Verzameld journalistiek werk. Deel 3. Nieuwe Rotterdamsche Courant maart 1909 - september 1910

[p. 67]

Brusselsch alpinisme

Brussel, 24 Mei.

‘Bergen ontmoeten elkander niet, maar kemels wèl’, verklaarde me onlangs een Araab, die graag in Europeesche spreekwoordelijke beeldspraak praat. Ieder Brusselaar kan thans het eerste lid dezer bewering tegenspreken met klinkende bewijzen, en het tweede ervan met een gepast distinguo aanzuiveren. Want thans weten wij het zéér beslist: Bergen ontmoeten elkander wèl, en kruipen zelfs in dit geval op elkanders rug, en kemels ontmoeten, in onze luchtstreken althans, elkander dan vooral, als ze door koningen en ministers nagejaagd en geschoten worden...

Gij hebt natuurlijk al geraden, dat ik hier spreken wil over den befaamden Kunst-berg, die gedeeltelijk al op den Berg-van-'t Hof gekropen was; en van den kemel, die minister Delbeke wilde schieten, en die zeker den kemel, die 't slachtoffer is van Leopold II, ontmoet zou hebben, indien de kemel nummer éen nu juist geen doodgeboren kind ware geworden, dat... - Maar laat me toe, minder-Arabische taal te spreken, en u eenvoudig te zeggen: de Kunstberg is, den Goden zij lof, geweerd; minister Delbeke is veel minder slim dan hijzelf dacht; en Leopold II is geklopt door den wil der Brusselsche bevolking. Hetgeen ik voor mezelf zeer vereerend vind, vermits ik een belangrijk deel van bewuste populatie uitmaak...

Het is een blij-eindigend treurspel-van-de-stad - gelijk Heijermans Jr. zeggen zou, - waarvan u de eerste bedrijven al bekend zijn: hoe het in 's Konings hoofd kwam dat Brussel's slagader, de Berg-van-'t Hof, in onze

[p. 68]

hoofdstad misstond, als zijnde te smal en moeilijk te berijden; hoe een zijde des bewusten bergs omver werd gekegeld; hoe aldus een gapende woestenij ontstond, gelijk de Lybische met puinhoopen doorzaaid; hoe bouwmeester Maquet, op ingeven des Konings, er een mastodontisch, anderen zeggen Babylonisch, gebouwen-complex op zou richten; hoe het ontwerp van Maquet door de Kamer van Volksvertegenwoordigers, ditmaal eens met hare kiezers, met afschuw afgewezen werd; hoe daarna aan den minister een treffelijke som af werd gestaan om op de opene ruimte een mooien tuin aan te leggen, tegen dat de tentoonstelling van 1910 de vreemdelingen naar Brussel zou lokken...

- Tot dáár kent ge de geheele geschiedenis. Het is het oogenblik om er de volgende en laatste hoofdstukken beknopt mee van te deelen.

Minister Delbeke had dus een boel geld ontvangen, om den, zoo ontijdig- en zoo ongelukkig-ontredderden Bergvan-'t Hof in een square te veranderen. Moeilijk was dat niet. En al hadden we in de nabijheid een tuin als de Warande ofte ‘Parc’ is, en eene open ruimte als de Koninklijke Plaats, wij, Brusselaren, berustten reeds in de gedachte, dat we eindelijk iets anders zouden te zien krijgen dan 't overschot van de ‘Wellington-Tavern’, en dat behoorlijke rhododendra en azaleastruiken er de paardenzurkel en de armzalige muurbloem, die op puinhoopen tieren, vervangen zouden. Minister Delbeke betuigde zich dan ook energisch. Kar op kar werd er aarde aangevoerd. Man aan man ging er aan 't delven. Staak aan staak ging, op de gewonnen plaats, de teekening bedieden van een voornaam geordineerd tuinoord... De Brusselsche welgezindheid om zulke prachtige vooruitzichten werd echter aldra on-

[p. 69]

gerustheid: Minister Delbeke hoopte aarde op aarde, karrevracht op karrevracht. Die opvolgenlijke karrevrachten bestonden daarenboven grotendeels uit steenen, weinig bevorderlijk voor plantengroei en bloesembloei. En eindelijk: die rijzende vrachten zag men weldra bekroond door triumphantelijke palen, verbonden door een dwarshout, dat, naar alle vermoeden, de hoogte moest aanduiden waarop de hoogmoed van minister Delbeke gruis, kiezel en zand op scheen te willen hoopen.

