Verzameld journalistiek werk. Deel 2. Nieuwe Rotterdamsche Courant juli 1907 - januari 1909

[p. 318]

De begrooting van kunsten en wetenschappen en de letterkundigen

Brussel 13 Februari.

Sedert het kabinet de Trooz, sedert verleden jaar in Mei dus, hebben we een bijzonder ministerie voor Kunsten en Wetenschappen, met als titularis iemand die lang aan poëzie heeft gedaan: Baron Descamps-David. Dat bijzonder ministerie zou groupeeren wat elders verspreid lag: de plastische kunsten n.l. hingen van het ministerie van Landbouw af (sic!), terwijl literatuur voor eene Binnenlandsche Zaak werd gehouden. Voor het onderwijs - thans ook onder beheer van Baron Descamps en van zijn eersten luitenant, den bekenden Cyriel van Overbergh - had men centralisatie nog minder noodig geacht: elk ministerie had er iets in te zeggen. Dit gebrek aan eenheid in administratie kon natuurlijk niets dan kwaad doen: letterkunde en plastische kunst werden zeer ongelijkmatig begunstigd; de denkbeelden die men desaangaande in het buitenland had waren eene zeer idealistische interpreteering van de werkelijkheid; en in het onderwijs was er zulk gebrek aan evenwicht, dat b.v. een leerling, die een gesticht van M.O. verliet, om lessen op eene nijverheidsschool of in eene kunstacademie te volgen al dadelijk voelde dat er gapingen waren in het aangeleerde, of herhalingen die tot niets dan tot tijdverlies leidden.

Maar... nous avons changé tout cela. Niet dat alles nu volkomen in den haak is. Gisteren nog vernamen wij, dat de Plantentuin - een aanhangsel der Hoogeschool - nog steeds van het ministerie van landbouw afhangt. Toch

[p. 319]

gaat het al een boel beter. Valt er voor het onderwijs, in den zin dien ik hierboven aangaf, bijna nog alles te doen, niemand zal bijvoorbeeld den ijver loochenen dien de heer Descamps tegenover zijne collega's de letterkundigen toont. Vooralsnog alleen tegenover de Fransche letterkundigen weliswaar. Hij toont zich zelfs zeer vrijgevig - ik zal niet zeggen: ál te vrijgevig - met dezen. Hij benoemt dichters tot hoogleeraarsambten. Anderen stuurt hij naar Griekenland... om de hervorming der Humaniteiten ter plaatse te bestudeeren. En ik vind dat nu zoo heel mal niet, wel integendeel. Maar ik vind alleen dat ook Vlaamsche schrijvers daar ook wel hun deel mochten in hebben. Nu, dit komt wel terecht...

Intusschen hebben zich Zaterdag laatst en gisteren Fransche en Vlaamsche letterkundigen vereenigd, om eens na te zien wat er nog hapert aan het beheer van baron Descamps, waar ieder gaarne de welwillendheid en zelfs den verregaanden goeden wil van erkent. En wat daar hapert is lang niet gering: eene agenda, al te overladen dat ze met vrucht kon afgehandeld worden, geeft er het bewijs van. Dat de vergadering heel veel vruchten zal hebben afgeworpen, niettegenstaande de belangstelling van het letterkundig kamerlid H. Carton de Wiart en den letterkundigen senator Edm. Picard, valt dan ook te betwijfelen.

Het feit echter, dat de vergadering bewijst hoe bij beroepsbelangen, ook literators begrijpen welk nut ze hebben zich te vereenigen, is van belang. Van nog grooter belang is, dat de bezorgdheid om die belangen Franschschrijvers met Vlaamsch-schrijvers voor de allereerste maal verbonden heeft.

[p. 320]

Leid, bid ik u, uit deze woorden niet af dat Franschen en Vlamingen vooralsnog vijandige broeders waren. De jongere Vlaamsche schrijvers hebben nooit den invloed der ‘Jeune-Belgique’ ontkend; en wat zouden Verhaeren, Maeterlinck, De Coster, Demolder, Eekhoud geweest zijn zonder de Vlaamsche natuur, de Vlaamsche mystiek, de Vlaamsche traditie, de Vlaamsche legende, de Vlaamsche schilderschool, de Vlaamsche literatuur zelfs - Conscience en Hiel hebben Eekhoud geïnspireerd -? Maar er ontbrak iets tusschen beiden. Er was eenerzijds misschien wel wat geringschatting. De Vlaamsche Beweging had anderzijds eenigen afkeer geschapen.

Thans is dit, en ik hoop: voorgoed, gedaan. Gisteren immers zag ik, naast den zeer gedistingueerden, zeer edelen Franschen dichter Iwan Gilkin, de vergadering door onzen algemeen beminden, algemeen geachten Prosper van Langendonck, den voorzitter der Vereeniging van Vlaamsche Letterkundigen, voorgezeten. Is dat, nu wij een ministerie voor schoone letteren hebben, met een dichter aan het hoofd, die niet beter vraagt dan een goed, een vaderlijk minister te zijn, geen goed teeken? Wij zijn nu eenmaal, Vlamingen als Walen, officieel ‘Belgen’. Dan ook maar samen werken, nietwaar, als het het gemeene-best aangaat.

Dat daar nu gisteren definitief een aanvang mee gemaakt is, was wel de vermelding waard. Eene indiscretie om te eindigen. In een paar hoofden rees de vraag of het niet wenschelijk ware, een ‘centraal comité der schoone letteren’ in België te stichten, dat, deels uit Fransche, deels uit Vlaamsche schrijvers bestaande, rechtstreeks in verband zou staan met den minister, evenals b.v. het ‘Comité supérieur d'Hygiène.’ Gisteren werd voor-

[p. 321]

gesteld, dat de geheele vergadering zich als permanent lichaam met dit doeleinde aandienen zou. Maar, daargelaten dat zulke vergaderingen grootendeels fluctueerend zijn, dient er aangemerkt dat een gesteld getal vaste leden zeker meer doelmatig werk zou leveren. De idee werd in intiemen kring geopperd. Wij koesteren de vaste hoop dat ze terecht komt.

N.R.C., 15 Februari 1908.