet en zich tevreden stelt met stipte en uitdrukkelijke melopee, durft Bréville werkelijk ‘zingen’. En... ik kan er niet aan doen, maar hier denk ik weer aan Massenet, een verfijnde Massenet, die voor zichzelf op zijne hoede zou zijn, en bang zou zijn aan meester Debussy te mishagen....

Aldus, naar mijn eersten - en geenszins slechten - indruk, deze ‘Eros Vainqueur’. door Pierre de Bréville gedicht op het, vast zeer dichterlijke, maar conventioneel-sprookjesachtige libretto dat Jean Lorrain ervoor schreef. Er komen daar eenige typische, meer-reëele tooneeltjes in voor, die mij, ook in de muziek, lieten ver-

[p. 404]

ademen. En ik vroeg me zelfs af, of niet langs dien kant een uitweg lag voor den, dan toch wel heel grooten, ál te grooten invloed van de Maeterlincksche dramaturgie, waar, naar den geest, zelfs Lorrain's sprookje onder gaat. Maar ik waag het natuurlijk niet, hier als raadgever op te treden....

N.R.C., 9 Maart 1910.