Verzameld journalistiek werk. Deel 3. Nieuwe Rotterdamsche Courant maart 1909 - september 1910

[p. 310]

Koning Leopold †

Onze correspondent te Brussel schreef ons gisteravond:

Ligt het aan mij? Sta ik er te dicht bij, te zeer midden in? Mijn indruk wil niet veranderen. Hoe de bladen spreken van ‘nationalen rouw’ en ‘algemeene verslagenheid’, ik heb er vooralsnog niets van gevoeld: die rouw is uiterlijk, die verslagenheid oppervlakkig. Vanavond hoorde ik in een winkel: ‘Ja, we verliezen de bals van het hof; maar we hebben den rouw van het hof, en dat is een vergoeding.’ Dit werd zoet-glimlachend gezeid. Brussel is, nietwaar, een stad van winkeliers....

Daar is, om den middag, wel is waar de opvlamming van het incident-Vaughan geweest. Het socialistisch blad ‘Le Peuple’ en een paar liberale bladen hadden de lont aangestoken. Ik vertelde u na, wat daarvan te gelooven valt. Daarvan weten we nu wat afdoend gebeurd is: de zegels werden waarschijnlijk niet gelegd in de villa der barones, maar een boedelbewaker - of hoe heet zoo'n waardigheidsbekleeder? - werd in elk geval aangesteld. Verder is het uitdrijvingsmandaat uitgevaardigd en mevrouw Vaughan keert morgenochtend, om 8.23 uur, naar haar vaderland terug. En daarmeê is, wij hopen het van harte, het schandaal afgeloopen....

Verder brengen ons de avondbladen eenig belangwekkend nieuws: 's konings lijk wordt morgen, Zaterdag, -avond naar 't Paleis te Brussel overgebracht. Het zal noch gebalsemd, noch den volke getoond worden. De wensch van Leopold II is, zeer eenvoudig begraven te worden, - waar natuurlijk niets van komt: eene plechtige begrafenis

[p. 311]

zal Woensdag plaats grijpen. En Donderdagmiddag, klokslag twaalf, zal koning Albrecht I den grondwettelijken eed afleggen.

Belangrijker is wat we thans weten over 's konings testament en over zijne kunstschatten. Wat men vreesde is niet gebeurd: de koning heeft zijne dochters niet onterfd. Hij laat hun echter niet meer na dan, naar zijne eigen woorden ‘haar toekomt’, d.i., in zijne bedoeling, wat zijn vader hemzelf heeft nagelaten: een kleine twintig millioen. Voor wat zijne kunstschatten aangaat: het Staatsblad bevatte vanmorgen iets verbluffends, eene acte, nl., dragende stichting der ‘Compagnie foncière, industrielle et commerciale pour la conservation et l'embellissement des sites’, eene naamlooze vennootschap waar Leopold II de voornaamste aandeelhouder van is, en waarin zijn deel bestaat... uit de thans tentoongestelde schilderijen en meubelen, uit den inboedel zijner paleizen, uit zijne bibliotheek en verdere verzamelingen. Zoodat er niets meer te verkoopen valt! Eene ‘solution élégante’, zooals een mathematicus zou zeggen, van deze leelijke kwestie: een koning die tot zelfs zijne familieportretten verkoopt.... Nu is echter de vraag: aan wien zullen de aandeelen gaan?...

En om de nieuwtjes te eindigen: daar waren natuurlijk plechtige vergaderingen van Kamer en van Senaat, waar minister Schollaert en voorzitter Cooreman en Simonis het woord voerden. Ook eene bijzondere zitting van den gemeenteraad, waar burgemeester Max namens de stad, wethouder Leurs namens de liberalen, de heer Bauwens namens de progressisten, de heer Théodor namens de katholieken en gezel Huysmans namens de socialisten het woord voerden.

[p. 312]

Kamiel Huysmans, ook bij u, als algemeen secretaris van het internationaal bureau der S.D.A.P. bekend, sprak volgende, beteekenisvolle, en malgré tout waardeerende woorden uit: ‘Op éen punt zal het oordeel der geschiedschrijvers van nu af aan hetzelfde blijven: Leopold II heeft van zijne machtige vermogens gebruik gemaakt om te zijn en te blijven: de koning der grootburgerij. De bijzondere toestand van België als kleine neutrale natie, heeft hem niet belet, op het politiek tooneel van de moderne wereld, de rol te spelen van keizerrijkstichter. Stuk voor stuk heeft hij een grooten staat geschapen, en hij is er in geslaagd, den tegenstand van machtige tegenstrevers te weren, de middelmatigheid van vreezige geesten te weêrstaan, de gevaren van deze stoute politiek tegelijk uit zijn weg te ruimen.

Hij is éen dier helden geweest waar Carlyle van spreekt, die recht voor zich uit gaan, die niets kennen dan het te bereiken doel, die zich niet om humanitair gevoel of om conventioneele overlevering bekommeren. Hij kende geen oordeel dan het zijne. Zulke oprechtheid is niet zonder ons te bevallen.’

Ziedaar wel hier en daar strenge woorden: zij komen uit socialistischen mond. Maar zouden ze juist daarom de aandacht onzer geblaseerde en wufte bevolking niet verdienen?... De bladen, ook deze die voor den dooden koning niet malsch zijn - en zij zijn niet schaarsch, in elke partij - wijden hem hoofdartikels waarin zijne groote hoedanigheden geloofd worden. Maar het Brusselsch publiek leest alleen de nieuwsjes, voorloopig althans. En die nieuwsjes zijn, met de loopende begrippen van eerlijkheid, voor den koning niet alle heel gunstig... Is het daaraan

[p. 313]

te wijten dat de rouw wél in de winkelramen, maar niet in de harten huist?....

Ik ontvang daareven het avondblad van de N.R.C., waarin ik lees dat barones Vaughan uitkomstig zou zijn uit Leuven, en de dochter van een concierge. Hier in België liep zelfs het gerucht dat ze de nicht was van het socialistisch Kamerlid Prosper van Langendonck (niet te verwarren met den dichter!) Dit alles is onnauwkeurig: Caroline Delacroix - anderen noemen haar Bauer - is afkomstig uit Frankrijk: het vaderland waar ze morgen weêr heenreist, tot groote rust van België. Haar huwelijk met Leopold II werd te San Remo ingezegend.

N.R.C., 18 December 1909.