Verzameld journalistiek werk. Deel 3. Nieuwe Rotterdamsche Courant maart 1909 - september 1910

[p. 222]

Het katholieke congres
IV

Mechelen, 26 September.

Vijf dagen lang gekweld door den Geest der Volledigheid, heb ik mijn best gedaan, u zoo goed als 't kon in te lichten over deze uitbundige, gonzende, werkzame dagen. Mijn aanvankelijk plan, u vooraf de verhouding van het congres tot de Belgische politiek van den dag aan te toonen, ben ik wel gedwongen geweest, op te geven, om de goede reden dat men de Belgische politiek van den dag, of althans hare brandpunten, zorgvuldig ter zijde heeft gelaten, om zich te bepalen tot hetgeen hier heet: ‘les oeuvres catholiques’. (Moest ik u de opsomming der werkzaamheden geven naar het Vlaamsch programma van het congres, dan zoudt ge al te veel plezier hebben, zoo onzinnig is dat opgesteld!). Dank zij enkele doordrijvende flaminganten, heeft men gelukkig op Vlaamschgezind gebied veel kunnen redden, dat men ook al wilde weren. Met het oog op algemeen-Belgische toestanden is dan toch hier heel wat verkregen. Waar ik u dan ook getrouw, hoewel bondig, verslag over gaf. Maar wat aangevangen met al het andere, dat dan toch ook wel van belang was, al viel het buiten het kader dat ik me had voorgesteld? - Lezer, er is een groote leemte in mijne opvoeding: men heeft me niet geleerd, met beide handen tezelfdertijd te schrijven. Waarbij nog het physisch gebrek komt, dat ik niets hoor waar ik niet bij ben. En verder deze astronomische anomalie: dat een dag maar vier-en-twintig uren heeft, waarvan een deel, al weze het nog zoo gering, bestemd is voor den slaap.

[p. 223]

Ik ben dus onvolledig geweest, tot eigen spijt en schande, maar geheel buiten eigen schuld. Ik ben de gedwongenonvolledige. Hetgeen niet belet dat ik hier nog even inhalen ga, wat nog inhaalbaar is.

Eerst een paar redevoeringen nog op de algemeene vergadering van Zaterdag. Daar heeft die oude leukerd van een staatsminister Beernaert het over alcoholisme gehad. Iedere Belg, schijnt het, drinkt om het jaar 120 liter bier en 5 liters sterken drank. Dat is zoo ongeveer een heel klein pintje op het middagmaal van iederen dag, en om de drie, vier dagen een heel klein borreltje. En dat vindt staatsminister Beernaert overdreven! Dat hij het echter niet zoo ernstig meent bewijst het feit, dat hij blij is omdat men in Denemarken soms tien kilometers ver moet gaan om eene herberg te ontmoeten: echt plezierig, nietwaar, 's zomers als men dorst heeft!... Weliswaar wordt er wel heel wat geld te veel aan alkohol verkwist. De heer Beernaert heeft uitgerekend dat een Belgisch werkman, die zijne borrelcenten zou willen insparen, iederen dag zich zou kunnen voeden met kwartels. Maar de goede minister van state vergeet, dat de jacht op kwartels drievierden van het jaar verboden is, en dat daarenboven kwartels met cognac klaar worden gemaakt.... Hetgeen niet belet dat de voordracht van den heer Beernaert recht smakelijk was; veel smakelijker dan wat minister van state Van den Heuvel, met zijn scherpe, onaangename stem, verkondigde over recht van vereeniging, wat niet ging zonder venijnigheden en toespelingen op wat in naburige landen gebeurt. Meer nog dan tegen de Belgische oppositiepartijen is immers dit congres tegen de Fransche politiek der laatste jaren gericht. Ik onthou me natuurlijk van alle oor-

[p. 224]

deel over die politiek. Maar of het wel noodig was, en kiesch vooral, op dit kwasi-officieel congres een Mgr. Touchet uit te noodigen op de regeering van zijn land af te komen geven, en of een oud-minister van justitie van ten onzent daar dan nog wel verder moest op ingaan: dat laat ik aan uwe appreciatie over...