De heer Woeste nu, die een scherpen neus heeft, en het tegenwoordige ministerie wel een beetje ‘dans le nez’ heeft, begon lont te gerieken. De heer Vandervelde, die zijn vijand is, deelde ditmaal 's heeren Woeste's gevoelen, alsdat ‘l'excès en tout est un défaut’; en de vijand van allebei, zijnde de heer Beernaert, wiens neus wel het allerlangst is, snoof al dadelijk 't spoor van 't wild op waar minister Delbeke op aasde.

Dezen werden in de Kamer vragen gesteld. Deze vragen vond hij onbescheiden, en nam de vrijheid ze als dusdanig te verwijzen. En niet alleen die vragen: ook de afgevaardigden van de stad Brussel die, Fransch kennend, hem vriendelijk toesnauwden: ‘Trop de zèle’... 't Gevolg was, dat minister Delbeke, die verzekerd had dat alles voorloopig was, bekennen moest dat er toch wel iets bestendigs bestond in wat hij uit liet voeren...

Want Woeste had juist geraden: ‘dat wordt een berg óp een berg’, had hij gezeid. Vandervelde vermoedde: ‘die berg wordt 's konings en Maquet's kunstberg.’ En Beernaert ontdekte en bewees: ‘In de werken die Delbeke (Auguste) uitvoert, liggen de grondvesten van bewusten kunstberg verborgen.’

[p. 70]

Ge kunt u de woede van de Kamer voorstellen!... Minister Delbeke voelde drie namiddagen na mekaar zijn zetel onder hem beven, als hadde hij op den grond van Messina gestaan. Zijn laatste argument was: ‘Maar dan heb ik duizenden te betalen aan de bouwmeesters, die 't werk uit moesten voeren!’ De Kamer echter antwoordde: ‘Die menschen zullen toch nooit de veertig millioen vragen, die de kunstberg hadde gekost’....

En ziedaar hoe thans de geniepig-uitgevoerde grondvesten, die ons zekeren dag de verrassing van een onomstootelijken ‘Mont des Arts’ moesten bezorgen, onder de stikheete Meizon, den wil der Brusselsche bevolking, en de ontgoochelde tranen van minister Delbeke aan 't wegsmelten zijn... Het geeft ons, helaas, den ouden Bergvan-'t Hof niet terug. Maar de tuin die er komt, al draagt hij nooit de heerlijke beuken van het Zoniën-bosch, zal toch altijd schooner zijn dan er de Korintische zuilen van Maquet's maquette verrijzen zouden....

Wie intusschen woedend is: Leopold II. Voor een enkel maal dat hij een gedienstig minister gevonden had!... Uit woede verkoopt hij, gelijk ge weet, zijne schilderijen. Hij heeft groot gelijk, - als de regeering de besten eruit maar weêr opkoopt voor onze openbare musea. Dit laatste zal, naar alle waarschijnlijkheid, gebeuren. Waarom dan zouden we klagen, vermits aldus de millioenen anders aan den kunstberg besteed, ons volk 't genot verschaffen, meesterstukken te bewonderen die in de paleizen van Leopold II aan 't verschimmelen hingen, en die deze, kleurenblind als hij is, nooit met zijn koninklijken blik te vereeren placht....

Dit briefje, geachte lezer, wilde ik: ‘Menschen en

[p. 71]

Bergen’ betitelen. Mijn keukenmeid verzekert mij echter dat Lodewijk van Deyssel al iets oneindig - moois onder die hoofding gepubliceerd heeft. Dan heb ik maar besloten, het ‘Belgisch Alpinisme’ te noemen. Waarom, weet ik waarlijk niet...

N.R.C., 26 Mei 1909.