Verzameld journalistiek werk. Deel 2. Nieuwe Rotterdamsche Courant juli 1907 - januari 1909

[p. 493]

Nog Kongo
VIII

Brussel, 20 Augustus.

Twee uur 's middags: Geen krisis!

Ziedaar het nieuws, het allernieuwste nieuws: het Kabinet blijft.

Ik laat me, moe, hier op mijn bank in de perstribune vallen: het is heel den morgen een loopen van belang geweest! Zou de bedreiging van gisteren heden waarheid worden? Want minstens twee ministers waren erg boos, schijnt het. Schollaert, die alleen uit zelfopoffering minister was geworden en die, men moet het bekennen, tusschen Koning en Parlement eene zeer belangrijke rol heeft gespeeld, zag om den kwaden wil van Woeste - een kwaden wil om een goede zaak echter! - ineens de vrucht van al zijne pogingen te niet gedaan. De houding der rechterzijde was dan ook voor een Kabinet allesbehalve dankbaar en bemoedigend geweest; dat ze de luim van Woeste volgde was symptomatisch... Zonderling, die vlaag van jong-Katholicisme bij Woeste! Men wist waarlijk niet, hoe ze te verklaren. Want wat een blad erover vertelt is toch al te kleingeestig om waar te zijn: Minister Davignon zou aan hooggeplaatste personen te eten hebben gegeven, en hij had Beernaert geïnviteerd, - maar Woeste niet. Zou Woeste ‘l'ingratitude du ventre’ hebben? Zijne wraakneming zou echter al te wreed zijn!... - Ik geef u natuurlijk het nieuwtje voor wat het waard is...

Heel de morgen dus op informatie geweest. Ik wist gisterenavond al dat de Koning telegrafisch verwittigd was

[p. 494]

geworden, te Ciergnon, waar hij verblijft. Vanmorgen vroeg was hij reeds in Brussel. Intusschen hadden de ministers in 't lang en in 't breed geredekaveld, en het heette: de krisis is kwasi onvermijdelijk. Dan ging men er eens op slapen: en vanmorgen, tien uur, hoor ik: enkele ministers stellen voor, het ontslag voorloopig op te geven, en aan het onverwachte duümviraat Woeste-Beernaert de verantwoordelijkheid te laten. Hetgeen aan de handwassching van Pilatus herinnert... - Om elf uur: Schollaert wordt bij den Koning ontvangen. Gebruikt hij er aperitieve drankjes? In elk geval: zoo tegen 1 uur vereenigt hij zijne confraters aan zijne tafel. Zij eten niet lang, maar goed. 't Menu houd ik ter beschikking van wie eene geschiedenis der ministerieele phagologie of eetkunde wil samenstellen... Daarna al die heeren ten koninklijken paleize. Intusschen ga ook ik lunchen (hetgeen met de oplossing der krisis eigenlijk weinig te maken heeft). En nu ik daareven hier naar boven kwam, stormt de syndicus der Brusselsche pers, de best-ingelichte man van ons land, de tribune binnen, en buldert het uit: geen krisis....

Ik maak geene gevolgtrekking. Ik wijs alleen op het feit, dat de Koning de laatste opoffering gedaan, en minister Schollaert een laatste zegepraal behaald hebben. Ik zeg het in allen ernst: ik vind dat schoon en edel. Want, wat sommigen ook meenen: ik geloof niet aan schijn-toegeving. Wèl komt bewust artikel 1 nog vóór den Senaat, en kan de regeering daar hare zienswijze tegenover die van Woeste stellen. Maar het ware hare daad van heden verwerpen en het teeken geven, in geval de patres conscripti met het ministerie meegingen van een kaatsspelletje, dat nooit een uitslag opleveren zou... Wij mogen dus, geloof

[p. 495]

ik, op onze beide ooren slapen - voor zoover zooiets doenlijk is. En we moeten, in laatste instantie, dan toch wel aan minister Schollaert een kaarse branden, wien 't land al de koninklijke toegevingen en eene zeer aanneembare koloniale wet verschuldigd blijft...

Terwijl ik dit zit te schrijven, gonst het beneden in het hemicycle als een hommelnest. Ik hoor de stemmen van Mechelynck en van Renkin als die van Corydon en Thyrsis in de Ecloga septima van Vergilius. Ik kijk even naar beneden. De kamer ziet er gemoedelijk uit. Voorzitter Cooreman verklaart: ‘L'article 1^o est donc voté.’ Hemel, zijn ze al zóó ver?...

