Verzameld journalistiek werk. Deel 2. Nieuwe Rotterdamsche Courant juli 1907 - januari 1909

[p. 471]

Nog Kongo
V

Brussel, 8 Augustus.

Toen ik gisterenmiddag naar de Kamer ging, hield ik, in 't diepst van mijn gedachten, een, voor zoover het de warmte toeliet, belangwekkende alleenspraak; ik zei vol diepzinnigheid bij mezelf:

‘Zou - na den duisteren, smokigen brand der algemeene beraadslaging, die in dikke en zwarte walmen als nat hout aldoor maar voortsmeulde en geen einde scheen te zullen nemen, - zou de ijver, waarmede de Kamer ineens de bespreking der artikels heeft aangevat, na de wijze woorden van den heer Schollaert als antwoord op het - verworpen - verdagingsvoorstel van gezel Destrée, dan tóch geen stroovuurtje zijn?... Gisteren nog liet minister Renkin, in het avondblad dat het voorrecht zijner ontboezemingen geniet, de socialisten geluk wenschen met hunne tegenwoordige houding: obstructie tot een minimum herleid, juist nog genoeg om blijk van taai leven te geven; geen naamafroeping bij 't stemmen geëischt, dan waar het uitdrukkelijk principieele vragen geldt of om stemming te beletten bij eene Kamer die niet in getal is: kan het wijzer? - Het is bepaald de vacantie die in de lucht hangt: in afwachting der prijsuitdeeling zijn al de kinderen zoet op school, en, al hebben de socialisten nu als prijs niets te verwachten (en dat is toch al heel veel) dan de felicitaties van de regeering - die aldus aan nieuwere paedagogiek meedoet -, de oude schoolgewoonte zit hun nog bepaald in 't lijf: ze zijn immers nog zoo jong!’

[p. 472]

Aldus bespiegelde en mediteerde ik, de zoowat zeventig trappen opklimmend die me, tusschen steile muren, naar de perstribune moesten brengen, toen ik, boven gekomen, hoorde dat er iets aan den gang was, iets dat er verre van af was, op eene kalme discussie te gelijken: daar, beneden, in het hemicycle, waar onze honorabiles zitting spelen, was het een geharrewar als op de beste dagen; Anseele gooide gebaren uit zijne armen zóó, dat men vreesde dat zijne armen mee weg gingen vliegen; de stem van Demblon schaterde als een Romeinsch tubicen; heel 't lijf van den kleinen Smeets schokte van gemaakte verontwaardiging en grappigen strijdlust; misprijzend-uitdagend bleef Schollaert als in zijne schoonste minister-effecten; en de waardigheidsvolle tusschenkomst van Franck bewees andermaal welken aanleg- en tactvollen minister-in-spe (ik bedoel eene spes die Franck, niet die het land koestert) het parlement in hem bezit... Helaas, mijne illusie van daareven was algauw door de werkelijkheid gebluscht. Onze ondankbare socialisten bleken voor ministeriëele complimentjes niet gevoelig te zijn: zij bijten naar de hand die ze vleit. Het systematisch oproer, hun eene tweede natuur geworden, kon hun niet veel langer dan acht-en-veertig uren gerust laten; de onweer-zwangere lucht had hunne hersenen aan 't koken gebracht; en hun booze geest had hun weldra eene nieuwe reden tot obstructie bezorgd: de stemming van de buitengewone begrooting. Men had immers vóór het uiteengaan in Mei besloten, die begrooting in de loopende, eveneens-buitengewone, zitting te stemmen; men had echter niet beslist of het vóór of nà Kongo zou zijn. Nu willen de socialisten de Kongo-bespreking afbreken, en eerst de begrooting stemmen, met als - aanne-

[p. 473]

melijk - argument, dat er reeds uitgaven op gedaan zijn. De regeering wil aan de dagorde vasthouden, maar belooft niet te minder uitdrukkelijk dat men niet uiteen zal gaan zonder over de buitengewone begrooting beslist te hebben. Inde irae wederzijds met geen ander gevolg dan dat men voortaan... ook 's morgens zitting houden zal, een gevolg, dat alleszins betreurenswaard is, vermits bij zulke surmenage de degelijkheid der beraadslaging over zulk ernstig onderwerp als de Kongo-charter in groot gevaar komt...

Ziedaar tot wat obstructie leidt, nu juist als het anders toch wel plezierig wordt, die vlugge en toch diepe, zakelijke, alleszins merkwaardige behandeling der artikelen te volgen. De intellectuëele hartstocht van Reukin, bij 't verdedigen van zijn teêrgeliefd ontwerp; het schuchtere olympisme van den steeds geklopten Hector Denis; de gemoedelijke inschikkelijkheid van Beernaert, nu hij ziet dat alles naar zijn zin gaat; het plechtige opportunisme zelfs van den bij-draaienden Woeste, anders toch wel saai-monotoon; bij 't hoofsche van een Mechelynck en 't deftig-parlementair doen van den daartoe toch wat schralen Hijmans, beletten, dat deze juridische discussie, deze muggezifterij op rechtsteksten, die voor het groot publiek geen belang hebben dan om het princiep dat ze huldigen, - beletten, zeg ik, dat de vluggaande bespreking dor of vervelend zou worden. Men wordt gewaar, nu uitsluitend vaklui aan het woord zijn, dat een adem van leven aan ieder woord zijn precieze, drastische zin en kracht geeft; geen declamaties of gemeenplaatsen meer, geen welsprekendheid ten behoeve van de ingezetenen van Zoetenaye of Deigné-Adseux, hoe mooi of hunne vertegenwoordigers het toch ook kunnen zeggen: hier iets blijde-

[p. 474]

en emstig-levends, met de passie van wat men hardnekkig wil. Wel ware dit heel vermoeiend indien het moest blijven duren. En wat zou het buitenland wel zeggen van een Belgisch Parlement dat zijne taak ineens zoo ernstig opneemt!

