Verzameld journalistiek werk. Deel 3. Nieuwe Rotterdamsche Courant maart 1909 - september 1910

[p. 287]

De nieuwe burgemeester

Brussel, 9 December.

Wij hebben dus een nieuwen burgemeester: het heeft den koning beliefd, tot het eerste ambt in de hoofdstad den jongsten wethouder te benoemen: Mr. Max, advokaat, schepene van onderwijs. De heer Max is jong, maar daarom geenszins revolutionair. Integendeel: breekt hij de traditie al, door geenszins op burgemeester Buls en De Mot te gelijken, hij knoopt ze weer aan door, éen der jongsten in de politieke fractie, trouw als zijne voorgangers deel uit te maken der partij door een Frère-Orban en een Graux, voorgestaan, zonder vooruitstrevende kleur, in alle gematigdheid.

De heer Buls was oud-liberaal in alle strengheid, hoekig en stokkig als zijn persoon. De heer De Mot, die een ronden en plooibaren rug had, was het joviaal en een beetje geblaseerd, opportunistisch overigens, toegevend steeds voor tegenstrevers, een beetje ‘kan-me-niet-schelen’, een beetje... op zijn Brusselsch, en uit gewoonte; toen hij in feite opgehouden had, een strijdend politicus te zijn, had hij passief de nieuwe stroomingen over hem heen laten gaan, kwasi-onverschillig; zijn geest had de nieuwe gedachten en nooden niet verwerkt; hij stond tegenover democratie en vérgedreven anti-clericalisme een beetje als een vreemdeling, die wel begrijpt, maar innerlijk weinig bewogen wordt. De heer Max ook is oud-liberaal, en dankt dáar waarschijnlijk zijne benoeming aan. Het is overlevering dat de burgemeester in dát tintje van het liberalisme gekozen wordt. Hij, een nieuw-gekomene in den raad en de laatst-benoemde onder de wethouders, wordt verkozen boven

[p. 288]

anderen, die meer vooruitstrevend zijn. Hetgeen niet zeggen wil dat hij oud-liberaal bleef, om zeker te zijn van zijne burgemeestersbenoeming; want ik geloof niet dat hij het deed uit sluwheid, berekening en arrivisme: daar ziet hij te rond, te goedmoedig en te schalks voor uit.

Wie niet tevreden is: schepene Lemonnier. Deze is de oudste wethouder, en deed als dusdanig dienst van burgemeester sinds het afsterven van den heer De Mot. Velen dachten dat hij door den koning in dat ambt zou behouden blijven. De heer Lemonnier immers, behalve dat hij een uitmuntend bestuurder der openbare werken is, hetgeen in eene stad als Brussel wel van beteekenis mag heeten, scheen het best den tegenwoordigen geest der meerderheidspartij te vertegenwoordigen. Het moet niet ontveinsd: het Brusselsche liberalisme helt over, gelijk overigens overal in ons land, naar progressisme en zelfs radicalisme. Niet alleen in de Kamer winnen de liberalen veld, omdat ze aan demokratische hervormingen toegegeven hebben. Daar is nu bij vele onzer liberalen ondergrond van opportunisme, van noodzakelijkheid bij; zonder geestdrift echter gaven zij, in een land van nijverheid, waar het proletariaat een belangrijke oeconomische rol speelt, aan den tijdgeest toe. In onze groote steden is het oud-liberalisme nog zeer levend bij de oudere geslachten; een ‘mariage de raison’ bleek hier echter noodig met progressistische groepen der partij, wilde men het liberalisme in het leven houden. En evengoed als de katholieke partij nieuwe krachten heeft geput in de verjongingskuur door de volgelingen van Helleputte bewerkt, evenzeer had de niet-socialistische linkerzijde het hoofd boven water gehouden, en was zelfs een geduchte mededingster naar de regeering geworden, dank

[p. 289]

zij de schakel Janson-Féron-Lorand, die toeliet met een vooruitstrevend, niet algemeen-aangekleefd, maar noodwendig-bevonden kiesprogramma gezamenlijk, en aldus sterk, voor den dag te treden.

Die nieuwe geest, die misschien theoretisch tot buitensporigheden kan leiden, maar inzake bestuur vooralsnog vrij onschuldig gebleken is, vond, zooals ik zei, te Brussel in Maurice Lemonnier zijn zuiversten vertegenwoordiger. Hij hadde hem, als burgemeester, misschien wel gediend, daar hij er den steun der socialisten, in het schepencollege vertegenwoordigd door Grimard, zeker bij won; wat nu juist geen waarborg van goed bestuur, maar toch de verzekering van gemakkelijk bestuur was; iets dat, in het belang van den burgemeester, niet valt te misprijzen... Maar de traditie heeft er anders over beslist: verbluffend ras - Gent wacht reeds een geheel jaar op een burgervader! - werd de heer Max benoemd. En nu is de heer Lemonnier, wel wat heel weinig grootmoedig, woedend: hij en Grimard treden als schepene af, en de eerste moeilijkheid, die Max op zijn burgemeestersloopbaan vindt, is: een krakeel, zooniet eene scheuring, in de partij waartoe hij behoort, en waarmede hij... regeeren moet, met de verwikkeling dat de katholieken, nu er toch moet herkozen worden, evenals de socialisten een vertegenwoordiger in het schepencollege gaan vragen...

Is de zaak nu van wereldbelang? Ach neen, en de glimlachende burgemeester Max zal er wel een middeltje op vinden, om ze te vereffenen. Het mag nu waar zijn dat de heer Lemonnier zijn collega Max van zijn ontslag verwittigd had indien hij, Max, werd benoemd - eene kleingeestigheid waar wel niemand den heer Lemonnier geluk meê wenschen

[p. 290]

zal, - dat kon voor den heer Max bezwaarlijk een reden tot weigeren zijn: niet iederen dag heeft men kans, burgemeester van eene stad als Brussel te worden!

Gij weet dat de hoofdstad heel fier is op hare bestuurlijke autonomie. Heel dikwijls - en nog onlangs in de zaak-Kunstberg - hebben regeering en koning het bij den wil van den Brusselschenburger moeten afleggen. Is het misschien dáár aan te wijten dat kabinetshoofd Schollaert en koning Leopold zich verhaast hebben, den heer Lemonnier, een schepene van openbare werken nog al, en die het ongeluk had geen traditioneel-liberaal te zijn, terzij te stellen voor den heer Max, die wél in de burgemeesterlijke overlevering was en van wien door zijne nieuwheid in de bestuurlijke ambten meer plooibaarheid onder eischen uit hoogerhand is te verwachten? Of zou het, zooals een blad beweert, dan tóch waar zijn, dat de heer Max benoemd werd, omdat hij Vlaamsch kent, hetgeen niet het geval is met zijne mededingers? Maar dat ware toch ál te schoon, nietwaar?

N.R.C., 10 December 1909.