Verzameld journalistiek werk. Deel 3. Nieuwe Rotterdamsche Courant maart 1909 - september 1910

[p. 142]

De ‘driejaarlijksche’ te Gent

Gent, 20 Augustus.

Sedert jaren lichten mijn collega uit Antwerpen en ik u getrouwelijk in over de groote kunsttentoonstellingen die geregeld en bij beurte te Brussel, te Antwerpen, en te Gent onder den naam van ‘Salon triennal’ plaats grijpen, en dien naam nog steeds dragen, al zijn ze sedert kort vierjaarlijksch geworden door de toevoeging van Luik bij de andere drie kunststeden. Die ‘driejaarlijksche’ tentoonstellingen zijn tot voor weinigen tijd nog steeds echte gebeurtenissen op kunstgebied geweest, zóózeer dat, toen Camille Lemonnier vóor een jaar of drie de ‘Geschiedenis der Belgische Schilderschool sedert 1830’ schrijven zou - een voortreffelijk werk -, hij er als gereeden leidraad de catalogi der ‘triennales’ voor had. Zoo was de ‘driejaarlijksche’ van vóor drie jaar, te Gent, als de officieele sanctie van het Vlaamsche luminisme, en als dusdanig zeer belangrijk. De tentoonstelling van dit jaar heeft, helaas, zulke beteekenis niet, en is eerder de bevestiging van een feit dat duidelijker en duidelijker wordt: de decadentie dier officieele uitstallingen.

Vóor twee jaar schreef ik u, naar aanleiding van het ‘Salon’ van Brussel, dat de algemeene indruk ervan een grijze was. Maar daar was dan toch de afdeeling van binnenhuis-kunst en van groote decoratieve kunst - met de heerlijke paneelen van Constant Montald - om de tentoonstelling belangwekkend te maken. Verleden jaar was Luik aan de beurt. Ik ging er niet heen. Maar het schijnt dat er eene zeer duchtige reactie tegen het luminisme in merk-

[p. 143]

baar was. Dit jaar is het weêr Gent, en waarlijk, de Jeremias-klachten der benadeelde artisten, die de aanvaardingsjury van partijdigheid en nepotisme beschuldigden - hetgeen niet zoo heel erg overdreven was en aanleiding gaf tot nogal veel rumoer in den Gentschen gemeenteraad en tot nogal veel geschrijf in de kranten, - de klachten der belanghebbenden waren er niet van noode, om ons te doen erkennen dat de belangrijkheid van het Gentsche Salon het middelmatige niet overtreft. Hetgeen me toelaat er niet over uit te weiden.

Natuurlijk zijn er gelukkige uitzonderingen. Het ‘Salon’ van Gent heeft in den vreemde goeden naam, zoodat men er geregeld de sukseswerken der Parijsche tentoonstellingen, deze vooral van modernistische strekking, in te bewonderen krijgt, en dat er ook steeds mooie inzendingen uit Engeland komen. Zoo is dit jaar weêr het beste beeldhouwwerk Fransch, en het beste schilderij Engelsch.

Het beeldhouwwerk is van Rodin: een reuzige, even-gewijzigde vergrooting van éen der koppen uit de groep der ‘Bourgeois de Calais’: een verrassend-levend stuk gips, overweldigend van indruk in zijne stralende leelijkheid, geniaal gedaan. Als men denkt dat de Belgische musea niets dan een klein ontwerp voor den ‘Penseur’ en eene witsteenen ‘cariatide’ bezit van den eersten beeldhouwer van dezen tijd, dan is het zeer te wenschen dat deze kop niet weêr over de grenzen zal keeren en ons nationaal eigendom wordt.

Het beste schilderij is van George Sauter: ‘Under the doorway’ wéer éen dier mysterieus-aandoende, innigstemmige en voorname dingen, zooals wij ze kennen uit de ‘Gesamt-Ausstellung’ van den meester die we verleden

[p. 144]

jaar te Brussel in het ‘Salon du Printemps’ bewonderen mochten.

En behalve die twee echte meesterstukken zijn er wel meer heel mooie werken: een groot paneel van Aubertin: ‘La Forêt et la Mer’; twee binnenhuizen, vol gratie, van Le Sidaner; een prachtig-teere krijtteekening van Aman-Jean; een edelen Simon-Bussy; fijne ‘Portraits d'enfants’ van Lucien Simon; vier uiterst delikate paneeltjes van Raffaëlli; een heel schoon meisjes-portret en twee gezichten van Cottet; twee machtige stillevens van d'Espagnat; twee doeken van Sureda op zijn best; men ziet het: alles Fransch werk; - terwijl uit Engeland uitmuntende dingen kwamen van Shannon, Austen-Brown, Walton, en Laszlo en Lavery voor het mondaine portret zorgden. Ook in de afdeeling der beeldhouwkunst zijn het vreemdelingen die, behalve Rodin, gemakkelijk triumpheeren: Prins Troubetzkoy en Rembrandt Bugatti. Zoodat het vooral vreemdelingen zijn die in Gent de belangstelling vragen, waaronder de Hollanders W. Hamel, H. Mesdag en J. Smits (deze laatste vooral) lang geen slecht figuur maken.

Er gaat dan ook heel weinig aandacht, in dit arme Salon, naar de Belgen. Zeker, er is, hier en daar, zeer degelijk, zeer ernstig, en zelfs zeer mooi werk. Ik noem al dadelijk Claus, De Saedeleer, Oleffe en Ottevaere, die compleet, indrukmakend museumwerk instuurden. Een prachtige James Ensor, meer dan gewoonlijk nog verrassend, staat niet eens in den catalogus vermeld. Belangrijk, hoewel niet overstelpend-schoon, zijn verder de doeken van Baes, Ciamberlani, V. Hageman, Herman Courtens, Hens, één der twee van Meyers en de steeds fijne en intieme binnenhuisjes van Thevenet. Plezierig, zonder meer, maar heel persoon-

[p. 145]

lijk, een werk van Hauwaert. Persoonlijk ook, maar angstwekkend en haast grotesk, een ‘Avond’ van Alb. Servaes; die bedoelt het verhaal ‘Christophorus’ van Karel van de Woestijne te interpreteeren, en waar de schrijver bezwaarlijk zijn proza in herkent...

En al 't overige... ne vaut pas l'honneur d'être nommé, althans niet als ernstig tentoonstellingswerk, behalve hier en daar misschien iets dat me, door slechte plaatsing, ontging. In de beeldhouwkunst gaat het er niet beter toe. Wel heel eerzame pogingen, echter heel weinig beeldhouwers-temperamenten en nog minder indruklatende werken. Ik zonder een paar figuurtjes uit van een jong Gentenaar, een beginneling, L. Sarteel, waar, geloof ik, veel van te verwachten is.

En hiermede acht ik mijn verslaggeverstaak gekweten. Het is waarlijk mijn schuld niet, als er niet meer kunstwerken waren die mijne aandacht vroegen. Bewijst de pénurie aan degelijke stukken den ondergang der officiëele tentoonstellingen?... Eén feit staat vast: dat men thans veel beter de Belgische kunst in de bijzondere exposities leert waardeeren...

N.R.C., 21 Augustus 1909.