Verzameld journalistiek werk. Deel 3. Nieuwe Rotterdamsche Courant maart 1909 - september 1910

[p. 119]

Een weekje politiek

Brussel, 19 Juli.

Ik weet best dat de laatste acht dagen in een ander teeken stonden, dan dat der politiek. Of beter: in andere teekens. Zoowat heel Vlaanderen door was het de week van den Guldensporen-slag. Meer bepaald te Gent was het de week der Henley-roeiers. Wat zou ik u daar echter over schrijven? De herdenking van den Guldensporen-slag heeft niet veel kans, een nationaal feest te worden, niettegenstaande alle optochten, en hoe redenaars en dichters zich ook, in gebonden of ongebonden - van den meest ongebonden - stijl, beijveren de geestdrift ervoor op te wekken. Is het te betreuren, dat, behalve te Antwerpen, hoofdzakelijk slechts in gesloten kring Breydel en De Coninck worden herdacht? Ik zie niet goed de noodwendigheid van zulke volksfeesten in; uitingen van nationaal bewustzijn zijn ze veel minder dan aanleiding tot baldadigheden; en zoolang ze niet spontaan, als eene noodwendigheid, als een onontkoombaar feit uit het volk zelf ontstaan, vraag ik me af waarom men ze meevieren zou. Kunstmatig-aangekweekte geestdrift kan een gevaar worden. En de Vlaamsche Beweging is al uiterlijk genoeg, stelt zich maar al te zeer met schijn tevreden, om heel veel omslag te maken over iets dat, in de meeste gevallen, niet meer is dan een gezellig familiefeestje, vaak vervelend als familiefeestjes wel eens zijn.

En de Gentsche overwinnaars te Henley? Ja, bij de twee eerste malen, dat die heeren de befaamde Challenge Cup naar huis meêbrachten, was er echte nationale trots.

[p. 120]

Nu echter, dat het voor de derde maal gebeurde, heeft men, wel is waar, weer feest gevierd; maar het volk was koeltjes en geblaseerd. Voor een paar jaar spande men de paarden uit de rijtuigen der roeiers, en sleepten menschenarmen ze door de straten. Nu ging het er heel kalmpjes toe; men vond dat rijtuigen-voorttrekken paardenwerk is; de bakvischjes gaven zich niet eens de moeite, op de mooie jongens die van Henley kwamen te verlieven, en de triumph dezer laatsten is een ‘triomphe sans gloire’ geweest, zoozeer is het waar dat de heftigste gevoelens afslijten, en dat het voor eigen roem gevaarlijk is, aldoor maar overwinnaar te zijn.

Langs dien kant ook dus, is deze week eene Foor der Ijdelheid geweest. Dan maar duiken in 't bitter genot der politiek; het sterkt in levenswijsheid. Al kan ik u niet beloven, uit dat duiken parelen of koralen aan de oppervlakte mee te brengen. Want het water is niet alleen troebel en zwart: zelfs op zijn diepsten bodem vindt men weinig edels...

Het zal natuurlijk weêr gaan over de militaire kwestie. En even natuurlijk zal ik er mijn voldoening over uit te drukken hebben, dat ik klaar zag, toen ik voorspelde dat de nieuwe wet niet meer in deze zitting besproken zal worden. Minister Schollaert zei, dat hij wenschte van wel. Het wil misschien zeggen dat hij in den grond wenscht van niet. Want dat is éen van de Belgische minister-trucs: men wenscht iets, en men zegt het tegendeel. Waarom? Omdat de oppositie, steeds belust op tegenwerking, zich alsdan verhaast uw eigenlijken wensch tot haar eigen eisch te maken. Zóo weêr in dit geval: Schollaert wenscht geen bespreking vóor de verkiezingen; dus vraagt hij onmiddel-

[p. 121]

lijke bespreking; hetgeen aanleiding geeft tot verzet links, en den eisch, dat alles naar een buitengewone zitting in October verzonden worde; hetgeen misschien wel overeen uitkomt met een begrafenis van eerste klas.