Heel nobel, heel verheven is kardinaal Mercier geweest in zijne beoordeeling over de werkzaamheid van dit congres. Het werk dat hier af is gelegd geworden is enorm. Het officieel verslag ervan zal meer dan duizend bladzijden beslaan. En het gevolg van dien ijver?... Ik herhaal: in edele bewoordingen heeft onze aartsbisschop algemeenheden gezeid, die maar in heel verre betrekking tot het verrichte staan. Zich echter onthouden van de verzekering, dat dit congres de democratische neigingen van het huidig katholicisme duidelijk heeft gemaakt, zooals ik er gisteren al zei, kon en mocht hij niet: met de besprekingen aangaande de Vlaamsche kwestie is het zeker wel 't belangrijkste wat hier werd bereikt. En het heeft dan ook wel voor de toekomst der partij eene groote beteekenis, vermits het er de leefbaarheid van verzekert...

Tot daar over de Zaterdagsche gebeurtenissen.

En Zondag dan...

Maar laat me hier even uitblazen. Want denk eens wat het moet geweest zijn, als ik u zal hebben verteld dat de Staat meer dan zeventig duizend gezelschapstickets aan verminderden prijs voor Mechelen heeft geleverd; dat er, behalve de drie, vier duizend congressisten, nog wel een paar duizend andere Belgen tegen vollen prijs naar hier gestoomd zijn; dat daarenboven natuurlijk geen enkele Mechelaar thuis is blijven hokken; en stel u daar middenin

[p. 225]

uw armen correspondent voor, alleen en verlaten, en gedwongen nota's te nemen!

Ik verklaar het u ronduit, en spijts den daimoon der volledigheid: die nota's zijn schaarsch, en ik laat het eerder uwe verbeelding over, dan ik u nauwkeurig beschrijven ging hoe dit nu alles was.

Hoe dit ook te doen? Hoe zelfs maar overal aanwezig en bij te zijn? Denk maar eens: om 11.30 uur, algemeene vergadering van de Vincentius a Paulo-maatschappijen; om elf uur algemeene vergadering der Jeugd (hier hoorde ik een brok uit een mooie redevoering van den heer Pirmez). Om twaalf uur, redevoering van Mgr. Mercier in diezelfde vergadering. Daartusschen in: vergaderingen der Heilige Familie en van het Heilig Sacrament. Spel me daar goeden visch uit! Maak daar een ordentelijk verslag over!

En om éen uur dan: de Stoet; ruim honderd vijftig duizend man, waaronder ongeveer honderd muziekkorpsen, en waarboven zoowat tweeduizend vlaggen uitsteken.

Neen, bepaald, ik geef het op. Ik had alleen maar gewenscht, dat ge daar allen met mij op den grooten Markt hadt gestaan, vier uren lang te kijken naar die grootsche, die overweldigende, die verbijsterende menschenmassa. En het Te Deum daarna: de veertig Belgische heiligenrijen, éen pronken van schitterende juweelen, achter een groot kruisbeeld aan; en al die statige bisschoppen dan; en plechtig-stijgend het koorgezang uit diepe mannenkelen; en 't wijde zegenende gebaar van den aartsbisschop: ik verzeker u: het gaf u kippevel, zoo heel grootsch en imponeerend was het... - En na het ‘Christus imperat’ de galmende ‘Brabançonne’ die ineens uit aller monden

[p. 226]

losbreekt, blijde en overtuigd, zoodat men waarlijk ging gelooven in Belgische vaderlandsliefde. En dat de katholieke partij ten onzent dood zou zijn, is zeker ook niet waar!...

En dan, geachte lezers, ben ik even wat op bed gaan liggen, want nog een heele beproeving stond mij te wachten: het banket, en hier wilde ik sterk bij staan.

Lekker, dat banket. En mooi, de eeretafel, waar vooral minister Renkin de aandacht trekt, sedert enkele uren slechts terug uit Kongo (Zaterdag toegekomen, heeft hij zich gauw te goed gedaan aan eene fijne Brusselsche tafel, hetgeen wel te begrijpen is na al 't afschuwelijke eten uit blikjes, heel die lange reis door). En geestdriftig de toasten: in 't Fransch, die van Mgr. Stillemans, aan Paus en aan Koning; maar in 't Vlaamsch die van Kamerlid Verhaegen, op de voorzitters van 't congres, Cooreman en Simonis; in 't Fransch die van Simonis op Mgr. Mercier, die in 't Fransch antwoordt; maar in 't Vlaamsch die van Cooreman, - gedeeltelijk althans... Zoodat de Vlamingen waarlijk niet te klagen hebben...

En om 10 uur nam 't banket een einde, en daarmee ook het congres. En wat nu de innige beteekenis van dit laatste geweest is, dat zou ik u nog wel vertellen, was deze brief niet al zoo lang, en was ik zelf - neem me niet kwalijk - zoo moe niet...

Dat zal dan, met uw goedvinden, voor morgen zijn!

N.R.C., 28 September 1909.