Verzameld journalistiek werk. Deel 2. Nieuwe Rotterdamsche Courant juli 1907 - januari 1909

[p. 609]

‘Salome’ in den muntschouwburg

Brussel, 9 December.

Wie had het durven voorspellen, het zelfs maar durven denken: Strauss' Salomé als répertoire-stuk!

Ligt het aan het toeval, dat Claire Friché ook eens de sensatierol wilde spelen? Ligt het aan het vooruitstrevend bestuur van onzen Munt schouwburg? Ligt het aan ons publiek? Wij kunnen gerust de drie vragen in tegenovergestelde orde herhalen: zóó komen wij misschien de waarheid het dichtst nabij.

Ons publiek? - Zeker, het staat, muzikaal, niet beneden dat van andere hoofdsteden. Al zijn wij, Goddank, van Duitschen, en, ja, zelfs Nederlandschen overvloed gespeend, onze concerten zijn talrijk, en doorgaans degelijk genoeg, om den smaak van den doorslag-Brusselaar-van-den-middenstand behoorlijk gevormd te hebben. Wèl wordt naar de concerten van Ysaye en naar die van Durand - die ieder jaar in vaste reeks terugkeeren - hoofdzakelijk om de virtuozen gegaan: dezen, die uit Duitschland, over Holland, naar Frankrijk gaan, stappen eventjes te Brussel af, en lokken het volk; blijkbaar lijdt het overige deel van het programma eronder, en daarenboven munt de orkestuitvoering niet steeds door dieper doordringen of zelfs maar door nauwgezetheid uit. Dat het publiek echter de ‘historische’ programma's van Durand, en deze, meer eklektische, van Ysaye te slikken krijgt, en... slikt, doet voor de vorming veel. Solisten overigens als Hekking, die zoo hoog boven het leger der wonderkinderen uitsteken, zijn daarbij ook wel van beteekenis;

[p. 610]

en waar we binnenkort Ysaye en Sauer samen zullen hooren concerteeren, belooft dit ook wel modeluitvoeringen, modellen ook voor de smaakloutering. - We hebben daarenboven de veel meer verzorgde ‘Concerts populaires’ onder Sylvain Dupuis, waar over kort uw Viotta dirigeeren zal, als ik me niet vergis. En dan de hoog-edele, vaak perfekte, klassieke uitvoeringen van het Conservatorium, onder meester Gevaert: een genot dat echter weinigen mogen smaken.

Zoodat de Brusselaar, die daarbij nog goede operettetheaters heeft, gelegenheid vindt, zijn hart aan muziek op te halen, en te leeren, het goede uit het kwade te lezen. Gelegenheid tot het laatste vindt hij vooral in den Muntschouwburg, met zijne altijd-verzorgde, en vaak schitterende vertooningen.

Want de twee directeurs van den Muntschouwburg zijn menschen die er voor zorgen, dat er in hun theater ‘pour tous les goûts’ gevonden worden. We krijgen de laf-zoetste balletten evengoed als Salomé; Pelléas ruimt er de planken voor Eleazar; geen enkel speeljaar gaat voorbij, of er wordt ons ruimschoots aan herinnerd dat Goethe en Gounod, Ambroise Thomas en Shakespeare aan zeer beroemde stukken hebben samengewerkt; hetgeen niet belet dat Carmen haar eerste echt sukses in Brussel behaalde, dat het hier is dat Wagner voor het eerst in het Fransch triumph vierde, dat Reyer's Salammbô, Vincent d'Indy's Fervaal en l'Etranger in den Muntschouwburg gecreëerd werden, die ons voor dit jaar nog noviteiten van Dukas en Bréville, jonge Fransche krachten, belooft. Maar daarentegen kregen we eersteuitvoeringen te slikken als die Madame Chrysanthême van vóor twee jaar, zóo leeg en weepsch, dat men zich afvraagt

[p. 611]

hoe een musicus en een musicoloog als directeur Kufferath, de Wagner-man, ze aan zijn publiek durft aanbieden.

Het zal dus al even weinig de schuld van de directie, als die van het publiek zijn, als Salomé op het punt staat, repertoire-stuk te worden, en, na de talrijke vertooningen van verleden jaar, weêr in acht dagen tijd driemaal met grooten bijval - wel is waar in gezelschap van Le Maitre de Chapelle! - op wordt gevoerd. Met een bijval, waar ik persoonlijk een stellig bewijs van heb. Verleden jaar namelijk had ik, bij iedere voorstelling van Pelléas en van Salomé, als buurvrouw een jonge dame, die blijkbaar met moderne muziek dweept, en in de partituren van Debussy als van Strauss opging. Telkens werd ze naar den schouwburg gebracht door haar mama, aan wien ik eens vragen hoorde waarom zij niet meê binnen ging. Haar antwoord echter luidde: ‘De telles horreurs’... Nu had ik gisteren het genoegen die zelfde jonge dame als buurvrouw te hebben; ditmaal echter was ik van haar gescheiden door de corpulentie van de mama, die, ik verzeker u, heelemaal aandacht was, en bij 't slot bekende dat die Strauss toch heel knap moest zijn, om zoo goed de natuurgeluiden te kunnen nabootsen. Het criterium is niet overweldigend, maar wijst dan toch op geprikkelde belangstelling.

Zoodat het, bij slot van rekening, toch niet geheel aan Claire Friché alleen te wijten zal zijn, als we Salomé weêr te zien krijgen. Er was overigens een aanleiding tot nieuw-gewekte aandacht: het nieuwste nl., dat de, hier zeer geliefde en bewonderde Mary Garden de Salomérol zou spelen... en ook zelf dansen. Mary Garden is helaas niet gekomen, wèl Claire Friché, die de Brusselaars een dankbaar hart toedraagt.

[p. 612]

Hare vertolking - over het muziekdrama mag ik, nietwaar, zwijgen - overtrof geenszins die van mevrouw Charles Mazarin, die hier de rol creëerde. Ook de rol van Herodes was in minder goede handen dan bij Swolfs, die ze verleden jaar vervulde. Helaas, de conscientieuze en begaafde mevr. Mazarin verliet ons, na sommige leelijke voorvallen, waar ze openlijk een der directeurs van beschuldigde - een schouwburgschandaaltje waar veel over gepraat werd - en Swolfs, de uitmuntende tenor, gevormd in de Antwerpsche Vlaamsche opera: een der beste scholen voor tooneelzangers, viert thans triumph in 't Zuiden van Frankrijk, het vaderland van den Franschen bel canto, waar de directeurs uit de Parijzer Opéra en Opéra-comique hunne artiesten gaan plukken.... Het is niet onmogelijk dat ook Swolfs naar Parijs wordt gelokt. En dan kon het ook wel gebeuren dat de directie van den Muntschouwburg, die hem liet gaan voor menschen die beter konden roepen dan hij, maar zijne artistieke begaafdheden lang niet bezaten, spijt zal gevoelen....

Intusschen blijft de bezetting van de moeilijke Salomé meer dan bevredigend. En, zijn we er nog verre van af, dat ze zoo populair als Faust zal zijn: wij twijfelen niet of de nieuwe reeks voorstellingen maakt ze met ons publiek meer en meer vertrouwd, evenals het geval met Pelléas is geweest, en heeft ze het gevolg dat er ook meer belang wordt gewekt voor Strauss' zuiver-orkestrale werken.... die ik dan toch boven deze Salomé blijf stellen.

N.R.C., 11 December 1908.