Verzameld journalistiek werk. Deel 3. Nieuwe Rotterdamsche Courant maart 1909 - september 1910

[p. 332]

Nog: na de drukte

Brussel, 27 December.

Een jonge vriend van mij, een letterkundige die brandt van verlangen naar roem, slaat mijne deur open, een stoel omver, zijn hoed op mijn werktafel; daarna beziet hij mij verwilderd in mijne oogen, en verklaart met wrokkige stem: - ‘Ik ben woedend!’

Met een gebaar en een beteekenisvollen glimlach doe ik hem begrijpen, dat ik het al heb gemerkt. Hij gaat dan ook, wat kalmer, voort:

- ‘In mijne plaats zoudt ge 't ook zijn. Stel u maar voor. Gisteren ontmoet ik X, den dichter, en die zegt me smalend: “Neen, ik had niet gedacht dat gij het daar zoudt gaan zoeken! Eene populariteit van zulken rang! Dergelijke beroemdheid! Waarom op uw rug geen bordje gaan hangen met den titel van uwe verzamelde werken?” - Half gekwetst, (ik ken den nijd van X!) maar nog meer verbaasd, druk ik met oogen en wenkbrauwen de levendigste vraagteekens uit. - “Wel ja,” gaat hij voort, “in de kinematograaf der Nieuwstraat! Ik had het van u niet verwacht, jongen!” En lachend was hij af... Den heelen avond heb ik daarover loopen tobben. Feitelijk begreep ik hem niet. Wanneer was ik het laatst in die kinematograaf geweest? Waren goede vrindjes weer zoo maar wat gaan vertellen?..... Ik sliep er maar eens over heen; en vanmorgen dacht ik nog alleen dat X me had willen mystifiëeren; als ik Y ontmoet, den beeldhouwer, die me spottend beziet, en schuddebollend:

- “Neen, mooi hebt ge 't niet gedaan, hoor! Ik heb

[p. 333]

nooit hoog opgeloopen met uwe plastiek, maar twijfelde dan toch niet aan uwe elegantie, aan de gratie van uw gebaren. Ditmaal hebt ge veel te scherp gedaan. En dan, dat telkens en telkens maar heftig omkijken naar links. En dat driftig zwenken van uw bovenlijf! En dat springen buiten alle evenwicht! Neen, ik stel me voor, dat, was ik het geweest!....” Weer sta ik verbaasd. “Wel ja,” gaat hij voort, “in de kinematograaf der Nieuwstraat!” En ook hij lachend af....

Dan ben ik-zelf naar de kinematograaf der Nieuwstraat gegaan, en... Neen, het is om uit je vel te springen! Stel u voor: de begrafenis van Leopold II, voorbijdansend bij de ijzeren klanken van eene aêmechtige piano die Chopin's treurmarsch verkracht, en - ik, voorbijwippend; ik, vastgegrepen door een politieagent; ik, achteruigeduwd door een burgerwacht; ik, in de gekste houdingen, hand aan mijn afwaaiende hoed, allerwanstaltelijkst, van onder de paardepooten heenspringend, ineens gedrochtelijk groot en dan weêr heel heel klein; ik, belachelijk, daar loopend als een gekkeman, behandeld als een misdadiger en me voordoend als een hansworst.... Maar ik zal me wreken; ik span een proces in! Ik ben meerderjarig en ongehuwd: eenige meester dus over mijn persoon. Niemand heeft recht op mij, zelfs niet op mijn schim, a fortiori niet op mijn beeltenis.....’

Ik doe een kalmeerend gebaar:

‘Arme jongen,’ zeg ik, ‘wat moet de koning dan wel zeggen? Moest iemand ooit op decorum en majesteit uit zijn: dan toch koning Albert! Hewel, ook ik ben in de kinematograaf geweest, heb de koninklijke begrafenis gezien, en - hebt ge gemerkt dat Albert van België er tweemaal, weinig

[p. 334]

nobel, zijn neus op snuit, en elders, buiten alle protokol om, in zijn haar krabt? Gij woedt, om uw gebrek aan kinematografische elegantie; hebt ge dan Albert's steek niet zien druipen? Gij raast, niet zoozeer omdat de politie u onzacht behandelde, dan omdat iedereen het thans kan vaststellen. Maar wat zullen onze naneven van binnen een paar honderd jaar denken van ons loyalisme, van onze eerbied voor onze koningen, als zij zullen zien, dat wij ze, zelfs zonder parapluie, door den plasregen traag door de stad leiden, met de bedoeling ze eere te bewijzen? Wie zal ooit willen gelooven dat onze hoogste eerbetuiging bestaat in de waarschijnlijkheid eener longcatarrh?..... En gij durft klagen, gij!....

