Verzameld journalistiek werk. Deel 3. Nieuwe Rotterdamsche Courant maart 1909 - september 1910

[p. 232]

Pol de Mont over Fransch-Vlaanderen

Brussel, 10 October.

Als ge 't nog niet wist zal ik het u vertellen: wij hebben sedert een kleine maand te Brussel een ‘Vlaamsch Huis’; een der heerlijke gildenhuizen van de groote Markt werd door capitalistische Vlamingen der hoofdstad, die zich in een naamlooze vennootschap vereenigd hebben, gehuurd, in koffiehuis met daarbij behoorende feestzaal ingericht, en nu kunnen de flaminganten in hun eigen lokaal nationale, of - hunne Germaansche afkomst indachtig - Duitsche bieren verorberen tusschen Gobelin-muren met Teniersboeren en Hobbema-landschappen; ‘Het Land van Aelst’ evengoed als ‘de Nieuwe Rotterdamsche Courant’ uit de hand ontvangen van bevallige bar-maids (hoe zeggen ze dat nu ook in 't Hollandsch? Bij ons noemt men dat ‘serveuses’); en, wegdroomend in een grootsch visioen van het episch verleden, zich gemakkelijk inbeelden, gevleid op gastvrije Vlaamsche stoelen, dat ze vrijheidsminnende keerlenscharen voorbij hooren tiegen bij elke fanfaremaatschappij die over de markt komt: eene gebeurtenis die, van den Zaterdagavond tot den Maandagmorgen, om het kwartier op de Markt voorkomt.

We hebben dus een eigen, Vlaamsch huis, waar we ongestoord jubelen en krakeelen kunnen, en waar de waardin ons zelfs niet buiten kan zetten als we de bepalingen van de wet op drankmisbruik overtreden: wij zijn immers thuis, in onzen eigen thuis, en worden door eene oudere wet beschermd: de onschendbaarheid der eigen woning. En, al zijn we nu ook niet zoo weelderig ingericht als

[p. 233]

deze of gene groote sociëteit in Holland, het is niettemin wat prettig, te weten waarheen, als men spleen of elke gedachte aan zelfmoord verdrijven wil door de aanwezigheid van een paar goede kameraden. En kameraden vindt men in ‘'t Vlaamsch Huis’ op elk uur van den dag en zelfs van den nacht; en, vond men er bij ongeval geen kameraden, dan vindt men er in elk geval ‘'t Getrouwe Maldeghem’ of ‘Vlaamsch en Vrij’, die verkwikkelijke en hartversterkende bladen zijn, behalve Geuzen-Lambiek en andere, meer pan-Germanistische biertjes, eveneens verkwikkend en hartversterkend. Zoodat ik in alle oprechtheid het ‘Vlaamsch Huis’ aan durf te bevelen aan onze broeders de Hollanders en aan onze kozijns de Franschmans... uit ‘la Flandre flamingante.’

Bemerkt ge op welke behendige wijze ik op mijn eigenlijk onderwerp kom? Want mijn onderwerp is juist die kozijns uit Fransch-Vlaanderen en hun inleider bij de Brusselsche Vlamingen van het ‘Willems-Fonds’, Pol de Mont, die gisterenavond aldus de - te kleine - feestzaal van het ‘Vlaamsch Huis’ in kwam huldigen.

Heb ik u Pol de Mont nog wel voor te stellen? Onlangs nog zong uw Antwerpsch correspondent zijn lof als redenaar: de redenaar met het breede gebaar bij de levende beeldspraak, de stem bevende en het oog schitterend van geestdrift, de mededeelzame overtuiging van zijn woord en het krachtigmedeslepende van heel zijn optreden: een prachtige kerel, prachtig van lyrisme en van geloof, de ziel van het volk meêrukkend, omdat hij-zelf verrukt is door de gedachte, door het gevoel dat hij verdedigt en dat hem geheel bezielt. - Aldus Pol de Mont in zijne beste oogenblikken, wanneer het geldt Vlaamsche of, hem lieve, politieke ge-

[p. 234]

dachten: een Pol de Mont die, heeft hij als dichter de verdienste gehad eene zeer belangrijke vernieuwing der Vlaamsche dichterlijke taal en der Nederlandsche dichtvormen teweeg te brengen, als redenaar een der meestovertuigende krachten van de Vlaamsche Beweging zal zijn geweest: een levenswekker, en, in de oogenblikken van zege, eene ‘feestklok’, gelijk uw Antwerpsche correspondent zou zeggen.

Gisterenavond was hij anders: hij was - al is hij in zijn uitbundigheid, in zijn joviale uiterlijkheid moeilijk te beteugelen, - hij was meer de verleidelijke ‘causeur’, een salon-man, die reisindrukken op de aangenaamste en aantrekkelijkste en artistiekste wijze der wereld meê komt deelen. Want veel meer is deze voordracht over Fransch-Vlaanderen niet geweest, en meer bedoelde ze ook niet. Vijf dagen heeft Pol de Mont, die altijd mooi weêr treft als hij op reis gaat, gekuierd door de departementen Haezebroek en Duynkerken; en, daar hij een geleerd, schrander, en praktisch reiziger is, heeft hij indrukken opgedaan wel voor een geheel boekdeel. Nu zijn er wel, meer bestudeerde, boeken over Fransch-Vlaanderen, zooals dat van uw Johan Winkler, en ook in Duitschland. Pol de Mont wil ze ook niet negeeren; zij zijn hem bij zijn tocht uitmuntende wapenen, zeer praktische voorbereidingsmiddelen geweest; en in zijne voordracht haalde hij ze dikwijls aan. Wat in die voordracht echter wel degelijk van hem, Pol de Mont, was: de duizend en één pittige anecdoten, de heel bijzondere, ruime kijk op landschap en zeden, en vooral: die diepe, innige, ernstige, en gloeiendpralende liefde voor al wat Vlaamsch is.

Ook heeft hij geestdrift en mede-liefde verwekt als

[p. 235]

hij verteld heeft van die taaie Vlamingen die, verdrukt en verbasterd, systematisch verfranscht, wreed bejegend in opzicht van taal en zeden, nog steeds, al zijn ze sedert de zeventiende eeuw verknecht, zoo heerlijk-taai Vlamingen zijn gebleven, zóo zelfs dat, onder de dorpen die door den langen duur geheel Fransch zijn geworden - zooals overigens in 't Atrechtsche en in Picardië is gebeurd, - er twee zijn die weer geheel Vlaamsch werden: een prachtig voorbeeld van koppige gehechtheid aan eigen spraak en wezen.

Ik zal niet verder op deze, waarlijk gezellige, onderhoudende voordracht ingaan: Pol de Mont is tegenwoordig als voordrachtgever in Holland zeer gewild; ik kan alleen wenschen dat men er hem uitnoodigt, over Fransch-Vlaanderen te komen spreken: een onderwerp, dat elken voorstander van Groot-Nederland aanbelangt en, uit den mond van Pol.... Chrusostomos, zeker boeien zal.

N.R.C., 11 October 1909.