Verzameld journalistiek werk. Deel 3. Nieuwe Rotterdamsche Courant maart 1909 - september 1910

[p. 138]

Uit Kongo terug

Brussel, 18 Augustus.

Men heeft het u medegedeeld: prins Albert, na ruim vier maand reizens - hij vertrok op 4 April j.l. - naar en door onze kolonie, is gezond in het land terug gekeerd, en werd er, eerst te Antwerpen, daarna in de hoofdstad, op grootsche en indrukwekkende wijze ontvangen. Was het onthaal te Antwerpen weer gekenmerkt door het rubeniaanschweidsche praalvertoon dat de Scheldestad eigen is, en scheen prins Albert, in heel zijne houding, in de taal - het Vlaamsch - die hij er sprak, in het vriendelijke en uitdrukkelijke der redevoering die hij er hield, vooral de ontvangst in onze haven beteekenis te willen bijzetten: de spontaan-gulle volksbeweging in het sceptische en anders-geblaseerde Brussel, waar de prins in eens weer onder de macht van zijne natuurlijke schuchterheid scheen gekomen te zijn, en iets als diplomatieke réserve scheen aan te willen nemen, gaf eveneens aan hoe lengerhand, sedert zijn huwelijk, prins Albert, anders veel meer teruggehouden dan zijn jong-gestorven ouderen broeder Boudewijn, in het hart der Belgen eene populariteit verwerft, die pleit voor het doorzicht van het volk en de degelijkheid van den prins. Deze immers is niets joviaal; zijne bijziendheid maakt hem aarzelend en links in de bewegingen; zijn stijve, als minachtende glimlach neemt niet in. Sommige, ik zou haast zeggen literaire, lagen der Belgische bevolking, die zich als vanzelf, door vergelijking en analogie, tot vorstenpsychologie genoopt voelen, zeggen bij zichzelf: ‘Deze prins is niet onder de schrandersten,’

[p. 139]

en verklaarden luid-op: ‘Hij is bepaald een koning zooals de toekomst het alleen dulden zal: een sceptische dilettant-koning, een koning die in een volkomen-demokratischen staat niet veel meer te zeggen of te maken heeft, het weet, en, glimlachend, zich niet opdringen wil, zijn decoratief rolletje spelend met de oprechtheid van een cynischen jeune-premier die op het tooneel zijne honderdste liefdesverklaring afwindt.’ Prins Albert, echter vernam men uit goede bron, was een ijverig werker; hij studeerde heel ernstig sociologie; hij had zeer bepaalde weinigaristokratische denkbeelden aangaande vorstenplicht en volksrecht.

Zeer bescheiden, maar met uitmuntend gevolg, nam hij de initiatief van enkele goede en nuttige werken op, zoo, b.v. van het schoolschip voor de weezen onzer Noordzeevisschers, dat geroepen is, onze zeevisscherij te renoveeren, of er althans toe mee zal helpen. Zeker geene besliste personaliteit uit een stuk als Leopold II, die, kleinzoon van Louis-Philippe, den ‘roi-bourgeois’, zelf de ‘business-king’ bij uitstek zou worden, en aldus in het demokratiseeren van het koningschap weer een reuzenstap vooruit deed. Zij die echter meenden dat prins Albert de koning zou zijn der decadentie, de verfijnde dilettant van het hoog-zeldzame genot, in onzen tijd, of beter: morgen, heusch een koning te zijn, vergissen zich zonder den minsten twijfel. Hij sprak te Antwerpen - de stad die, sedert een paar maanden, sedert de opzienbarende en zeer persoonlijke redevoering van den koning, de vesting en de hoop schijnt geworden der koloniale gedachte, in den zin dien Leopold II er aan hecht - de volgende woorden: ‘Ik heb als eenen plicht aanschouwd nader kennis

[p. 140]

te maken met Kongo, onze nieuwe bezitting. Ieder Belg in mijne plaats zou hetzelfde hebben gedaan.’

Anderzijds weet men hoe dapper en hoe hartelijk de prins zich in de kolonie heeft gedragen. Ieder heeft er kunnen uit opmaken dat, een der hoogsten onder zijn landgenooten, de prins eerst en vooral wenscht, als elke Belg zijn plicht te doen, en zijn koningschap beschouwt niet als een voorrecht, maar als eene taak, die hem slechts in de mate van zijn ernst en zijn wijding aan het hoofd van het volk plaatst. Misschien geen schitterend, maar in elk geval een plichtbewusten, ernstigen en wijdingsvollen vorst hebben wij aldus van prins Albert in de toekomst te verwachten.

Daarvan levert deze Kongoreis een doorslaand bewijs. Over die reis zelf hebben we nog slechts geringe inlichtingen. Wat er over verteld wordt is natuurlijk optimistisch, en prins Albert liet er zich met niet dan ingenomenheid over uit. Zoolang hij er den koning geen officieel verslag over uitgebracht zal hebben - hetgeen, meen ik, heden gebeurt, - krijgen wij er weinig bepaalds over te weten. Men kent overigens de waarde van officieele reizen, en zelfs voor het feit, als zou prins Albert op verscheidene plaatsen aangekomen zijn vroeger dan hij het had aangekondigd, blijven wij sceptisch, en hebben wij wel het recht te gelooven dat zelfs dán een officiëel oog niet onbevooroordeeld is. De beteekenis van prins Albert's reis ligt echter niet in het feit, dát hij ze deed, maar wél in de wijze waaróp hij ze deed. Die reis, immers, is geen voorop-gestelde triumphtocht geworden. Heel kranig heeft de prins ze ondernomen, als een ontdekkingstocht, zooals Leopold II, lang voor hij koning werd,

[p. 141]

door het Verre Oosten reisde. De reis van den toenmaligen hertog van Brabant is voor België vruchtdragend geweest: de tegenwoordige koning putte er zijne taaie, koppige uitzettingsplannen uit, waar hij nog onlangs te Antwerpen aan herinnerde, en die voor den Belgischen handel steeds meer en meer van 't grootste belang blijken. Misschien zal, voor hem zelf en voor ons volk, de Kongo-reis van prins Albert eene zelfde beteekenis hebben.

Van onze kolonie kennen we nog heel weinig, velen nog koesteren achterdocht aangaande al het mooie wat er over verteld werd; allen weten dat er helaas vele en onherstelbare gruwelen gebeurd zijn en nóg gebeuren, samen als ze hangen met de staatsinrichting aldaar. Misschien helpt de goede wil, de moed, het beleid van prins Albert erin, de euvelen te keer te gaan en een gezonden, onbevooroordeelden blik op het goede te vestigen. En dan zou de reis, door onzen kroonprins uit eenvoudige plichtsbetrachting, en blijmoedig, zonder vrees als zonder gemakszucht, aanvaard en volbracht, van 't grootste nut zijn voor het moederland.

Wij, die steeds gevreesd hebben voor ophemeling als voor verguizing van het werk, in Kongo volbracht, en die nog geen vast vertrouwen hebben in de waarde onzer kolonie, zoolang we niet zeer goed ingelicht zullen zijn, wij hopen van harte dat de daad van prins Albert ons eindelijk, op mannelijke en doorslaande wijze, zekerheid brenge, goede of kwade, in de zaak der naasting van Kongo.

N.R.C., 20 Augustus 1909.