‘Maar niet alleen in de kinematograaf moest koning Albert reden tot rechtmatige verwoedheid vinden. Zie eens hoe de kranten hem behandelen!... O ja, ik weet: hij heeft eene ‘bonne presse’. Ieder is vol lof voor hem. Tot de socialisten toe, die alleen vinden dat hij een ‘bourgeois’ is. Alsof dit geen deugd was voor een twintigste-eeuw-koning! Maar waarover loven ze hem vooral? Wat vinden ze 't meest in hem te prijzen? Allerlei zaken die den koning zeker het minst aangenaam zijn! Ik zwijg nog over de gouwsche pijp en de flesch Lambiek zijner werkzame namiddagen: eene menschelijke zwakheid, die hem in de oogen der burgerij wel sympathiek moest maken, maar aan 't koninklijke prestige zeker geen luister bijbrengt, - zooals een nauwgezet koning toch van al zijne daden moest wenschen. Maar dàt zie ik over het hoofd. Er is erger, vooral voor Albert. Stel u maar even voor. Prinses Louise, dochter van Leopold II, heeft de verkeerde

[p. 335]

gewoonte overtollige schulden te maken. Die schulden beloopen evenveel als gezegd wordt in het koninklijke testament, dat ze moet erven. De schuldeischers vinden het natuurlijk een buitenkansje, dat ze weer in hunne fondsen komen gaan. Maar de prinses bedenkt dat in dat geval heel haar toekomend fortuin haar tusschen de vingeren wegdropt, Zij protesteert. Processen in 't vooruitzicht, waar de Belgisch-koninklijke naam natuurlijk niet bij winnen kan. Wat doet nu koning Albert?

Om nieuw schandaal te vermijden - ik begrijp dat hij er genoeg van heeft! - verzoekt hij prinses Louise weêr maar haar gewoon gezelschap te gaan opzoeken, en verbindt zich, in afwachting van definitieve verrekening, zelf de schulden uit te betalen. En dat vindt de pers prachtig, looft den nieuwen koning. Maar Albert zelf: denkt gij dat hij het plezierig vindt? Albert is arm, weigert vermeerdering der civiele lijst, die, meent hij, al zwaar genoeg op het volk drukt. Maar dat maakt de nobele daad voor hem niet prettiger. En ik verzeker u wel, dat hij de sympathie, die er uit ontstaat, wat duur betaald vindt!

‘Een tweede voorbeeld. Koning Leopold, die meende, heel rechtzinnig, dat hij maar vijftien millioen bezat, en wien men er, bij een eerste nazien der rekeningen, het dubbel ontdekt, - heeft niet noodig geacht, zelfs maar een halven cent na te laten aan zijn personeel. Albert nu vindt dat een beetje weinig en zegt aan zijne nichten Louise, Stefanie en Clementine dat ze de diensten, van die dienaars toch wel mochten erkennen. Maar de prinsessen vinden dat ze al weinig genoeg erven, en antwoorden vermoedelijk, op zijn Brusselsch: “Zut!”, hetgeen een volslagen gebrek van toebijten beteekent. Albert nu wil

[p. 336]

geen gemor in de nagedachtenis van zijn voorganger. En er staat hem dan niets anders meer te doen dan: zelf te betalen... En weêr steken de kranten de loftrompet; weer wordt de koning in de lucht gestoken. Als hij echter weêr op de aarde terecht komt, bemerkt hij dat hij heel wat bezuinigingen zal moeten doen, blijft hij tegen dien prijs zijne populariteit betalen...

Zijne populariteit! Reeds wordt ze ondermijnd door allerlei geruchtjes: de koning heeft onder zijn leermeesters een Calvinist gehad; zijne opleiding was wel heel erg liberaal getint; wel gaat hij getrouw naar de mis, - maar zie eens dat zinnetje over leerplicht, in de troonrede! En staat het niet vast dat hij de rechten der Vlamingen heel genegen is? En dan die democratische verzuchtingen! En zelfs die flesch Lambiek! En stel u voor: een gouwsche pijp!...

- Ziedaar, jonge vriend, wat populariteit kost. Gij zijt door de kinematograaf vereeuwigd en klaagt alleen erover, dat het niet heelemaal naar uw zin gebeurde, dat het niet ging zonder eenig nadeel. Arme jongen, wat moet koning Albert dan wel zeggen!....’

N.R.C., 29 December 1909.