Verzameld journalistiek werk. Deel 3. Nieuwe Rotterdamsche Courant maart 1909 - september 1910

[p. 283]

Afwijkingen

Brussel, 6 December.

Een Brusselaar van het oude ras; een man dien men moeilijk appelen voor citroenen verkoopt en zelfs de arme, ziekgele sinaasappelkens dezer Sinterklaasdagen uit citroenen te onderscheiden weet; een vrijgeest die geen geloof, en zelfs geen bijgeloof heeft, dan in wat hij met zijne oogen zien en met zijn vingeren betasten kan, hoorde ik vanmiddag, op klokslag twaalf uur, toen de kellner juist het licht aanstak in het lokaal waar wij beiden lunchen zouden, op volgende wijze luidop denken. Hij sprak:

‘Ik denk luidop, hetgeen niet normaal is. Waarom ik luidop denk? Waarschijnlijk omdat Léon het licht aansteekt op een oogenblik dat de dag het klaarst moest schijnen... Zaterdag, vier December, kregen wij een onweertje als hadden wij dien dag vier Augustus geschreven. Wat erger wordt: de donder viel op de woning van de barones Vaughan, bijzondere vriendin van den koning, alsof het toeval waarlijk iets meer wilde worden dan toeval... Vanavond zingt hier te Brussel Antoon van Rooy weer de Meistersinger, en mijne vrouw, die, vóor twee jaar nog, Wagner niet luchten kon, ligt te zuchten als een os die heel den dag in den ploeg gespannen was, omdat ze niet kan gaan luisteren, daar ze... een kinderziekte heeft: roodvonk... Ik heb een lamsribbetje besteld, en de kok heeft zijn best gedaan er een reeboksmaak aan te geven...’

Hij keerde zich naar mij om:

‘Vindt gij dat natuurlijk, mijnheer?’ vroeg hij.

Ik antwoordde:

[p. 284]

‘Mijnheer, Léon, onze kellner, doet zijn best om een politicus te gaan gelijken, namelijk August Beernaert. Genoemde August Beernaert werd dezer dagen in de Kamer op gejouw ontvangen, omdat hij door wilde gaan voor den aartsvader van den persoonlijken dienstplicht, dien hij vroeger nochtans hartstochtelijk bekampt heeft. En vermits we op politiek terrein zijn, wist ge, dat op taalkundig gebied, het oordeel van Schollaert, eerste-minister, Carton de Wiart, Franschschrijvend letterkundige en volksvertegenwoordiger, en Woeste, staatsman, opweegt tegen dat van prof. W. De Vreese, bestuurder der Koninklijke Vlaamsche Academie, over de vraag of we Vlaamsch, dan wel Nederlandsch spreken? Schollaert, Carton en Woeste zeggen: wij spreken Vlaamsch. Woeste zegt zelfs dat hij het dagelijks doet, al weet ieder dat hij niets dan Fransch kent. Wat beteekent tegenover zulke bevoegdheden het oordeel van een hoogleeraar in de Nederlandsche taal, oud-meewerker aan het groot woordenboek der Nederlandsche taal, die nog onlangs in voornoemde Academie, die ‘Vlaamsch’ heet alleen omdat zij uit Vlamingen bestaat, maar de Nederlandsche wetenschap behandelt, d.i. wetenschap in de taal van Noord- en Zuid-Nederland, in Vlaanderen als benoorden-Moerdijk gesproken, die onlangs, zei ik, in de Koninklijke, officiëele, zelfs maar al te officiëele Vlaamsche Academie de benaming ‘Nederlandsch’ verdedigde met heel veel belezenheid, en met een ijver dien hij wel mocht sparen, vermits toch niemand het tegenspreken zou, tenzij menschen, die hunne bevoegdheid op de gekste argumenten, en hoofdzakelijk op onkunde steunen.

De oude Brusselaar lei zijn vork neer:

‘Zijt gij een professor, mijnheer?’ vroeg hij. ‘Ik

[p. 285]

had het moeten raden aan uw baard, aan uw bril, aan...’

‘Integendeel,’ zei ik; ‘ik ben journalist.’

‘O!’ riep hij nu in verrukking uit; ‘dan zult u mij misschien kunnen uitleggen waarom de Kunstberg, die zoo mooi moest worden, zoo leelijk uitvalt. Ik ben er daar straks voorbijgekomen. Voor een paar weken had ik waarlijk gehoopt dat van den hoop steengruis, die éen der zijden van den Berg-van-'t Hof uitmaakt, iets kunstigs terecht kwam. Ik heb nogal vertrouwen in de Parijsche bouwmeesters, die men er heeft voor over laten komen. Maar nu zag ik dat men van de terrassen iets als spergelvelden heeft gemaakt; en of de hondenhokken, die de wanden moeten uitmaken, wel verdienen de omheining van een “kunstberg” te zijn...’

Nu moest ik om de nuchterheid van mijn Brusselaar wel wat lachen.

‘Gelooft gij dan waarlijk nog aan de eigenlijke, onmiddellijke, etymologische beteekenis der woorden?’, vroeg ik. ‘Niet omdat de gruishoop van den Berg-van-'t Hof een Kunstberg heet, is hij gedwongen, een Akropolis te worden! Daarbij, bouwmeester Maquet, die hem ontwierp, is sedert een week dood. Dat geeft aan de tegenwoordige architekten alle vrijheid terug, niewaar?... Ach, de logische beteekenis der benamingen! Zoudt ge willen gelooven dat de toegang tot de tentoonstelling van 1910, die internationaal heet te zijn, vooral aan de buitenlandsche pers zóo moeilijk wordt gemaakt, dat de correspondenten der groote bladen uit het buitenland er niet alleen in hun arbeid belemmerd worden, maar zelfs gaan twijfelen aan de internationale bedoelingen der inrichters?

Mijn Brusselaar scheen me niet goed te begrijpen.

[p. 286]

Maar toen kwam de kellner met den schotel, dien ik besteld had, en dien hij op mijn bord uitgoot. Mijn tafelgenoot glimlacht, wees op het geurige, dampende mengsel, en zei:

‘Wij leven in een tijd van hutsepot, vindt u niet?’

Ik echter wees op wat overbleef van zijn lamsribbetje, dat een reeboksmaakje wilde hebben en ‘of van afwijkingen,’ sprak ik, bizonder fijn.

N.R.C., 7 December 1909.