Verzameld journalistiek werk. Deel 3. Nieuwe Rotterdamsche Courant maart 1909 - september 1910

[p. 348]

‘Adam in ballingschap’ te Brussel

Brussel, 17 Januari.

Het is, na de honderd-en-zooveelste opvoering van ‘Adam in Ballingschap’ door ‘Het Tooneel’, de tijd niet meer om nog in lange beschouwingen te treden aangaande het ‘Treurspel der Treurspelen’ en de vertolking ervan door het gezelschap Royaards. Deze regelen schrijf ik dan ook alleen neer, om vast te stellen hoe ook ten onzent, in Vlaanderen, de vertooningen ervan zijn meegevallen. Royaards en zijne makkers, en vooral Mevrouw Royaards hebben Vlaanderen, zonder heel veel moeite veroverd. Geen wonder ook: het aloude land der rederijkers, het geboorteland van praal en fantazie, was al zoolang van echte tooneelspeelkunst verstoken. Ik heb alle respect voor onze, soms waarlijk heel knappe, Vlaamsche tooneelspelers. En ik neem zelfs graag aan, dat een tooneeldirecteur geen geld verliest aan zijne onderneming. Maar ten onzent zijn de schouwburgbestuurders zoozeer door sukses- en z.g. ‘spektakel’-stukken verwend, dat onze acteurs al heel weinig gelegenheid hebben, te toonen wat ze inderdaad kunnen, en dat ons publiek, aan gemakkelijk genot, aan genot zonder inspanning, gewoon, liefst thuis blijft als er werkelijk iets hoogers, iets beters geboden wordt. Hetgeen de directeurs toelaat te zeggen: ‘gij ziet wel dat het publiek geen kunst wil’, de acteurs belet zich met wijding aan hun werk over te geven, en de werkelijke, meer ontwikkelde tooneelliefhebbers wrevelig en pessimistisch stemt, en weigerig maakt als er, bij ongeval, werkelijk eens iets goeds geboden wordt door een inlandsch bestuurder.

[p. 349]

Des te gretiger grijpen dan die liefhebbers naar de gelegenheid, als hun eene vertooning wordt aangekondigd van werk, dat door een goede faam al is voorafgegaan. Zoo ‘Adam in Ballingschap’ door het gezelschap Royaards. En zoo komt het dat Vondel's treurspel tot viermaal toe kon worden opgevoerd te Antwerpen, dat het daarna in Gent op bijval onthaald werd, dat het Vrijdag in eene kleine stad als Mechelen werd gespeeld, gisteren te Brussel ging, en morgen te Leuven voor het voetlicht komt.

Tot mijn spijt moet ik echter zeggen, dat de Brusselsche vertooning van gisterenavond niet geweest is, wat ze had kunnen zijn. Wie ze had ingericht weet ik niet. Maar wél weet ik dat geen enkele affiche ze had aangekondigd, dat er in de bladen de aandacht niet op gevestigd werd en dat de voorbereiding ervan nul was. Het tooneel der ‘Patria’-zaal is dan ook voor zulke voorstellingen geenszins geschikt. En, tot overmaat van ongeluk: in diezelfde zaal had eene matinée plaats gehad, die te lang had geduurd om nog in tijds de décors voor ‘Adam’ te kunnen planten. Zoodat het stuk gespeeld werd half in het décor van De Moor en half in dat van den meneer die voor de ‘Patria’-zaal gewerkt had. Langs dien kant dus: mislukking. En daarenboven: eene driekwart-ledige zaal, door gebrek aan propaganda.

Behalve dat is het werkelijk heel, heel mooi geweest. Maar hier kan ik verder zwijgen, nietwaar? Gij weet beter dan ik hoe het stuk vertolkt wordt! - Laat mij alleen nog het heel groote sukses aanstippen van Mevrouw Royaards en den heer Cauwenbergh, en den wensch uiten dat zij spoedig met ‘Adam in Ballingschap’ mogen terugkeeren; maar dan in eene beter-geschikte zaal, waar ook de noodige

[p. 350]

verlichting - gisteren heel gebrekkig! - kan worden aangebracht, het décor behoorlijk geplant, en de vertooning verzorgd zooals in Holland en in Antwerpen. En dat men dan ook wat meer ruchtbaarheid geve aan de zaak, berichten sture naar de pers, of... deze laatste tenminste uitnoodige.

N.R.C., 18 Januari 1910.