Dat minister Schollaert, zijn kabinet en zijne partij alle profijt bij 't verdagen tot betere tijden hebben, wordt trouwens door de houding der tegenpartijen en der Kamerafdeelingen bewezen. ‘De afschaffing van de loting gepaard met de behouding van de vervanging, verzekert geene rechtvaardige verdeeling van den krijgslast,’ zeggen de liberalen, die grondig onderzoek slechts dán aanvaarden, als de plaatsvervanging af wordt geschaft. Maar van die afschaffing wil minister Schollaert vooralsnog niet weten, vermits het behoud der vervanging de conditio sine qua non der eenheid rechts is; in zooverre zelfs, dat een babbelaar verklaard heeft, dat Schollaert er eerder van onder zou gaan dan af te willen schaffen. De socialisten, zij spreken nog veel beslister dan de liberalen: ‘het stelsel “een zoon per familie” is een uitvlucht, misschien beter dan de loting, maar dat de kansen van het lot vervangt door de kansen der geboorte’, zeggen zij, die tevens weinig geneigd zijn, slechts ‘persoonlijken dienstplicht voor de armen’ in te voeren.

Zulk onthaal bij de oppositie zou alleen reeds minister Schollaert van zijn geuiten wensch doen afzien. Wat in de afdeelingen gebeurde, die het wetsvoorstel van de regeering en dat van gezel Bertrand (afschaffing der plaatsvervanging) te onderzoeken hadden, zal het kabinetshoofd zeker wel met spijt vervuld hebben, ooit te hebben gesproken van onmiddellijke behandeling. Gij weet wat het gevolg was der bespreking in die afdeelingen: verwer-

[p. 122]

ping van de nieuwe legerwet, en aanvaarden van het voorstel-Bertrand.

Dat is voor minister Schollaert een dubbele nederlaag geweest. Sommigen spraken zelfs van aftreden. Daar kan echter nog geen sprake van zijn, vermits de middenafdeeling - al bestaat ze hoofdzakelijk uit tegenstrevers - nog haar meening niet bekend heeft gemaakt. En daarbij komt, dat de Kamer, op voorstel van Janson, in verlof zal gaan zonder het wetsvoorstel aan te roeren, zooals ik voorspelde.

Minister Schollaert zal dus aan het bewind blijven. En wat meer is: hij zal trachten met de linkerzijde te onderhandelen, tot spijt van Woeste toegevingen doen op 't stuk der plaatsvervanging. Zoodat we zullen komen te staan vóor het dilemma: ofwel zal een verzoeningstekst worden opgemaakt, die vrede zal geven aan de meerderheid der katholieken en aan de liberalen, en die in den loop der buitengewone zitting van October gestemd zou worden. In dat geval is Woeste's invloed geheel geknakt en.... kan minister Schollaert in verkiezingstijd, bij de menschen, die hij in zake legerhervorming zou hebben misnoegd, de schuld op den nek der liberalen schuiven. Ofwel zal men geen akkoord sluiten; minister Schollaert zou aan de eenheid zijner partij de voorkeur geven om in verkiezingstijd geen krachten verloren te zien gaan; de bespreking zou zoo lang uitgesponnen worden, dat men uiteen zou gaan zonder tot een besluit te komen; en ná de verkiezingen, die vermoedelijk de katholieken in minderheid zullen brengen, zal een akkoord tot stand komen tusschen socialisten, liberalen en jong-katholieken, die eensgezind eene meer-vooruitstrevende wet zouden stemmen....

[p. 123]

Van nu af aan raadt een half-officiëel katholiek blad in bedekte bewoordingen niets minder aan, dan dat de volksvertegenwoordigers van rechts vóor het voorstel-Bertrand zouden stemmen. Dat blad is in éen onzer meest-vooruitstrevende ministeries goed bekend. Zouden zijne insinuaties er op voorhand bekend zijn geweest?....

Ge ziet, dat we een weekje politiek van beteekenis dóor hebben gemaakt, dat wel opweegt tegen Guldensporenslag-vieren en Henley-roeiers inhalen...

N.R.C., 20 Juli 1909.