Verzameld journalistiek werk. Deel 2. Nieuwe Rotterdamsche Courant juli 1907 - januari 1909

[p. 538]

In den Muntschouwburg

Brussel, 24 September.

Nu een tiental dagen geleden opende de Muntschouwburg opnieuw zijne deuren met Lohengrin, en, al hou ik nu ook wel heel veel van Wagner's frisch romantisme in deze opera, ik was naar de ‘ouverture’ niet gegaan omdat ik het land heb aan de menschen uit de provincie, stijf in hun beste kleêren en in hun ‘goudwerk’, en aan de ongegeneerde Engelschen die, reispet op het hoofd, de beste plaatsen innemen: gewone bezoekers van zulke openingsvertooning, die alle stemming uit de zaal verbannen en, door een geheimzinnig verband tusschen oog en oor, vanwege hunne kleedij het goed luisteren in den weg staan. En het was daarenboven zoo'n mooi weêr deze laatste avonden, dat de idee alleen, me in eene schouwburgzaal op te gaan sluiten.....

Ik had dus verkozen, in den zoelen Septemberavond, bij 't schemerlichten waar de electrische lampen in opglanzen, langs de boulevards in de menschenvolte te kuieren, in die heerlijke stemming van den herfstaanvang, die aandoet als het dalen van den dag in Mei, maar ernstiger en haast vromer: eene bezigheid die ik met alle mogelijke stiptheid in dit seizoen iederen dag, als den heiligste der plichten, herbegin, wel bewust dat gij 't mij zeker vergeven zult, deze hygiënische oefening boven het neerpennen van een relaas over onze Lohengrin-opvoering te stellen. Dat ge overigens niets bij die avondwandelingen verliest, wordt bewezen door 't feit dat ik eergisteren een vriend ontmoette, die me vertelde dat het

[p. 539]

toch zoo mooi was, en dat ik er bepaald heen moest. Zoodat ge dan toch, willen of niet, uw Lohengrin-verslag krijgt...

Want ik ben er gisteren heengegaan, en waarlijk...

In den Muntschouwburg als in de Opéra te Parijs laat men nu en dan aan den ouden rommel eens eene verjongingskuur ondergaan. Sommige opera's hebben zoo'n taai leven, dat ze op het répertoire blijven en blijven, niemand weet hoe of waarom. Dat is o.m. het geval met Gounod's ‘Faust’. Iedereen verklaart dat hij er allang genoeg van heeft, ieder jaar wordt het nochtans opnieuw voor den dag gehaald. Of het publiek lokt? Bij ondervinding weet ik het niet; maar wél weet ik dat het in de Monnaie verleden jaar voor de verjongingskuur aan de beurt was. Allerlei veranderingen werden bij de insceneering aangebracht, en in de pers werd mooi getwist over de vraag, in welke eeuw Faust dan wel eigenlijk speelde.... Dat lokte weêr volk, en Faust kreeg, in zijn nieuw kleedje, een toemaat van populariteit.

Is de populariteit van Lohengrin aan 't dalen? Is hij ook al onder den taaien ouden rommel, die niet sterven wil, te rekenen? God beware me, dat ik het beweren zou! Maar niettemin was het dit jaar zijne beurt, in een nieuw pakje gestoken te worden... En nu klinkt er de muziek wel niet mooier om, noch is de interpretatie beter (ze is overigens uitmuntend), maar men mag zich thans in alle veiligheid op 't kussen van zijn stalle neêrvleien: het decor is in den zuiversten stijl, de costumes zijn bedriegelijk-juist, en de zwaan evoluëert beter, dan een echte zwaan het ooit maar zou durven droomen...

Naar de begrippen dus der heeren die van ‘couleur locale’ en détailstiptheid houden: een modelvertooning.

[p. 540]

Men ging zelfs zóover, de natuur angstvallig-getrouw na te bootsen. Het water in het eerste bedrijf heeft de echte kleur van heusch Scheldewater, en het tweede bedrijf: dat was zoo waar mijn oud goed ‘Gravenkasteel’ van Gent, pour les besoins de la cause in 't land van Brabant overgebracht om tot woning van Elsa te dienen, alles zoo precies en fijn nageschilderd - dat ik waarlijk mijn oogen moest toedoen, wilde ik nog iets aan de muziek hebben, zóo machtig nam het décor mij in...

En ik ben me af gaan vragen of die al te groote stiptheid in de decoratief wel geen afbreuk deed aan het doel waarom men gekomen was: Wagner's muziek. Ik weet het wel: Lohengrin is eene romantische opera, en 't romantisme eischt meer uiterlijkheid dan 't klassieke, waar meer innerlijkheid ook meer soberheid in de uitwendige verbeelding vraagt. Ik stel me Racine's Phèdre gemakkelijk in een Louis XIV-salon voor: of beter 't Louis XIV-salon is geen al te groote hindernis bij mijn genot. Maar Victor Hugo's Burgraves zouden een gek figuur maken in eene Louis Philippe-meubileering. En zoo ook Lohengrin. Eene legendarische opera is echter nog geen angstvallig-getrouw historisch drama, waar men ook in de verkleeding op de grootst mogelijke nauwkeurigheid heeft te letten. En was Lohengrin dan nog wel een geschiedkundige opera, dan gaat men het toch niet zien om de behandeling en de intrigue alleen; veel meer als eene muzikale uiting van den indruk, door historie gewekt, of van de gevoelens, door historische personen ondergaan. En dan mag, en moet zelfs, de decoratief natuurlijk zoo echt mogelijk zijn, - maar soberheid is hier toch verre van een zonde.... Te veel is - te veel. De buitenge-

[p. 541]

meen-knappe décorateurs van den Muntschouwburg hebben te veel gedaan... Zoodat gisteren-avond Wagner's muziek mijn oud-Gravenkasteel bedorven heeft; tenzij, integendeel, het Gentsche Gravenkasteel.....

N.R.C., 16 September 1908.