In tegenwoordige omstandigheden is het echter eene weldaad, vermits het werk niet alleen betrekkelijk-vlug voortgaat, maar er heel degelijk bij blijft. En zoo mogen we uitblazen, binnen een paar weken reeds misschien, als de socialisten maar gaan inzien dat ze bij hunne obstructie niets winnen dan schadelijke supplementaire zittingen, daar ondanks alles en wat zij ook doen mogen, Kongo toch, en in dezen zittijd nog, binnengepalmd wordt...

Maar laat mij tot artikel 7 terugkeeren, dat ter bespreking was toen ik u mijn laatsten brief schreef.

Zooals gij u misschien herinnert, luidt het:

‘Eene akte des konings werkt niet, tenzij ze is medeonderteekend door een minister. De uitgaven op het fonds van vijftig millioen zijn aan deze bepaling onderworpen.’

Gelijk ik u zei, is de tweede volzin ingegeven door een amendement des heeren Hijmans, die echter de handteekening van den minister eischte vóór dat de uitgaven gedaan worden. Het dubbelzinnige in den tekst der regeering is, dat die handteekening kan gegeven worden na dat de uitgave reeds geschied is, en het gevolg dat er, in geval er ditaangaande tusschen koning en minister oneenigheid bestaat en deze laatste door zijn ontslag alle verantwoordelijkheid van zich afweert, de houding van den koning tegenover het parlement tot onwettelijkheid aanleiding geeft. Als de heer Hijmans zegt: ‘De koning mag over de vijftig millioen, waarvan de regeering den budgetairen aard erkent, niet beschikken dan na onderteekening van

[p. 475]

een minister’, dan wil dit natuurlijk meer zeggen dan: ‘De uitgaven op de 50 millioen worden, evenals de decreten, door den minister medeonderteekend’, waarbij het gevaar, dat ik hierboven aangeef, niet uitgesloten wordt. Het is duidelijk: de macht van den minister wordt beperkt, terwijl zijne verantwoordelijkheid dezelfde blijft. Eene verkeerde daad van den koning kan niet voorkomen worden, alleen gestraft door het ontzeggen van de onmiddellijkvolgende annuïteit, - als het te laat is en het geld verkwist.... De vraag is natuurlijk niet of het geval zich voor zal doen: bij 't maken van eene wet mag geene enkele mogelijkheid worden uitgesloten. De dubbelzinnigheid van den tekst der regeering was dus een reden tot verwerpen. Niettemin kan men niet genoeg wijzen op de buitengewone toegeving die hierbij door den koning gedaan wordt: deze is eenigszins eene reden om de kleine schakeering tusschen beide teksten over het hoofd te zien.

Na stemming en goedkeuring van den regeeringstekst gaat men tot artikel 8 over:

‘Geen tolrecht of belasting mag ingevoerd, noch eenige vrijstelling van belasting verleend worden, tenzij bij decreet. Het decreet is eerst verbindend na de vaststelling der begrooting.’

De laatste volzin maakt goed wat de eerste als autocratisch element in kon houden. Het doet dan ook de amendementen van Denis en Mechelynck, die toepassing van art. 110 vroegen en aldus elke belasting aan eene wet willen onderwerpen, te niet. De regeering geeft overigens blijk van hare inschikkelijkheid en hare zorg voor de inboorlingen door het overnemen van volgend Hoyois-amendement: ‘De goeverneur, en de ambtenaren die er toelating voor

[p. 476]

bekomen hebben, kunnen tijdelijk de inboorlingen van belasting ontslaan’: een maatregel die zeker te loven valt. De geheele tekst wordt aldus aangenomen, en men begint de bespreking van het zeer belangrijke negende artikel, waarvan de voornaamste alinea's luiden:

‘De gouden en de zilveren munt is gangbaar in den Kongo onder dezelfde voorwaarden als in België’, en ‘Het staat den Koning vrij, bijzondere kopermunt te slaan voor de kolonie; deze munt is niet gangbaar in België.’

Enkele leden, o.a. Wauwermans, hadden verkozen bij het gebruik van gouden en zilveren munt alleen Belgisch geld toe te laten. De andere landen der Latijnsche Unie zouden natuurlijk bij 't ontzeggen van hunne munt in de onmetelijke Kongostreken niet gebaat zijn. Andererzijds bindt de Munt overeenkomst van 1865 geen enkel der verdragsluitende Staten voor hetgeen zijne kolonies aangaat. Verscheidene landen maken van die vrijheid gebruik. De stelling der regeering is nu, dat ze geenszins tegen het slaan van eigen munt in Kongo is, maar een beperking tot Kongoleesch en Belgisch geld wil ze niet aannemen, om verscheidene redenen van politischen, zedelijken en oeconomischen aard. Deze meening wordt dan ook door de Kamer bijgetreden.

Over artikel 10, aangaande de koloniale begrooting, kon niet worden gestemd bij gebrek aan een voldoende getal leden. Dit zal Dinsdag geschieden. Dan keer ik er op terug.

N.R.C., 11 Augustus 1908.