Verzameld journalistiek werk. Deel 3. Nieuwe Rotterdamsche Courant maart 1909 - september 1910

[p. 53]

Koloniseeren

Brussel, 9 Mei.

Nog nauwelijks genieten wij eenige warmte, de sneeuwvlaag van vóór een week is nog niet vergeten, of reeds neemt onze Kamer van Volksvertegenwoordigers het aangename uitzicht aan van een koel lokaal waar men, na de vermoeiënde en dorstwekkende wandeling in de zon, afgelegd door de zorg om 's lands welzijn, een gemakkelijken zetel en verkwikkend-koude thee vindt, onder gemoedelijk, niet al te inspannend, weinig opwindend gesprek met beleefde lotsgenooten. Wij besteden onze welwillende aandacht aan deze zomerbezigheid: de bespreking der begrootingen. De Openbare Werken vergden voor 't oogenblik onze dienstwillige bezorgdheid. Wat denkt ge van een kosteloozen overzetbakte Over-Boelaere (waar ge overigens vergeefs naar een waterloop zoeken zoudt)? En is uw hart niet gansch gewonnen voor het nieuwe grintwegeltje dat het huis van den notaris van Houdeng-les-Fontaines verbinden moet aan den grooten steenweg?... Ziedaar de problemen, die den bevoegden minister onderworpen worden door de beminnelijke scherpzinnigheid onzer volksvertegenwoordigers. Het gaat er dus kalmpjes toe; want zelfs Pieter Daens, die ziek is, ontbreekt om, tot tijdverdrijf, te donderen tegen die ‘doorrijders’ van automobilisten. En slechts die eene beangstigende vraag: of de twee oevers der Schelde, te Antwerpen, in eene verre toekomst ooit verbonden zullen zijn door een tunnel of door iets als een brug, houdt nog dat deel onzer Kamerleden wakker, hetwelk zoo'n speciaal-klinkend Fransch laat genieten....

[p. 54]

Wij zullen deze welverdiende, en overigens niet onverdienstelijke rust niet storen. Liever keeren wij het oog naar dat ‘nieuwe proefveld voor onze nationale werkzaamheid’, gelijk de parlementaire welsprekendheid onze Kongoleesche kolonie omschrijft: het proefveld waar Prins Albert, te Kaapstad aangeland, naar toe kuiërt, en waar hij minister Renkin ontmoeten zal, die niet noodig heeft geoordeeld zoo'n langen omweg te kiezen om zijne nieuwe onderhoorigen in oogenschouw te gaan nemen. Gelegenheid om U over ons wingewest te onderhouden, vind ik in een klein, maar niet onbeduidend voorval, dat ons de zaak der kolonisatie onder een bijzonder gezichtspunt toont.

Wij bezitten meer bepaaldelijk in Brussel-en-omstreken, een moeskruid, dat, niet zonder fierheid, door den Brusselaar met den eerenaam van ‘Brusselsch’ werd vereerd, en onze moedertaal, het Vlaamsch, althans voor een enkel woord, tot eene wereldtaal heeft gemaakt, vermits ik den naam ervan, in eenigszins verouderde spelling maar overigens goed-Nederlandsch vond in een Fransch handboek, dat heet: ‘La Maison Rustique des Dames, par Madame Millet-Robinet, membre correspondent et honoraire de plusieurs sociétés savantes’ (Douzième Edition); het moeskruid dat Van Dale omschrijft als ‘de takjes, die 's winters of vroeg in het voorjaar ontspruiten uit den stengel der groene of bonte boerenkool’, en die we daarom, leukweg, noemen: ‘spruitjes’.

