Verzameld journalistiek werk. Deel 2. Nieuwe Rotterdamsche Courant juli 1907 - januari 1909

[p. 672]

Het eindwoord over G. Gezelle's zwijgen

Onze correspondent te Brussel schrijft:

Het zal dan eindelijk met de puzzle van Gezelle's dertigjarig zwijgen gedaan zijn. Na de prachtige voordracht van Aug. Vermeylen te Brussel en te Antwerpen, waarvan hier uit beide steden verslag werd gedaan, mocht men het misverstand uit den weg geruimd en de psychologie van den dichter in die zoo-gezegde zwijgperiode tusschen 1861 en 1891 verklaard achten. Bij die voordracht komt zich nu een zeer gewichtig, een doorslaand document voegen: het Januari-nummer van de Dietsche Warande en Belfort brengt den aanvang van een opstel waar de heer Aloïs Walgraeve, een West-Vlaamsch priester, zelf verdienstelijk dichter, de vrucht van lange opzoekingen aangaande het vraagstuk heeft neergelegd. Dag voor dag haast heeft hij den datum van ieder Gezelle-gedicht tusschen het jaar 1861 en 't verschijnen van den Tijdkrans opgezocht en weten terug te vinden. Daaruit blijkt ten duidelijkste dat Gezelle lang niet zoo stilzwijgend geweest is als men beweert. Wij wisten het al, door Vermeylen's voordracht o.a.; nu hebben wij het uit de meest-betrouwbare bescheiden, zwart op wit, uur voor uur bijna.

Wij hebben zelfs veel meer: uit 's heeren Walgraeve's werk zal de aard van Gezelle's inspiratie, van zijn gemoedstoestand gedurende bewuste periode, in rijzing en daling, in neêrslachtigheid en moed blijken. Wij zullen weten in hoeverre sommige omstandigheden den meester terneêr sloegen, wat er van werkelijke onderdrukking te denken en te gelooven is. Een dichter liegt niet in zijn

[p. 673]

lied, - vooral als hij in 't geheim en voor zichzelf alleen zingt. Aldus is de studie van den heer Walgraeve niet alleen nuttig voor de chronologie van Gezelle's werk: ze kan ons ook veel leeren van zijne psychologie, van zijn innerlijk leven, van zijne biographie in den ruimsten zin van het woord.

Het opstel is nog niet in zijn geheel verschenen. Bij voltooiïng kom ik er op terug.

Onze correspondent te Brussel schrijft:

De ‘herleving van Vlaanderen’ blijkt meer en meer niet langer beperkt te willen blijven tot een enkele groep. De schrijvers van Van Nu en Straks, die het vuur aan de lont hebben gestoken, hebben blijkbaar nuttig werk gedaan, en meer dan een tijdelijk opleven van nationale kunst op den breedst-menschelijken grondslag gewekt. Zelfs hunne tegenstanders loochenen hun invloed niet meer, en erkennen dat ze hem ondergaan. Wat beter is: een aantal letterkundige volgelingen bepalen zich niet tot dichten en schrijven - en daaronder zijn er van onbetwistbaar talent -, maar doen wat de Van Nu en Straksers verwaarloosden: zij gaan met hunne kunst, met de kunst, tot het volk.

Behalve in Antwerpen, is er thans ook in Gent eene zeer actieve kunstbeweging, waarvan de laatste vrucht het stichten van eene Vlaamsche Vereeniging voor Tooneel en Voordrachtkunst is. De rechtstreeksche ingeving daarvan is het voorbeeld van Royaards en Verkade, de grond waar de vereeniging op rust ligt echter dieper: niet al-

[p. 674]

leen een poging naar mooie tooneelkunst, maar ook een werk van Vlaamsche beschaving, een sociale bedoeling.

Onder technische leiding van een Noord-Nederlander, die al jaren in Vlaanderen verblijft, den heer A.L. Vanden Heuvel, algemeen regisseur aan het Nederlandsch tooneel van Antwerpen, vroeger van Gent: een man die, niemand te na gesproken, heel wat meer literaire ontwikkeling en smaak bezit dan de meeste Vlaamsche tooneelspelers: onder kunstleiding van een jong doctor in de philologie, J.O. De Gruyter, die zich vooral met phonetiek en letterkundige geschiedenis bezighoudt en een prachtig voordrager is; onder literair toezicht van de ijverige dichters Adolf Herckenrath, Firmin van Hecke, Reimond Kimpe en Gust. van Hecke, wil een beschaafd, ontwikkeld dilettantengezelschap - er is zelfs een advocaat onder! - het Vlaamsche land dóór, kunst- en voordrachtavonden inrichten, en mooi werk spelen. Aangekondigd als aanstaande zijn vertooningen van Starkadd, door Alf. Hegenscheidt, Hauptmann's Verzonken Klok, een heel mooi drama van Victor de Meijere: Gunlaug en Helga, en De Doode Stad van d'Annunzio. Beters nog: van zomer zal in 't heerlijke Leie-dorp Sinte Martens Laethem, op een tooneel in de dennebosschen, een openlucht-vertooning van Hooft's Granida plaats hebben. En daar komen bij: voordrachten, hier en daar, van 't werk onzer beste hedendaagsche letterkundigen, Hollanders en Vlamingen.

De inrichters hebben durf, moed en volharding. Dit weegt vaak tegen ondervinding op. Hun poging is overigens te mooi, dat ze niet met belangstelling gevolgd werd.

N.R.C., 23 Januari 1909.