Even nog memoreeren wat hier hedenmorgen voorviel: interpellatie-Royer aangaande het persbureau. Hij moet niet malsch geweest zijn, Royer. En zwakjes, minister Davignon, want zijn hoofdargument houdt immers geen steek: ‘er is nooit of nimmer spraak geweest, de pers om te koopen.’

Het antwoord is gemakkelijk: en 't Brusselsch blad dan, dat bekend heeft, 500 frank ter maand te hebben getrokken, als... belooning voor zijne pro-Kongoleesche denkwijze?... - Niet te minder wordt de motie-Royer afgewezen. Hierbij hebt ge den tekst; gij ziet dat hij door ieder, ook door de Belgische regeering, die met die van Kongo niets te maken heeft, kon gestemd worden:

‘De Kamer, betreurend dat de Kongostaat is tusschengekomen in de inrichting van eene gevaarlijke beroering en eene onderduims-bezoldigde ruchtbaarheid in Duitschland, acht het wenschelijk dat in de toekomst het beheer der kolonie van zulke handelwijze afzie;

‘Dat het krediet van 50 millioen nimmer zal dienen

[p. 496]

voor 't inrichten van persbureau's in België of in den vreemde.’

En dat heeft de Kamer verworpen. Wil het zeggen dat de aanstaande minister der kolonies hier alle vrijheid in behoudt?...

*_**

Vijf uur dertig minuten. Daar beneden juichen en joelen ze, dat er hooren en zien van vergaat. Maar boven het handgeklap klinkt toch het fluitje uit waar Smeets zijne muzikale gaven op botviert. Want het is gebeurd; boven en buiten verwachting is het gebeurd, dat na eene bespreking-op-hol, eene bespreking als de laatste honderd meters van een jockey die met eene halve lengte wint, eene bespreking als een toboggan, als de stortvloeden van de Zambezi (we praten over Kongo), eene bespreking onbesuisd en niet-tegen-te-houden als een looping-the-loop, - na drie uren en een half naarstig praten, zijn de dertig overblijvende artikelen der koloniale charter... tot een hoopje geveegd, is de bijvoegelijke akte gestemd, en - zijn we in 't bezit van eene kolonie. (Want de Senaat telt niet mee, niewaar?)

En terwijl men daar beneden trippelt van geestdrift en huilt van gemaakte woede, gaat er iets zonderlings om in mij. Ik weet niet wat het is, maar ik gevoel me als de man die, na jaren in de gevangenis gezeten te hebben, plots de deur voor hem open ziet gaan. Hij is vrij. Voor hem ligt de groote breede wereld open. En zie: plots beklemt hem een angst, en de vraag ligt op zijn tong,

[p. 497]

hier in de gevangenis te mogen blijven.

Zoo gaat het den journalist die bij de twee volle jaren in deze kamer een Kongolucht heeft ingeademd, en wien ineens... deze stof tot copij ontnomen wordt. Zeker: nu gaat hij een minder-muffe lucht inademen kunnen. Nu eerst gaat het prettig worden. Nu eerst krijgt hij de handen vrij... Maar ook: welke onbekende wegen gaat hij thans inslaan? Tot wat gaan hem zijn strijdlust en zijn weerbaarheid in 't vervolg dienen? A quoi bon zijn doorzicht en zijne scherpzinnigheid? Hoe zal hij voortaan misbruik maken van het vertrouwen der bevriende kamerleden?... En op mijn lippen komt, aan 't adres van wijlen de Kongobespreking, het klassieke: Verweile doch, du bist so schön!...

Intusschen ronkt beneden het volle geluid van gezel Destrée in de sierlijkste periodes. De socialist maakt plaats voor den literator, die werkelijk kiesch en nobel voorzitter Cooreman voor zijne onpartijdige houding bij zijne moeilijke taak in deze lange, bange bespreking bedankt. En hij is waarlijk aangedaan, de goede voorzitter Cooreman; - al vermoed ik eene lichte ironie in zijne verzekering, als hij iedereen, zonder uitzondering, geluk wenscht om zijne gematigdheid en goeden wil bij de afgeloopen discussie. Waarbij gezel Demblon, die het ernstig op heeft, een hooge borst zet...

En de waarde nu der nieuwe wet?

Maar ik bid u: laat me eerst even uitblazen en tot bezinning komen. Ik herhaal het u: het is niet zonder eenige duizeligheid dat men uit de gevangenis plots in open lucht komt. Te meer dat de bespreking in den Senaat me ruim aanleiding tot nadere studie geeft. Waar ik u dan ook natuurlijk de uitkomst van mededeel.

N.R.C., 23 Augustus 1908.