Een Brusselaar nu, die meende, waarschijnlijk, dat koloniseeren o.a. daarin bestaat, dat men de oude, wat uitgeputte krachten van het moederland overplant in nieuwe, maagdelijke aarde, opdat ze, ten bate van dat moederland, tot vernieuwde en vermenigvuldigde vruchten gedijen zouden,

[p. 55]

- die Brusselaar dus was naar Kongo vertrokken, en had, met het oog op de huiselijkheid, de nationale keuken, en andere bestanddeelen der vaderlandsliefde, alsook tot het tekeer gaan van heimwee, eenige handvollen Brusselsch spruitjeszaad medegenomen en, aangeland, in zijn tuin gezaaid. Misschien wilde hij, op hun doortocht, zijne twee stadgenooten, Prins Albert en minister Renkin, op de gemoedelijkheid van een schotel van ‘thuis’ vergasten? Misschien had hij in dit gewas meer betrouwen als beschavingsmiddel, dan in geweerkogels en arbeidsdwang? Of wilde hij alleen het te kort vergoeden van de doos-meteten dat de ‘compagnies’ aan hare agenten maandelijks bezorgen?... Hoe 't weze: de man zaaide spruitjes, en, met of zonder vooropgezetten zin, hij koloniseerde, vermits hij nieuwe vooruitzichten opende voor den uitvoerhandel van een nationaal produkt. En zijn geluk zal alle bezorgdheid om mislukken wijken, als hij vast mocht stellen dat zijne kultuur op prachtige wijze gedijde.

Gelijk Van Dale het zeer juist zegt, mogen wij van geene spruitjes genieten dan met het najaar. Men verzekert zelfs dat het eerst eens goed moet gevroren hebben, willen de spruitjes al hunne hoedanigheden ontwikkelen. Mijn Brusselaar, hij, dacht al dat hij Van Dale eene schitterende tegenspraak zou kunnen tegenzwaaien van de boorden van het Victoria-Nyanza-meer en omstreken. Want, nauwelijks gezaaid, verheugden zijne struiken zich in een hoogte, die ze slechts na lange maanden en met veel inspanning in het moederland bereikten. De man dacht al hoe vervelend het is, dat, in Kongo geen grondgebied dan door eene afzonderlijke wet, door de volksvertegenwoordiging gesteund, kan verkregen worden. Hij droomde ervan, eene

[p. 56]

Naamlooze Vennootschap te stichten, met minister Renkin, die zeker in geestdrift ontlaaien zou bij 't zicht zijner plantagie, als voorzitter.

Intusschen groeiden de spruitstruiken. Weldra gingen ze dadelpalmen gelijken. Onze Brusselaar vond het wel aangenaam, vanwege de schaduw. Hij was echter niet zonder bezorgdheid aangaande het plukken, daar heel hoog, van de toekomstige vruchten. Een nieuwe kommer rees: als die spruitjes maar niet de verhoudingen aannemen gingen van hun moederstruik, en eerder op savoyekool gingen lijken: een gewas waarvan de verkoopwaarde lang niet zoo groot is. Maar de man practisch, troostte zich met de gedachte dat de groote hoeveelheid in dat geval de mindere winst vergoeden zou. En vol vertrouwen wachtte hij op de vrucht van zijn arbeid, onder spruitvorm.

Helaas, volledig geluk bestaat op deze wereld niet, zelfs niet in Kongo. Het vertrouwen van den man werd schandelijk beschaamd. De struiken groeiden zóó ras, dat ze den tijd niet vonden, in de oksels hunner vertakkingen spruitjes te laten groeien. Ze brachten niets op, zelfs geen behoorlijk brandhout, zelfs geen verduwbaar konijnenvoedsel. Ze deden niets dan den grond uitputten, zoodat de toekomst van meer geschikte planten, als koffie of tabak, erin gezaaid, met onvermijdelijken chlorose bedreigd waren. En de al te spitsvondige Brusselaar wordt iederen nacht onder de hallucinatie wakker, dat prins Albert zijne plantsoenen op Homerischen lach begroet, en hem de gehoopte Leopoldsorde zorgvuldig onthouden wordt....

Ik wil aan deze anekdoot niet de minste symbolieke beteekenis hechten. Maar nietwaar, dat die eerste kolonisatie-ontgoocheling nog wel zusterkens zou kunnen hebben?....

N.R.C., 11 Mei 1909.